Προβλήματα πολιτικού και πρακτικού χαρακτήρα προμηνύει η περίοδος που ανοίγεται μετά την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική Βουλή για τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την κυβέρνησή του. Πέρα από ορισμένες τεχνικές λεπτομέρειες της συμφωνίας που αναμένεται να αποδειχθούν ιδιαίτερα περίπλοκες, ακόμα πιο δύσκολη είναι η διατήρηση της εύθραυστης ισορροπίας μιας μονοκομματικής, πλέον, κυβέρνησης, η οποία στηρίζεται από μεμονωμένους βουλευτές με αποκλίνουσες, μάλιστα, μεταξύ τους απόψεις. Επιπλέον, ο κ. Τσίπρας έχει απέναντί του ως πολέμιο τον μέχρι πρότινος εταίρο του Πάνο Καμμένο, ο οποίος, όπως διεφάνη τις προηγούμενες ημέρες, προτίθεται να χρησιμοποιήσει τη συμφωνία των Πρεσπών, προκειμένου να διαχωρίσει τη θέση του από τον μέχρι πρότινος εταίρο του και να διασώσει ό,τι είναι δυνατόν από την καταβαραθρωμένη εκλογική επιρροή των ΑΝΕΛ.
Πριν γίνει οτιδήποτε, πάντως, θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα επόμενα, τυπικά βήματα. Με βάση όσα αναφέρουν στην «Κ» διπλωματικές πηγές, μετά την υπογραφή της κυρωμένης συμφωνίας των Πρεσπών από τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Κατρούγκαλο, ακολουθούν ορισμένα πολύ συγκεκριμένα βήματα. Κατ’ αρχάς θα πρέπει να υπογράψει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος και, ακολούθως, η συμφωνία να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στη συνέχεια, η Αθήνα θα αποστείλει στη γραμματεία του ΝΑΤΟ σχετική ανακοίνωση. Ακολούθως, το ΝΑΤΟ θα αποστείλει, προς κύρωση, το πρωτόκολλο εισδοχής σε όλες τις πρωτεύουσες.
Ανταλλαγή διακοινώσεων
Η πρώτη χώρα που θα κυρώσει το πρωτόκολλο είναι η Ελλάδα. Με την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, η Αθήνα θα στείλει ρηματική διακοίνωση στα Σκόπια, προκειμένου να ενημερώσει ότι η Βουλή των Ελλήνων κύρωσε τη συμφωνία των Πρεσπών αλλά και το πρωτόκολλο εισδοχής. Με βάση τα συμφωνηθέντα, αμέσως μετά η ΠΓΔΜ θα πρέπει να αποστείλει ρηματική διακοίνωση στην Ελλάδα και τον ΟΗΕ ότι η συμφωνία των Πρεσπών τίθεται σε ισχύ. Επιπλέον, η πλευρά της ΠΓΔΜ θα πρέπει να ενημερώσει δι’ επιστολής όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ και τους διεθνείς οργανισμούς ότι πλέον έχουν μετονομασθεί σε «Βόρεια Μακεδονία». Κατόπιν αυτής της επίσημης κίνησης που θα οριστικοποιεί τη μετονομασία της χώρας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα υπογράψει και το πρωτόκολλο εισδοχής της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, το οποίο εν συνεχεία θα αποσταλεί στην Ουάσιγκτον, τον θεματοφύλακα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.
Η ολοκλήρωση των διαδικασιών σημαίνει ότι το Γραφείο Συνδέσμου στα Σκόπια θα αναβαθμιστεί σε πρεσβεία, ενώ μία από τις πρώτες επισκέψεις στη χώρα αναμένεται ότι θα είναι εκείνη του υπουργού Εθνικής Αμυνας Ευάγγελου Αποστολάκη. Η συνεργασία στον τομέα της Αμυνας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της συμφωνίας των Πρεσπών και η Αθήνα έχει ζωτικά συμφέροντα σε μια χώρα που η τουρκική διείσδυση και σε αυτόν τον τομέα είναι εμφανής.
Με βάση όσα προβλέπει η συμφωνία των Πρεσπών ήδη έχει συγκροτηθεί η Μεικτή Επιτροπή Ελλάδας – ΠΓΔΜ για την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων της Ιστορίας. Σκοπός της Αθήνας είναι στο νέο σχολικό έτος στην ΠΓΔΜ να έχουν καταγραφεί όλες οι αλλαγές που έχουν προβλεφθεί με βάση το πνεύμα της συμφωνίας των Πρεσπών, δηλαδή η απάλειψη των αλυτρωτικών αναφορών και, βεβαίως, η διαγραφή των ιστορικών συνδέσεων με την αρχαία Μακεδονία. Η επιτροπή, που από την ελληνική πλευρά έχει ως επικεφαλής τον υφυπουργό Εξωτερικών Μάρκο Μπόλαρη και από την πλευρά της ΠΓΔΜ τον διπλωμάτη Βίκτορ Γκάμπερ, έχει ήδη συνεδριάσει δύο φορές. Σε αυτή την ευρύτερη προσπάθεια εξαφάνισης των αλυτρωτικών αναφορών, μια πιο απαιτητική εργασία χρειάζεται ώστε να αλλάξουν τα μνημεία, κυρίως αυτά που ανεγέρθηκαν κατά την επιχείρηση εξαρχαϊσμού της ιστορίας της ΠΓΔΜ από την κυβέρνηση του αυτοεξόριστου πια Νίκολα Γκρούεφσκι. Ακόμα πιο αργή αναμένεται να είναι η διαδικασία εντοπισμού και αλλαγής των πινακίδων που υπάρχουν ανά την επικράτεια της ΠΓΔΜ και αναφέρονται είτε στη «Δημοκρατία της Μακεδονίας», είτε παραπέμπουν σε αρχαϊκές ιστορικές αναφορές (π.χ. Μέγας Αλέξανδρος, Φίλιππος Β΄ κ.λπ.).
