Πρώτα έπρεπε να λύσουν τα πρακτικά ζητήματα. Η φονική πυρκαγιά που σάρωσε την Ανατολική Αττική μπορεί να κατέστρεψε το σπίτι και τα υπάρχοντά τους, αφήνοντάς τους μόνο με τα καπνισμένα ρούχα που φορούσαν. Οσο περνούσε ο καιρός, όμως, όλο και περισσότεροι πυρόπληκτοι ένιωσαν κάποια στιγμή την ανάγκη να μιλήσουν για τα ψυχικά τους τραύματα. Ορισμένοι κουβαλούν ακόμη τύψεις και αναίτιες ενοχές. Πώς αυτοί κατάφεραν να επιβιώσουν, όταν γείτονές τους δεν γλίτωσαν;
Η Σοφία Γκουμάτση, ψυχολόγος στο Κέντρο Κοινότητας του Δήμου Μαραθώνα, έχει δεχθεί συνολικά 103 ανθρώπους από την επομένη της φωτιάς μέχρι και σήμερα. Περίπου δέκα άτομα συνεχίζουν και τώρα τις συνεδρίες. Οπως εξηγεί η ίδια στην «Κ», το άγχος, η θλίψη, η απώλεια ενδιαφέροντος για άλλες ασχολίες για κάποιο χρονικό διάστημα, είναι φυσιολογικές αντιδράσεις έπειτα από ένα τόσο καταστροφικό γεγονός. Οταν, όμως, όλα αυτά τα στοιχεία επιμένουν, καθιστώντας το άτομο δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του, τότε ίσως έχει φθάσει η ώρα να μοιραστεί όσα τον βαραίνουν.
Τις πρώτες εβδομάδες μετά την περυσινή, μεγάλη φωτιά στο Μάτι και στον Νέο Βουτζά, ειδικοί ψυχικής υγείας μη κυβερνητικών οργανώσεων, που έδρασαν στις πληγείσες περιοχές, παρείχαν πρώτες βοήθειες ψυχολογικής παρέμβασης. Δηλαδή, μέσω της ενεργητικής ακρόασης, προσπαθούσαν να μειώσουν μια οξεία κατάσταση στρες ή θλίψης.
Περίπου μισό χρόνο μετά τη φωτιά, η κ. Γκουμάτση, μαζί με τον συνάδελφό της Φώτη Βασιλόπουλο, από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας, παρουσίασαν σε ημερίδα διαπιστώσεις τους από το ψυχικό φορτίο των πυρόπληκτων. Είχαν μιλήσει με ανθρώπους που είχαν έντονα αισθήματα ενοχής γιατί είχαν επιβιώσει, και με άλλους που είχαν τύψεις γιατί δεν πρόλαβαν να προειδοποιήσουν τους γείτονές τους ή δεν κατάφεραν να τους χωρέσουν σε κάποιο όχημα διαφυγής. Υπήρχαν και περιπτώσεις ανθρώπων που, ναι μεν δεν έζησαν άμεσα τη φωτιά, αλλά οικεία τους πρόσωπα είχαν κινδυνεύσει. Αυτοί συλλογίζονταν ξανά και ξανά τα κρίσιμα γεγονότα, εξέταζαν όλες τις πιθανότητες, προσπαθούσαν να σταθμίσουν τις δικές τους αντιδράσεις εάν βρίσκονταν μπροστά στην καταστροφή.
Αυτές τις ημέρες, ορισμένοι κάτοικοι μπορεί να έχουν πιο έντονο άγχος, να φοβούνται μήπως ξεσπάσει κάποια αντίστοιχη φωτιά με πέρυσι, καθώς το καλοκαίρι είναι ταυτισμένο με τις δασικές πυρκαγιές. Αντιδράσεις που αναγνωρίζει και ο Χρήστος Αναγνώστου, μέλος της συντονιστικής επιτροπής των κατοίκων στο Μάτι. Ακόμη και η μυρωδιά μιας ψησταριάς, μπορεί να τρομάξει.
Στρεσογόνες καταστάσεις
Δεν είναι, όμως, αυτά τα μόνα στρεσογόνα ζητήματα για τους πυρόπληκτους. Οπως επισημαίνει η κ. Γκουμάτση, ακόμη και θέματα όπως το πότε θα εκδοθούν οι άδειες επιδιόρθωσης ενός καμένου σπιτιού, πότε θα εισπραχθούν οι αποζημιώσεις, ή η κατάθεση δικαιολογητικών, μπορεί να παρατείνουν το άγχος των πληγέντων.
«Οι αντιδράσεις και οι συμπεριφορές διαφέρουν», λέει η Στέλλα Ρώσση, κάτοικος Νέου Βουτζά. «Είναι εντυπωσιακό ότι άνθρωποι που έχουν υποστεί μεγάλη ζημιά, έχουν αντιδράσει με αξιοπρέπεια και υπομονή». Οπως προσθέτει η ίδια, η 23η Ιουλίου 2018, η ημέρα της φωτιάς, παραμένει βασικό θέμα συζήτησης στην περιοχή. Μία ημέρα προτού συμπληρωθεί ένα έτος από την πυρκαγιά, προετοίμαζε τις τελευταίες λεπτομέρειες θεατρικής παράστασης με τίτλο «Εναν χρόνο μετά». «Το έργο ήταν για ένα νεαρό ζευγάρι που έχασε τον γιο του στη φωτιά. Τους βλέπουμε έναν χρόνο μετά, πώς διαχειρίζονται την απώλεια», λέει η κ. Ρώσση. «Για κάποιους συνανθρώπους μας έχουν αλλάξει τα πάντα».