Η διαδοχική επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών στο Πακιστάν, στην Ινδία και στο Ιράν στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, όπως και η προηγηθείσα επίσκεψη στη Συρία, εντάσσονται στην προσπάθεια της Αθήνας να προσδιορίσει τον δικό της ρόλο στην κρίση του Αφγανιστάν και να υπογραμμίσει τη δική της παρουσία στην ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφίας, της ιστορίας και των παραδοσιακά προνομιακών δεσμών της με πολλά κράτη του μουσουλμανικού κόσμου, είναι, ίσως, η δυτική χώρα, που κατανοεί περισσότερο από τις άλλες τις ευαισθησίες αυτού του κόσμου.
Το γεγονός αυτό της επιτρέπει να αναλάβει κάποιες εποικοδομητικές πρωτοβουλίες. Προφανώς, η Αθήνα δεν μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος και ούτε επιχείρησε κάτι τέτοιο. Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει συνείδηση των ορίων της ελληνικής διπλωματίας και γι’ αυτό έχει εστιάσει την προσπάθειά του σε συμπληρωματικές δράσεις.
Γιατί πήγε
Επισήμως, ο Ελληνας υπουργός πήγε στη Δαμασκό, στο Ισλαμαμπάντ, στο Νέο Δελχί και στην Τεχεράνη, πρώτον, για να συσφίγξει τις διμερείς σχέσεις σ’ αυτήν τη δύσκολη συγκυρία, δεύτερον, για να προωθήσει την πρωτοβουλία για διάλογο των θρησκειών και των πολιτισμών και, τρίτον, για να τονίσει την ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια προς τους Αφγανούς πρόσφυγες. Αυτό ισχύει για την επίσκεψη στο Πακιστάν, το οποίο διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τουρκία. Για λόγους ισορροπίας, πραγματοποιήθηκε και η σύντομη επίσκεψη στην Ινδία, με την οποία η χώρα μας διατηρεί προνομιακές σχέσεις.
Το σημαντικότερο σκέλος του ταξιδιού αυτού ήταν η επίσκεψη στο Ιράν, ο ρόλος του οποίου στην ευρύτερη περιοχή είναι βαρυσήμαντος. Παρά τη διαφορετική τοποθέτηση των δύο χωρών, οι διμερείς σχέσεις είναι στενές, γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα στον Γιώργο Παπανδρέου να διερευνήσει τις δυνατότητες προσέγγισης της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη. Ο Ελληνας υπουργός μετέφερε στην ιρανική πολιτική ηγεσία τις αμερικανικές απόψεις για την περιοχή και για το πρόβλημα της τρομοκρατίας και θα πράξει το αντίστροφο, όταν θα συνομιλήσει με τους Ευρωπαίους ομολόγους του και την πολιτική ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
«Κλειδί» το Ιράν
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ιράν θεωρείται ολοένα και περισσότερο ο παράγοντας-κλειδί στην κρίση του Αφγανιστάν. Η εκτίμηση αυτή κερδίζει σταθερά έδαφος και στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά παραμένουν ακόμα πολλά εμπόδια για την εξομάλυνση των σχέσεων. Ακριβώς γι’ αυτό, η Ουάσιγκτον, όχι μόνον «άναψε το πράσινο φως» για την επίσκεψη του Ελληνα υπουργού στην Τεχεράνη, αλλά και ανέμενε με ενδιαφέρον τα αποτελέσματά της.
Οπως είναι γνωστό, κεντρικός στόχος της αμερικανικής διπλωματίας αυτή την περίοδο είναι να συγκροτήσει ένα εναλλακτικό σχήμα εξουσίας στο Αφγανιστάν, ικανό να διαδεχθεί το καθεστώς των Ταλιμπάν και να σταθεροποιήσει την κατάσταση σ’ αυτήν τη χώρα. Αποφασιστικό ρόλο σ’ αυτό το εγχείρημα θα παίξει όχι τόσο το Πακιστάν όσο το Ιράν, η στρατηγική σημασία του οποίου έχει κατά γενικήν ομολογία αυξηθεί.
Η παγκοσμιοποίηση της αλυσίδας των προμηθειών -δηλαδή, η παραγωγή εξαρτημάτων κάπου, οπουδήποτε, για να συναρμολογηθούν κάπου αλλού- έχει μετατρέψει περιοχές του Μεξικού και του Καναδά σε… προάστια του Ντιτρόιτ. Οι τύχες οικονομιών, όπως είναι η ιρλανδική, η φινλανδική και πολλές ασιατικές, εξαρτώνται από την εξέλιξη του κλάδου της υψηλής τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.