Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε κάτι σημαντικό: χρόνο για να σχεδιάσει το μέλλον. Στην εποχή της κρίσης η αβεβαιότητα ανατροφοδοτούσε μια διαρκή αίσθηση του κατεπείγοντος στην οποία αυτό που είχε σημασία ήταν το –κυριολεκτικό– αύριο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκμεταλλεύτηκε αυτό το αίσθημα για να βρεθεί στην κυβέρνηση και στη συνέχεια εγκλωβίστηκε στις ασφυκτικές του διαστάσεις. Πιεσμένος να αποδείξει ότι μπορεί να χειριστεί τις προθεσμίες της αξιολόγησης, εξοβέλισε τον στόχο των οραματικών μεταβολών. Η προεκλογική περίοδος ανέδειξε αυτή τη διάσταση. Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ διατείνονταν ότι υπερείχαν στην προγραμματική αντιπαράθεση με τη Νέα Δημοκρατία. Συχνά είχαν δίκιο. Την ίδια στιγμή όμως, τους διέφευγε κάτι κρίσιμο. Η έξοδος από τον καταναγκασμό της επιτήρησης έχει μεταβάλει τον ορίζοντα προσδοκιών για το μέλλον. Σε αυτό το επίπεδο, ο λόγος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε στεγνός. Αντί να σκιαγραφήσει την Ελλάδα του 2023, όταν κλείνει η τετραετία, επέμενε στα πρόσφατα επιτεύγματά του. Και όχι μόνο αυτό. Το μέλλον στον λόγο του εμφανιζόταν ως μια δυστοπία υπό τη Νέα Δημοκρατία.
Αντίθετα, η τελευταία διέγνωσε ότι η κοινωνία επιζητούσε τη διαβεβαίωση μιας ριζικής αλλαγής και στήριξε την καμπάνια της στην έννοια της «ελευθερίας» – ελευθερίας από τους περιορισμούς του σήμερα. Η εκλογική ήττα επιτρέπει στον ΣΥΡΙΖΑ να σκεφτεί γύρω από τη δική του οραματική πρόταση. Η εμπειρία του προηγούμενου διαστήματος μπορεί να αποδειχθεί παραγωγική. Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ πορεύτηκε βάσει ενός ιδιότυπου οικονομισμού στον οποίο τα τεχνοκρατικά δεδομένα υπερείχαν των ιδεολογικών προταγμάτων. Επιμένοντας για παράδειγμα μονοσήμαντα στη σύγκριση με τα άδεια ταμεία του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ υποτίμησε ότι η νέα δημοσιονομική πραγματικότητα διασφαλίζει, στον όποιο βαθμό, τη δημοκρατική αυτονομία της χώρας σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση.
Η αναστροφή αυτής της τάσης είναι μία από τις προκλήσεις της επόμενης μέρας. Αν δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ θα προτείνει μια ιδεολογική αναπλαισίωση μελλοντικών επιλογών όπου η διαχειριστική επάρκεια θα συνδέεται με την ανάδυση ενός νέου πολιτικού και κοινωνικού υποδείγματος ενάντια στις συντηρητικές αδράνειες. Με έναν παράξενο τρόπο, προϋπόθεση για αυτή τη δυνατότητα είναι η απαγκίστρωση από την αντίληψη του χρόνου και του ορίζοντα που καθόρισε τον βηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι την Κυριακή.
* Ο κ. Κωστής Καρπόζηλος είναι διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.