Η έρευνα της γενικής επιθεωρήτριας δημόσιας διοίκησης Μαρίας Παπασπύρου για την πολιτική τιμολόγησης του φαρμάκου κρύβει ορισμένες θετικές εκπλήξεις, όπως η επιμέλεια και η συστηματική παράθεση στοιχείων ειδικά για τις περιόδους μετάβασης από το ένα σύστημα τιμολόγησης στο άλλο (2010 -2012) αλλά και πολλές «εμμονές». Ετσι, το διάστημα διενέργειας ελέγχου από δύο γυναίκες ελεγκτές του Σώματος περιορίζεται στον χρόνο που την ευθύνη τιμολόγησης είχε το υπουργείο Υγείας «έπειτα από συνεννόηση με το εν λόγω υπουργείο». Ομως, σημαντικοί μάρτυρες όπως ο «χειριστής» του συστήματος τιμολόγησης Ν.Μ., καταθέτουν ότι ο πλήρης έλεγχος της τιμολόγησης από το κράτος έναντι των εταιρειών είχε απολεσθεί πριν από το 2010.
Πάντως, οι δύο ελεγκτές σημειώνουν ότι: «Πραγματοποιήθηκε αλληλογραφία με το υπουργείο Ανάπτυξης για την άντληση στοιχείων από το έτος 2006 έως την ημερομηνία μεταβίβασης της αρμοδιότητας τιμολόγησης φαρμάκων (2011) στο υπουργείο Υγείας, πλην όμως η αρχική απάντηση ήταν κατ΄αρχάς παντελώς αρνητική με το αιτιολογικό ότι από κοινού με την αρμοδιότητα τιμολόγησης φαρμάκων μεταφέρθηκαν και αρχεία της Διεύθυνσης Βιομηχανικών Προϊόντων και Φαρμάκων στο υπουργείο Υγείας και ως εκ τούτου δεν διαβιβάστηκε στο ΜΚΕ κανένα στοιχείο». Παρ’ όλα αυτά, τα κλιμάκια ελέγχου έκαναν «μπλόκο» στο υπουργείο Ανάπτυξης όπου κατάσχεσαν στοιχεία του τρόπου τιμολόγησης και με βάση αυτά απηύθυναν κρίσιμα ερωτήματα σε μερικούς από τους σημαντικούς μάρτυρες της έρευνας.
Η τιμολόγηση
Ο μάρτυρας Ν.Μ. καταθέτει στις 31 Οκτωβρίου 2018 σχετικά με τον τρόπο τιμολόγησης εκείνης της περιόδου. Ερώτηση: Εχετε παράσχει υπηρεσίες στο Δημόσιο πριν από το έτος 2011 ή και μετά και υπό ποια μορφή;
Απάντηση: Η εμπλοκή μου ξεκίνησε περί τα τέλη του έτους 2009, αρχές του έτους 2010. Εκλήθην από το τότε υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεία Εμπορίου να προχωρήσω σε μία στατιστική σύγκριση των τιμών φαρμάκων της Ελλάδος σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Ερώτηση: Ποιος σας κάλεσε γι’ αυτή τη συνεργασία; Υπήρχε συμβατική σχέση με το υπουργείο Ανάπτυξης;
Απάντηση: Με κάλεσε ο τότε γενικός γραμματέας Εμπορίου, κ. Σ. Κομνηνός, γνωρίζοντάς με, λόγω της επαγγελματικής μου ιδιότητας (μαθηματικός–στατιστικολόγος), για να προχωρήσω σε αυτή τη στατιστική σύγκριση. […] Ο κ. Κομνηνός μου είπε ότι υπάρχει απόλυτη ανάγκη να προχωρήσουμε σε ανατιμολόγηση φαρμάκων, ότι το θέμα της σύμβασης θα το βλέπαμε σε δεύτερο χρόνο, όπως επίσης και το θέμα της αμοιβής μου. Μου πρότεινε είτε να υπογράψουμε μία σύμβαση ως συνεργάτης του, είτε να πληρωθώ με σύμβαση έργου. Εγώ επέλεξα να συμβληθώ με το υπουργείο με σύμβαση έργου. Προκηρύχθηκε για τον σκοπό αυτό ένας κλειστός διαγωνισμός για έργο της τάξεως των 10.000 ευρώ με τρεις προσφορές, κατέθεσα προσφορά, όπως και δύο άλλες εταιρείες, άγνωστες σε εμένα, αλλά ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος, οπότε δεν πληρώθηκα.
Σε κάθε περίπτωση, με παρακάλεσε να παραδώσω τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης εντός τριμήνου, έως την Καθαρά Δευτέρα του έτους 2010, γιατί η τότε υπουργός ήθελε να εξαγγείλει τη μείωση των τιμών των φαρμάκων. Από τη στατιστική ανάλυση πράγματι προέκυψε ότι οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα ήταν σημαντικά ακριβότερες σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και σε καμία περίπτωση δεν εφαρμοζόταν ο κανόνας του μέσου όρου των τριών χαμηλότερων τιμών για τα πρωτότυπα και του 80% για τα γενόσημα. Οι λόγοι ήταν κυρίως τεχνικοί. Η Υπηρεσία δεν είχε πρόσβαση σε ηλεκτρονικές πηγές και δεν είχε και εργαλεία υπολογισμού.
Ως προς την έκταση του σκανδάλου συνταγογράφησης σχετικά με τη Novartis οι ελεγκτές σημειώνουν ότι: «Ζητήθηκαν δειγματοληπτικά στοιχεία συνταγογράφησης από την ΗΔΙΚΑ Α.Ε. για χίλιους τριάντα εννέα (1.039) ιατρούς, για τους οποίους πιστοποιήθηκε από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών (ΕΑΠ) ότι μισθοδοτούνταν από τον δημόσιο τομέα για τη διενέργεια διασταυρώσεων και επαληθεύσεων».
Οταν η αρμοδιότητα μεταφέρθηκε στο υπουργείο Υγείας και μετά στον ΕΟΦ οι ελεγκτές διαπιστώνουν: «Τόσο ο προϊστάμενος όσο και το προσωπικό, πλην μιας υπαλλήλου που προερχόταν από το αρμόδιο Τμήμα Τιμολόγησης του υπουργείου Ανάπτυξης, δεν είχαν την τεχνογνωσία για την τιμολόγηση των φαρμάκων. […] Επιπλέον, τον Αύγουστο του 2012 υπάλληλοι του ΕΟΦ υποβοήθησαν το έργο του τμήματος αναφορικά με την αντιστοίχιση φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφορούσαν στο εξωτερικό σε συγκεκριμένες ομάδες φαρμακοτεχνικών μορφών στην Ελλάδα. Επιπλέον, η Υπηρεσία δεν διέθετε το κατάλληλο πληροφοριακό σύστημα».
Τι χρήματα έπαιρναν οι γιατροί αυτοί; Απο την έκθεση φαίνεται ότι οι ελεγκτές διενήργησαν αλληλογραφία με τις αρμόδιες ΔΟΥ, τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ) και την ΗΔΙΚΑ για άντληση στοιχείων, καθ’ υπόδειξη της Εισαγγελίας Εγκλημάτων Διαφθοράς, για ένα δείγμα ιατρών που φέρονται να αμείβονται από την εταιρεία Novartis με ποσά από 30.000 ευρώ έως 70.000 ευρώ. Παρ’ όλα αυτά είναι ασαφές για ποιες υπηρεσίες έπαιρναν αυτά τα χρήματα, καθώς κατατέθηκαν συμβόλαια από τη Novartis σχετικά με κλινικές μελέτες και επιστημονικά άρθρα που ακόμα ελέγχονται (το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο;).
Το ηλεκτρονικό σύστημα
Σημαντικό βήμα στην αναστροφή της τάσης αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης αξιολογείται, με την επίκληση των στοιχείων των οικονομικών υπηρεσιών των αρμόδιων φορέων, «η εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η οποία υποχρεωτικά αρχίζει να εφαρμόζεται από 1/6/2012. Ετσι, με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, αναλύοντας τη δαπάνη του έτους 2012 σε σχέση με το 2011 έχουμε μια επιπλέον σημαντική μείωση κατά 986 εκατ. ευρώ ή ποσοστό 25,26% που αντιστοιχεί σε ποσοστό 1,51% του ΑΕΠ 2012».