Πριν από 100 χρόνια ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως ένας από τους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συμμετείχε στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού στις 28 Ιουνίου 1919, προετοιμάζοντας το έδαφος για την παραχώρηση της Θράκης στην Ελλάδα και τον αποκλεισμό της Βουλγαρίας από το Αιγαίο. Δεν γνωρίζουμε αν ο Βενιζέλος μπορούσε τότε να φανταστεί ότι ένας απόγονός του, ο μοναχογιός του μικρανιψιού του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θα εκλεγόταν πρωθυπουργός το καλοκαίρι του 2019 και θα φρόντιζε να τον μνημονεύει στις πρώτες σημαντικές ομιλίες του.
Ο πρωθυπουργός ανέδειξε την πολιτική καταγωγή του ήδη κατά τη δευτερολογία του στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, στις 22 Ιουλίου 2019: «Η Ιστορία διδάσκει ότι όταν οι Ελληνες συσπειρωθήκαμε γύρω από έναν τέτοιο μεγάλο στόχο, μεγαλουργήσαμε. Είναι ο φιλελεύθερος εκσυγχρονισμός που πρώτος υπηρέτησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος!». Βεβαίως, ο Βενιζέλος δεν ήταν ενωτική, αλλά βαθύτατα διχαστική φυσιογνωμία. Ωστόσο, οι ψύχραιμοι ιστορικοί υπογραμμίζουν ότι η συγκρουσιακή του πολιτική ξεχάστηκε, αφενός γιατί βασιλικοί και βενιζελικοί, εχθροί για 30 χρόνια, ενώθηκαν και συνεργάστηκαν για να αποτραπεί η επικράτηση των κομμουνιστών στον εμφύλιο και αφετέρου γιατί η επέκταση των συνόρων της Ελλάδας που πιστώνεται στον Βενιζέλο είναι μια επιτυχία ιστορικού μεγέθους μπροστά στην οποία μίση και πάθη φθίνουν στη μνήμη.
Ο κ. Μητσοτάκης στην πρόσφατη ομιλία του στη ΔΕΘ, στις 7 Σεπτεμβρίου, επανήλθε με δύο αποσπάσματα από ομιλίες του Βενιζέλου, το πρώτο από τα Χανιά το 1903: «Γνωρίζομεν ότι ο αγών μας ούτως, είναι εκτάκτως δυσχερής. Αλλά όσο δυσχερής είνε ο αγών, τόσο υψηλά είναι τα έπαθλα του αγώνος τούτου. Και άλλον τόσον ακατάβλητος οφείλει να είναι –και θα είναι– η εις αυτόν εμμονή μας». Και το δεύτερο από τη Θεσσαλονίκη το 1928»: «Με δύο μόνο λέξεις δύναμαι να σας είπω, την στιγμήν αυτήν, ότι αναλαμβάνομεν να αναπτύξωμεν όλους τους κλάδους της εθνικής παραγωγής. Και να καταστήσωμεν πλέον ανεκτήν την τόσον δύσκολον σήμερον ζωήν του λαού. Θα σπρώξωμεν την Ελλάδα εις τον δρόμον της προόδου. Και θα την καταστήσωμεν αγνώριστον». Και συμπλήρωσε ο κ. Μητσοτάκης: «Με τρόπο λιτό και σαφή, θέτει το σχέδιο της χώρας: αγώνας για πρόοδο και μία Ελλάδα αγνώριστη σε σχέση με το κακό παρελθόν της. Για μια καλύτερη ζωή του λαού. Γι’ αυτό δηλαδή που σήμερα αποτυπώνεται στο σύνθημα “Ανάπτυξη για όλους”. Σε αυτή τη γραμμή θα κινηθούμε με οδηγό τα λόγια-παρακαταθήκες του Βενιζέλου. Ο αγώνας είναι και πάλι “δυσχερής”, η εμμονή μας όμως σε αυτόν παραμένει “ακατάβλητη”».
Οι οικογένειες Μητσοτάκη και Βενιζέλου συνδέθηκαν τον 19ο αιώνα όταν ο Κωστής Μητσοτάκης (1845-1898), νομικός, πολιτικός και εκδότης, παντρεύτηκε το 1879 την Κατίγκω, αδελφή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Απέκτησαν επτά παιδιά. Ο Κωστής και η Κατίγκω ήταν ο παππούς και η γιαγιά του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη από την πλευρά του πατέρα του, Κυριάκου. Ο Κωστής Μητσοτάκης συνυπέγραψε τη «Συμφωνία της Χαλέπας» για την ανεξαρτητοποίηση της Κρήτης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ίδρυσε το «Κόμμα των Ξυπόλυτων», που αργότερα παρέλαβε ο Βενιζέλος και το μετονόμασε σε «Κόμμα Φιλελευθέρων» που σφράγισε την πολιτική ιστορία για πολλές δεκαετίες, αλλά και μεταπολεμικά με τη συμμετοχή των βενιζελικών στην Ενωση Κέντρου.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης γεννήθηκε το 1918 στο ίδιο σπίτι στο οποίο υπεγράφη η «Συμφωνία της Χαλέπας» και μπροστά στο σπίτι αυτό, στα Χανιά, έκλεισε με ομιλία της την προεκλογική εκστρατεία της η Ντόρα Μπακογιάννη στις 5 Ιουλίου 2019. Παρ’ όλα αυτά, οι ενδοοικογενειακές συζητήσεις των Μητσοτάκηδων για τον Βενιζέλο δεν είναι πάντοτε διθυραμβικές. Η οικογένεια γνωρίζει ιστορίες που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί για τον τραχύ και συχνά απότομο χαρακτήρα του, αλλά ο σεβασμός στο έργο του είναι δεδομένος.
Αντίστοιχος σεβασμός προς τον Βενιζέλο χαρακτηρίζει και τον Κώστα Καραμανλή. Στις 2 Ιουλίου 1986, ο 30άρης τότε Καραμανλής παρουσίαζε στο ξενοδοχείο King George την ελληνική μετάφραση της διατριβής του που είχε καταθέσει τον Ιούλιο του 1982 στο πανεπιστήμιο Φλέτσερ της Βοστώνης με τίτλο: «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και οι εξωτερικές μας σχέσεις, 1928-1932, (Ελληνική Ευρωεκδοτική, 1986). Αναφέρουμε ενδεικτικά μια φράση από τη σελίδα 96: «[Ο Βενιζέλος] οραματιζόταν την πιθανότητα επίτευξης στο μέλλον μιας ελληνοτουρκικής συνομοσπονδίας. Γι’ αυτόν τον λόγο έμοιαζε να αποδέχεται ώς και την αμφιλεγόμενη θεωρία του Κεμάλ για την κοινή καταγωγή των δύο λαών. Και οι δύο ονειρεύονταν την ανάσταση του Βυζαντίου με την Κωνσταντινούπολη σαν πρωτεύουσα, δημιουργημένου όχι από την κατίσχυση του ενός έθνους επάνω στο άλλο, αλλά από τη βαθμιαία ειρηνική τους συγχώνευση». Ασφαλώς, είναι συζητήσιμο το κατά πόσον ο πανούργος Βενιζέλος πίστευε όντως σε αυτό το «όραμα» ή αν απλώς αποκοίμιζε τον Κεμάλ.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής
Στην εκδήλωση του King George παρευρέθησαν, μεταξύ άλλων, ο τότε πρόεδρος της Ν.Δ., Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. Ευάγγελος Αβέρωφ και ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τσάτσος. Δεν παρέστη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, διότι είχε φροντίσει να βρίσκεται εκτός Αθηνών. Ο Καραμανλής μάλλον θα προτιμούσε ο ανιψιός του να εμβαθύνει στη δική του εξωτερική πολιτική, και όχι σε αυτή του Βενιζέλου, ωστόσο ούτε εκείνος ήταν αντιβενιζελικός. Ο ιδρυτής της Ν.Δ. επέκτεινε τα όρια της ασφάλειας και τα σύνορα των δυνατοτήτων της Ελλάδας, με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό δείχνει ότι συμμεριζόταν το βενιζελικό δίδαγμα της εξωστρέφειας. Επιπλέον, ήταν ο αρχιτέκτονας της διεύρυνσης της Δεξιάς προς το «βενιζελικό» Κέντρο ήδη από την εποχή της ΕΡΕ, μια στρατηγική που ακολούθησαν στη συνέχεια όλοι οι αρχηγοί της Ν.Δ. Επομένως, ο κ. Μητσοτάκης όταν αναφέρεται στον Βενιζέλο δεν κινείται μόνο από οικογενειακή ευαισθησία, αλλά ακολουθεί μια παράδοση πολλών δεκαετιών, η οποία σφράγισε την εξέλιξη της σύγχρονης Κεντροδεξιάς.