Οι εμπορικές ονομασίες
Αρκετά πιο περίπλοκη είναι η διαδικασία υλοποίησης της συμφωνίας των Πρεσπών για εμπορικά σήματα και επωνυμίες όπως και για τις εμπορικές ονομασίες. Αν και προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Ελλάδας – ΠΓΔΜ που θα έχει ως σκοπό τη διευκόλυνση των επιχειρηματιών και από τις δύο χώρες, η ουσιαστική βοήθεια που μπορεί να παρέχει ένα τέτοιο όργανο κρίνεται αμφίβολη. Στον επιχειρηματικό κόσμο υπάρχει πικρή εμπειρία από την κρατική παρέμβαση για τη διευθέτηση ζητημάτων που αφορούν το εμπόριο, οπότε η σύσταση μιας επιτροπής όχι ενός, αλλά δύο κρατών που, μάλιστα, λόγω της ονοματολογικής διαφοράς που υφίστατο για 27 χρόνια δεν διαθέτουν μεγάλη εμπειρία συνεργασίας, είναι αμφίβολο αν θα προσφέρει λύσεις. Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, πάντως, φαίνεται ότι ήδη οργανώνονται προκειμένου να θωρακιστούν έναντι πιθανών δυσλειτουργιών κατά την προσπάθεια υλοποίησης της συμφωνίας των Πρεσπών. Αντιθέτως, αναμένεται περαιτέρω άνθηση στο ήδη υφιστάμενο διασυνοριακό εμπόριο, όπου ήδη, με τη βοήθεια ευρωπαϊκών προγραμμάτων (Interreg), τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί διακριτή πρόοδος. Επιπλέον, άμεση και ιδιαίτερα σημαντική αναμένεται να είναι η συνεργασία Ελλάδας και ΠΓΔΜ στον τομέα της ενέργειας, είτε μέσω ήδη υφιστάμενων σχεδίων είτε με την κατασκευή νέων ή την επισκευή και συντήρηση παλαιών αγωγών.
Το «βέτο» της Μόσχας και το αλβανικό αγκάθι
Η διεθνής διάσταση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι αμελητέα. Ηδη η Ρωσία έχει διαμηνύσει ότι θα καταπολεμήσει την εξάπλωση του ΝΑΤΟ με ό,τι μέσα της παρέχονται. Θα ξεκινήσει ζητώντας τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας από τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες προκειμένου να αιτηθεί ενημέρωσης για τη συμφωνία των Πρεσπών. Φαίνεται ότι η Μόσχα θα εξαντλήσει τα διαδικαστικά εργαλεία που της παρέχονται προκειμένου να αναδείξει ότι η συμφωνία των Πρεσπών έχει αποκλειστικό σκοπό την εξάπλωση του ΝΑΤΟ στα Δυτικά Βαλκάνια. Εν συνεχεία, κυρίως για την ΠΓΔΜ, ακολουθεί ο στόχος της επίτευξης ημερομηνίας ενταξιακών διαπραγματεύσεων από την Ε.Ε. Πέρυσι, Γαλλία και Ολλανδία είχαν αρνηθεί την ημερομηνία στην Αλβανία, συμπαρασύροντας την ΠΓΔΜ. Η συμπεριφορά των Τιράνων δεν προμηνύει θετικότερες εξελίξεις φέτος, παρά το γεγονός ότι τυγχάνουν της στήριξης της Κομισιόν. Γι’ αυτό τον λόγο και αρκετοί στις Βρυξέλλες συνηγορούν υπέρ της ιδέας του διαχωρισμού των δύο υποψηφιοτήτων (decoupling), ώστε η ΠΓΔΜ να κατορθώσει να λάβει ημερομηνία ένταξης άσχετα από την έκθεση προόδου και, κυρίως, τις ενστάσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών για την απροθυμία των Τιράνων να καταπολεμήσουν το οργανωμένο έγκλημα. Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα, επίσης, έχει διαμηνύσει στα Τίρανα ότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας αποτελεί προαπαιτούμενο για την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας.