Εργαλείο των διεθνοποιημένων ΑΕΙ για να διατηρήσουν τους ξένους φοιτητές τους ή έστω να περιορίσουν τις απώλειες λόγω κορωνοϊού.
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα είναι το εργαλείο των διεθνοποιημένων ΑΕΙ για να διατηρήσουν τους ξένους φοιτητές τους ή έστω να περιορίσουν τις απώλειες λόγω κορωνοϊού. Στο πλαίσιο αυτό, τα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και τα ιδιωτικά κολέγια που αποτελούν παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ στη χώρα μας θα μπορούσαν να προσελκύσουν ξένους φοιτητές.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, περίπου 5 εκατομμύρια φοιτητές σπουδάζουν σε ΑΕΙ μακριά από τη χώρα τους. Εξ αυτών το 52% κατάγονται από χώρες της Ασίας, με την Κίνα να κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Η πανδημία, με το κλείσιμο των συνόρων και τους περιορισμούς στις πτήσεις, έχει αλλάξει τα δεδομένα της διεθνοποιημένης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ήδη, πανεπιστήμια χωρών με ξένους φοιτητές έχουν δώσει βάρος στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση για να τους κρατήσουν, με δεδομένο ότι πολλοί έχουν επιστρέψει στη χώρα τους (π.χ. ΑΕΙ της Αυστραλίας σε φοιτητές από την Κίνα). «Τα πανεπιστήμια στις περισσότερες χώρες ήδη χρησιμοποιούν μεθοδολογίες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στην περίπτωση των φοιτητών από ξένες χώρες, το μόνο που θα έχουν να κάνουν είναι να βελτιώσουν το σύστημά τους και να το κάνουν πιο αποτελεσματικό. Όλα είναι θέμα οργάνωσης. Άλλωστε, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση από μόνη της είναι μια μετρήσιμη εκπαίδευση.
Όλα πρέπει να είναι στοχευμένα, με διδακτικούς και μαθησιακούς στόχους, όλα είναι και πρέπει να είναι ξεκάθαρα στους φοιτητές, για να μην υπάρχουν περιπτώσεις παρερμηνείας. Επομένως, το σύστημα βοηθάει ιδιαίτερα τις εφαρμογές αυτές», δηλώνει στο «Κ» ο κ. Αντώνης Λιοναράκης, καθηγητής στην Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ).
Στο πλαίσιο αυτό η χώρα μας θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τα νέα δεδομένα προσελκύοντας ξένους φοιτητές. Ήδη, πρόθεση της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας είναι να κάνει πιο ευέλικτο το καθεστώς ίδρυσης αγγλόφωνων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών στα ελληνικά ΑΕΙ, για ξένους φοιτητές με δίδακτρα.
Ανταγωνισμός από την Κύπρο
Από την άλλη, οι ιδιοκτήτες των ελληνικών κολεγίων-παραρτημάτων ευρωπαϊκών ΑΕΙ (στην Ελλάδα λειτουργούν περί τα 30 κολέγια με άδεια ίδρυσης από το Υπουργείο Παιδείας) αντιμετωπίζουν τον σκληρό ανταγωνισμό των κυπριακών πανεπιστημίων, ενώ δέχονται και παράπλευρες πιέσεις εξαιτίας της προσπάθειας της Βρετανίας να ενισχύσει το κύμα των ξένων φοιτητών προς τα πανεπιστήμιά της.
Καθώς τα ελληνικά ιδιωτικά κολέγια συνεργάζονται (μέσω δικαιόχρησης franchise) με ευρωπαϊκά –στη συντριπτική πλειονότητα βρετανικά– πανεπιστήμια, θεωρούνται παραρτήματά τους και αξιολογούνται από την Quality Assurance Agency for Higher Education (QAA) και από το συνεργαζόμενο πανεπιστήμιο. Έτσι, και αφού ήδη παρέχουν προγράμματα σπουδών με e-learning, θα μπορούσαν και αυτά να προσελκύσουν ξένους φοιτητές ή να ανακόψουν το κύμα φυγής Ελλήνων στο εξωτερικό. Βεβαίως, γι’ αυτό απαιτείται πλαίσιο εφαρμογής του υπάρχοντος νόμου από το 2013, ενώ χρειάζεται και γρηγορότερη επαγγελματική αναγνώριση των πτυχίων που δίνουν τα κολέγια.
Ενδεικτικό είναι ότι, με βάση τα στοιχεία της UNESCO, το 2017 37.484 Έλληνες σπούδαζαν στο εξωτερικό. Η Ελλάδα –με 0,34%– είναι έβδομη ως προς το ποσοστό των φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό κάθε χώρας. Πρώτη είναι η Κύπρος με 2,13%. Στο πλαίσιο αυτό, πολλοί Έλληνες που επρόκειτο να φύγουν στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά ή προπτυχιακά θα αναγκαστούν να αλλάξουν σχέδια, ενώ αβέβαιο είναι τι μέλλει γενέσθαι με όσους σπουδάζουν ήδη σε ΑΕΙ του εξωτερικού.
Ευρύτερα εκτιμάται ότι το ξέσπασμα του κορωνοϊού έχει ήδη επηρεάσει περισσότερες από 130 χώρες και πάνω από το 80% του παγκόσμιου φοιτητικού πληθυσμού. Με βάση τα στοιχεία της UNESCO, η χώρα με τη μεγαλύτερη εισαγωγή φοιτητών είναι οι ΗΠΑ, με 907.251 ξένους φοιτητές, η Βρετανία με 430.687 και η Αυστραλία με 335.512. Μόνο στη Βρετανία η πανεπιστημιακή εκπαίδευση αναμένεται να χάσει περίπου 2,5 δισεκατομμύρια λίρες Αγγλίας το επόμενο έτος, μόνο από τα δίδακτρα. Ο πανεπιστημιακός τομέας αναφέρει ότι έχει ήδη χάσει 790 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας από ακυρωμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως συνέδρια, τροφοδοσία και διαμονή φοιτητών. Σε διεθνείς έρευνες, πάνω από τους μισούς φοιτητές απαντούν ότι δεν είναι βέβαιοι πως θα εγγραφούν την επόμενη χρονιά, ενώ το 27% δηλώνουν ότι δεν θα εγγραφούν αυτή τη χρονιά. Έτσι, τα ΑΕΙ αναμόρφωσαν τον τρόπο παροχής της εκπαίδευσης, ενώ αναπροσάρμοσαν τη στρατηγική τους για την προσέλκυση ξένων φοιτητών. Ενδεικτικά, 240 ιδρύματα προσέφεραν online εναλλακτικές, 94 επεξέτειναν την ημερομηνία των αιτήσεων, 22 προχώρησαν σε μείωση διδάκτρων και 13 άλλαξαν την ημερομηνία έναρξης των μαθημάτων.
Σχετικά με το είδος των σπουδών που αναζητούνται περισσότερο αυτή την περίοδο, παρατηρήθηκε πως όλα τα πτυχία, Bachelor, Master, PHD, αλλά και short courses, είχαν πτώση κατά το ξέσπασμα της πανδημίας τον Μάρτιο, αλλά όλα σημείωσαν μικρή άνοδο πάλι από τον Απρίλιο. Αυτό με τις λιγότερες αναζητήσεις ήταν το short courses. Φυσικά η αναζήτηση online σπουδών δεν σημείωσε ποτέ πτώση, αλλά αυξήθηκε. Παρουσιάστηκε ενδιαφέρον και για σπουδές όπου ο πρώτος χρόνος είναι online και τα υπόλοιπα έτη on-campus.
Ουσιαστικά τα περισσότερα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλη λύση από την online εκπαίδευση, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται απολύτως στις επιθυμίες των φοιτητών. Με όλα αυτά είναι δεδομένο ότι οι αλλαγές στη διεθνή τριτοβάθμια εκπαίδευση επιταχύνονται λόγω της πανδημίας και των συνεπειών της. Το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι πολλά ιδρύματα στοχεύουν να προωθήσουν την ποικιλομορφία ως προς την προσφορά των υπηρεσιών τους. Για παράδειγμα, θα παρέχεται η δυνατότητα διδασκαλίας σε διαφορετικές τοποθεσίες, θα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι προγραμμάτων, αλλά και διαφορετικά συστήματα εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Παράλληλα, θα ενισχυθούν διαφορετικοί τρόποι διδασκαλίας και παράδοσης μαθημάτων, όπως για παράδειγμα η βιντεοσκόπηση διαλέξεων, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι οι φοιτητές (όπου κι αν βρίσκονται) θα έχουν πρόσβαση στα μαθήματα. ■