Η διακρατική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού East Med ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ισραήλ που υπεγράφη χθες το απόγευμα στην Αθήνα, αποτελεί μια πλατφόρμα αποστολής διπλωματικών μηνυμάτων προς πολλαπλές κατευθύνσεις.
Το πρώτο μήνυμα αφορά την αντοχή της ίδιας της τριμερούς συνεργασίας. Δέκα χρόνια μετά τη σύλληψη του σχήματος, οι πρωθυπουργοί Κυριάκος Μητσοτάκης και Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης επιβεβαίωσαν ότι η σχέση Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ δεν είναι συγκυριακή. Ο σκεπτικισμός περί την κατάσταση που μπορεί να επικρατήσει στην Ιερουσαλήμ μετά τις τρίτες διαδοχικές εθνικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον ερχόμενο Μάρτιο, αποτελεί μια λογική αντίδραση, ωστόσο είναι μάλλον δύσκολο για οποιαδήποτε κυβέρνηση του Ισραήλ να προχωρήσει σε συνολική αντιστροφή ενός πολυετούς σχεδιασμού.
Το δεύτερο μήνυμα αφορά την Τουρκία. Οι τρεις χώρες υπέγραψαν την κατασκευή ενός αγωγού ο οποίος ενώνει τα κοιτάσματα του Ισραήλ με την Κύπρο και, εν συνεχεία, την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα, περνώντας μέσα από μια περιοχή την οποία η Αγκυρα περιγράφει ως δική της. Αποτελεί, εν ολίγοις, μια νομική πράξη, η οποία έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο καθώς αποτυπώνει τη βούληση τριών κυρίαρχων και εκλεγμένων (σε αντίθεση με εκείνη της Τρίπολης) κυβερνήσεων για εμβάθυνση της συνεργασίας τους. Ταυτόχρονα, είναι και ένα μήνυμα συνεργασίας, το οποίο αφήνει ανοικτή την πόρτα στην Αγκυρα, εάν και εφόσον επιλέξει να τη διαβεί. Πάντως, τα πρώτα χθεσινά μηνύματα δεν ήταν ενθαρρυντικά. Τουρκικά F-16 πέταξαν έξι φορές πάνω από τις Οινούσσες και την παρακείμενη νήσο Παναγιά, ενώ η παρουσία του τουρκικού στόλου γύρω από την Κύπρο παραμένει εμφατική. Η πρώτη επίσημη αντίδραση από την Αγκυρα ήλθε από τον εκπρόσωπο του τουρκικού ΥΠΕΞ Χαμί Ακσόι, ο οποίος δήλωσε ότι κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποτύχει. «Ο πιο οικονομικός και ασφαλής δρόμος για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο και η διανομή τους στις καταναλωτικές αγορές στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, είναι η Τουρκία», ανέφερε ακόμη ο κ. Ακσόι.
Το τρίτο μήνυμα απευθύνεται σε χώρες όπως η Ιταλία και η Αίγυπτος: Αθήνα, Λευκωσία και Ιερουσαλήμ δεν περιμένουν έως ότου οι συνθήκες καταστούν ιδανικές. Τον επόμενο μήνα η Ρώμη θα πρέπει να υπογράψει τη συμφωνία για το τελικό στάδιο του αγωγού που αφορά την Ιταλία. Ενώ και το Κάιρο αντιλαμβάνεται ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την κατασκευή ενός αγωγού που θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την εξαγωγή των αιγυπτιακών κοιτασμάτων. Χθες, πάντως, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας συνομίλησε τηλεφωνικά με τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ, ώστε να τον ενημερώσει για τη νέα συμφωνία, αλλά και να συζητήσουν για την κατάσταση στη Λιβύη.
Το τέταρτο μήνυμα, το οποίο δεν πρέπει να υποτιμάται, είναι εκείνο της αυτοπεποίθησης για την τεχνική και τεχνολογική επάρκεια κατασκευής ενός τόσο απαιτητικού έργου. Μάλιστα, η κατασκευή του πρώτου μέρους, από το κοίτασμα του Βόρειου Καρίς στην ισραηλινή ΑΟΖ προς το Βασιλικό της Κύπρου, θα μπορούσε να είναι έτοιμο ακόμα και το 2021. Η εταιρεία Energean International έχει προτείνει στην κυπριακή κυβέρνηση την κατασκευή έως το 2021 ενός αγωγού 215 χλμ. για την εισαγωγή και προμήθεια φυσικού αερίου έως την Κύπρο. Εν ολίγοις αν ενισχυθεί η πολιτική στήριξη στον East Med και ανακαλυφθούν μεγαλύτερα κοιτάσματα στην περιοχή, τότε ο αγωγός ίσως αποδειχθεί πιο υλοποιήσιμος απ’ όσο μοιάζει σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά περνούν και μέσα από το πλέον ακανθώδες ζήτημα, την επίλυση του Κυπριακού.