Σκληρή κριτική τόσο στην Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 όσο και στη Συμφωνία του Βουκουρεστίου ασκεί ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στο βιβλίο που συνυπογράφει με τον δημοσιογράφο Σεραφείμ Κοτρώτσο και το οποίο τιτλοφορείται «Η Μεγάλη διαπραγμάτευση – Πρέσπες».
Αναφέρει ο κ. Κοτζιάς για το Βουκουρέστι:
«Θεωρώ ότι ως προς το Βουκουρέστι υπήρξαν δύο επιμέρους λάθη. Το ένα είναι ότι, ενώ δεν τέθηκε κάποιο βέτο, διότι δε χρειάστηκε, η κυβέρνηση Καραμανλή για λόγους προεκλογικού εντυπωσιασμού και ιδιαίτερα η υπουργός της των Εξωτερικών κυρία Μπακογιάννη δήλωναν δεξιά και αριστερά ότι έθεσαν βέτο. Ναι μεν το θετικό αποτέλεσμα για την ίδια την κυβέρνηση της ΝΔ ήταν να μείνει στην ψευδοϊστορία ως έχουσα θέσει βέτο, αλλά στην πραγματική Ιστορία έγινε η αιτία καταδίκης της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης – καταδίκης που θα έκανε πιο βαριά τη χρήση βέτο στην επόμενη αίτηση της τότε fYROM να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Πιο ορθά, θα έφερνε την Ελλάδα την ενδεχόμενη επόμενη φορά αντιμέτωπη με την πιο αυστηρή βούληση του Δικαστηρίου της Χάγης. Αυτή τη φορά όχι μόνο για την παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, αλλά και για παραβίαση της ίδιας της απόφασης του Δικαστηρίου.
Το δεύτερο λάθος ως προς το Βουκουρέστι το έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ασφαλώς ήταν ήσσονος σημασίας σε σχέση με αυτό που ανέφερα προηγουμένως. Αλλά είχε τη σημασία του, διότι τον εγκλώβισε σε λάθος πλαίσιο. Εξηγούμαι, στο Βουκουρέστι δεν υπήρχε καμία διαπραγματευτική γραμμή ως προς τις θεματικές που αντιμετώπισε η διαπραγμάτευση για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Υπήρχε μόνο ο προσανατολισμός να μη γίνει αποδεκτή η τότε fYROM στο ΝΑΤΟ ούτε καν με την προσωρινή ονομασία της. Ανέτρεπε δηλαδή την υποχρέωση που απέρρεε από την Ενδιάμεση Συμφωνία. Σωστή και τολμηρή απόφαση του Κ. Καραμανλή. Αλλά αυτή η επιλογή που άμεσα αφορούσε το ΝΑΤΟ και μόνο δεν μπορούσε να αποτελεί από μόνη της «εθνική γραμμή» και «γραμμή Βουκουρεστίου».
Ούτε και ήταν. Επρόκειτο για μια γραμμή που δεν πήγαινε πέρα από το όνομα και την ανάγκη να λυθεί το ονοματολογικό πρόβλημα (πριν ενταχθεί η τότε fYROM στο ΝΑΤΟ). Δεν ήταν επ’ ουδενί πρόταση λύσης του ονοματολογικού ή των παραγώγων αυτού του προβλήματος, του αλυτρωτισμού, των προβλημάτων του χθες και του αύριο. Στην πραγματικότητα, οι διαπραγματεύσεις του παρελθόντος είχαν αφήσει, κατά κανόνα, την επιλογή της εσωτερικής χρήσης του ονόματος στην άλλη πλευρά. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές, αποδεχόταν η ελληνική πλευρά ότι το όνομα αυτής της χώρας θα ήταν στο εσωτερικό της είτε νέτο σκέτο «Μακεδονία» είτε «Μακεδονία (Σκόπια)». Όλα δε τα παράγωγα θα ήταν παράγωγα του σκέτου «Μακεδονία» και κατά προέκταση δε θα διασφαλιζόταν, όπως έγινε με τις Πρέσπες, ότι οι εσωτερικοί θεσμοί, ιδρύματα, οργανισμοί θα πρότασσαν τον όρο «Βόρεια».
Οσον αφορά στην Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 ο κ. Κοτζιάς τη θεωρεί απόρροια των «ανοησιών» του προηγηθέντος εμπάργκο υπενθυμίζοντας ότι η συγκεκριμένη Συμφωνία επιβλήθηκε στην Ελλάδα «ανακοινώθηκε από τον επιτετραμμένο της αμερικανικής πρεσβείας της Αθήνας, ούτε καν τον πρεσβευτή». Συγκεκριμένα σημειώνει:
(…) Η άρνηση πολλαπλών θετικών προτάσεων των συμμάχων μας στην ΕΕ στα πρώτα χρόνια δημιουργίας του προβλήματος, η ίδια η Ενδιάμεση Συμφωνία (το 1995) και η ήττα το 2011 στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης περιόριζαν το πεδίο δικής μου δράσης στη διαπραγμάτευση.
Ανάλογα και οι ανοησίες που είχαν επιτελεσθεί με το Εμπάργκο το 1994, που επέτρεψε και άνοιξε τον δρόμο στο να επιβληθεί στην Ελλάδα η Ενδιάμεση Συμφωνία. Μην ξεχνάμε –διότι κάποιοι το ξεχνούν– ότι αυτή η Συμφωνία ανακοινώθηκε από τον επιτετραμμένο της αμερικανικής πρεσβείας της Αθήνας, ούτε καν τον πρεσβευτή, και ότι ουδέποτε κυρώθηκε από το Κοινοβούλιο. Όλα αυτά και πολύ περισσότερα αποτελούσαν δεδομένα που βρήκαμε μπροστά μας και αποτελούσαν στοιχεία από το πεδίο διαπραγμάτευσης. Μπροστά μας, δηλαδή, δε βρήκαμε μόνο το Βουκουρέστι 2008. Βέβαια, ο υπερτονισμός του τελευταίου σκόπευε και στο να εξαφανίσει σε μεγάλο βαθμό τις παλαιότερες προβληματικές καταστάσεις, διαπραγματεύσεις, γεγονότα και αποτελέσματα όλων αυτών.
-Το πλήρες κείμενο του κ. Κοτζιά προέρχεται από το το Επίμετρο του βιβλίου «Η μεγάλη διαπραγμάτευση – Πρέσπες» και προδημοσιεύεται την ιστοσελίδα Greek News.