Πέτρος Λιάκουρας: Το θεώρημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» σε πλήρη εφαρμογή

Πέτρος Λιάκουρας: Το θεώρημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» σε πλήρη εφαρμογή

3' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Τουρκία αποκαλύπτει τις προθέσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο με το μνημόνιο περί οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη που υιοθετήθηκε στις 27 Νοεμβρίου με τον πρωθυπουργό Σαράζ της αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης, συμπληρώνοντας το θεώρημα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Είχε προηγηθεί η επιστολή της τής 13ης Νοεμβρίου που κατέθεσε στα Ηνωμένα Εθνη ολοκληρώνοντας το τουρκικό σχέδιο, με σαφείς διεκδικήσεις και προσκλήσεις προς συγκεκριμένα γειτονικά κράτη να οριοθετηθεί η Ανατολική Μεσόγειος.

Η διπλή αυτή κίνηση της Τουρκίας δεν αποτελεί έκπληξη, διότι τα σενάρια αυτά είναι σε επεξεργασία σταθερά από το 2011, και μόλις τον περασμένο Μάρτιο ανακοινώθηκε το μεγαλύτερο μέρος τους με επιστολή που κατατέθηκε στα Ηνωμένα Εθνη. Η Τουρκία, κυρίως αντιδρώντας στις συντεταγμένες που κατέθεσε η Κύπρος, υπέβαλε τις δικές της συντεταγμένες, αποσαφηνίζοντας τις διεκδικήσεις της και απέρριψε εξίσου τα ελληνικά και κυπριακά επιχειρήματα έναντι των τουρκικών θέσεων για την οριοθέτηση της Μεσογείου.

Η επιστολή του Νοεμβρίου έχει κυρίως δύο σκέλη. Το πρώτο αφορά διεκδικήσεις της Τουρκίας από τον 32ο, 16΄, 18΄΄ έως τον 28ο μεσημβρινό. Ειδικότερα, η Τουρκία δηλώνει ότι σε αυτήν την περιοχή έχει αποκλειστικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας με βάση μονομερή οριοθέτηση, επί αρχών ευθυδικίας, υπολογισμένη με τη μέση γραμμή ανάμεσα στις εκατέρωθεν αντικείμενες ακτές με την Αίγυπτο. Αποκλείει με τη μέθοδο αυτή την επήρεια τόσο του Καστελλορίζου όσο και της ανατολικής πλευράς της Ρόδου, την οποία ο 28ος μεσημβρινός τέμνει κάθετα. Αποκλείει, ομοίως, και την επήρεια των δυτικών και νοτιοδυτικών κυπριακών ακτών, ιδίως λόγω μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Υπολογίζει, όμως, την επήρεια των ακτών που αντιστοιχούν στα Κατεχόμενα βάσει μιας άκυρης συμφωνίας της με την ανυπόστατη κατά το διεθνές δίκαιο τουρκοκυπριακή οντότητα. Υπολογίζει επιπλέον επήρεια και στην οριοθετημένη ανατολική και νοτιοανατολική πλευρά της Κύπρου, στην οποία η Τουρκία διατείνεται ότι ενεργεί για λογαριασμό της τουρκοκυπριακής οντότητας.

Το δεύτερο σκέλος της επιστολής αφορά τις περιοχές δυτικά του 28ου μεσημβρινού, που εκτείνονται πέραν του ορίου αιγιαλίτιδας ζώνης των (ελληνικών) νησιών, δηλώνοντας ότι η οριοθέτηση θα γίνει με συμφωνία. Μάλιστα στο παράρτημα με τις αντίστοιχες συντεταγμένες διατυπώνεται σαφώς ότι τα νησιά αυτά δεν μπορούν να διεκδικούν υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ, διότι θα καταπατούν την προέκταση της προβολής των τουρκικών ακτών και υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας.

Με άλλα λόγια, όπως προκύπτει από την επιστολή, οριοθετώντας με τη μέθοδο της ευθυδικίας, δυτικά του 28ου μεσημβρινού η Ελλάδα θα αποκλείεται από οριοθέτηση τόσο με την Αίγυπτο όσο και με τη Λιβύη. Η τουρκική πλευρά θεωρεί ότι η μέθοδος αυτή αποκλείει την επήρεια των νησιών. Μάλιστα για να περισώσει, εις μάτην όμως, το επιχείρημά της, κάνει αναφορά τόσο στη διάταξη περί οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας, που την εκλαμβάνει ως εθιμική διάταξη (που είναι), όσο και στη νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου. Το κάνει όμως επιλεκτικά, διότι το Δικαστήριο έχει τονίσει ότι κάθε νησί υπολογίζεται στη διαδικασία οριοθέτησης με βάση τα κριτήρια που το ίδιο θέτει για να επιτευχθεί το δίκαιο αποτέλεσμα.

Ετσι, η Τουρκία εστιάζει σε δύο χώρες: στην Αίγυπτο και στη Λιβύη. Η δελεαστική πρότασή της προς την Αίγυπτο το 2012 δεν είχε ανταπόκριση. Από το 2018 η Τουρκία έχει προτείνει οριοθέτηση μεταξύ των αντικείμενων νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας και της ανατολικής πλευράς της Λιβύης, με βάση μηδενική επήρεια των ακτών της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και του 1/3 της νότιας Κρήτης, στην Ανατολική Μεσόγειο. Με δέλεαρ ότι οριοθέτηση με την Τουρκία προσφέρει στη Λιβύη κέρδος 39.000 τ. χλμ. περισσότερο, σε σύγκριση με αυτό που θα της αναλογούσε αν οριοθετούσε με την Ελλάδα.

Μετά την επιστολή επισπεύσθηκε η υιοθέτηση του μνημονίου περί οριοθέτησης με τη Λιβύη, που ευθυγραμμίζεται με το θεώρημα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η τυχόν οριοθέτηση με τη Λιβύη πρόκειται για μια κίνηση που αποσκοπεί στο να δημιουργήσει η Τουρκία με συμφωνία δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες και να εξουδετερώσει τα ipso facto δικαιώματα υφαλοκρηπίδας που παράγουν τα ελληνικά νησιά με πρόσοψη στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδίως δε να εμποδίσει την Ελλάδα από του να οριοθετήσει με τα αντικείμενα κράτη. Ομως, υπό οιαδήποτε αρχή του δικαίου της θάλασσας που έχει επεξεργαστεί νομολογιακά το Διεθνές Δικαστήριο, δεν είναι δυνατόν να ευσταθεί μια τέτοια οριοθέτηση υπό τις παρούσες γεωγραφικές συνθήκες. Είναι προδήλως αβάσιμη. Μια τέτοια οριοθέτηση επηρεάζει επίσης αρνητικά και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Αιγύπτου και την ελεύθερη βούλησή της.

Η Τουρκία εμφανώς ενεργεί με κακή πίστη και παραβατικά, στον βαθμό που αποσκοπεί στο να αποστερήσει και να ζημιώσει την Ελλάδα από τα συμφυή δικαιώματά της, προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό της. Προτιμά τη μονομερή ή επιλεκτική οριοθέτηση. Δεν επιλέγει την ορθή πρόβλεψη του δικαίου της θάλασσας, δηλαδή συμφωνία επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου μεταξύ όλων των κρατών και προοπτικά την προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη.

* Ο κ. Πέτρος Λιάκουρας είναι καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή