Υφεση, αβεβαιότητα, διεθνής τρομοκρατία, νέες απειλές και τόσα άλλα προβληματικά, εγχώρια και μη, προφανώς δεν συνθέτουν το καλύτερο περιβάλλον για την υποδοχή του ευρώ, που αποτέλεσε στόχο εθνικό για περισσότερο από μία δεκαετία.
Λίγες μόνο μέρες πριν από την έλευση του ευρώ και την απόσυρση της δραχμής, κανείς δεν μπορεί να πει ότι έχουν διαμορφωθεί οι προϋποθέσεις για ένα βέβαιο και σίγουρο μέλλον.
Διαρθρωτικά βάρη
Η Ελλάδα, παρά την πρόοδο και την ονομαστική σύγκλιση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες, συνεχίζει να πορεύεται με τα προβλήματα, τις υστερήσεις, τα διαρθρωτικά βάρη του παρελθόντος και με ένα πολιτικό σύστημα που δεν μπορεί να αποκολληθεί από τις δεσμεύσεις που με τα χρόνια διαμόρφωσε.
Τούτη η προβληματική σχέση, που κάνει τα βήματα κοπιαστικά και τα άλματα απαγορευτικά, απασχολεί εντόνως την κυβέρνηση, η οποία επιπλέον πιέζεται πολλαπλώς από τα βάρη της μακράς διακυβέρνησης και την αδυναμία να ξεπεράσει τη διαχειριστική πρακτική, η οποία αποδεδειγμένα πια την απομακρύνει από τον ελληνικό λαό και βαθμιαία την οδηγεί σε βαθύ πολιτικό αδιέξοδο.
Στην τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, όπου έγινε εκτεταμένη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2002, διαπιστώθηκαν ακριβώς τα παραπάνω διαχειριστικά αδιέξοδα. O ίδιος ο προϋπολογισμός, οι λεπτές ισορροπίες που προσπάθησε να εκφράσει, η κίνησή του ανάμεσα στις δημοσιονομικές προτεραιότητες, τη διατήρηση της αναπτυξιακής προοπτικής και την κάλυψη των εκτεταμένων κοινωνικών αναγκών, έφερε πολλά μέλη του υπουργικού συμβουλίου αντιμέτωπα με το πρόβλημα.
Ολοένα και περισσότεροι διαπιστώνουν πια ότι η διατήρηση των αυτών συνθηκών, που επιβάλλουν μια πολιτική μικρών βημάτων δεν επιτρέπει την επίλυση των προβλημάτων και επιτείνει το κλίμα δυσφορίας που επικρατεί στην κοινή γνώμη. Στην κυβέρνηση πολλοί πια νιώθουν ότι η εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης δεν επανακτάται με μικρορυθμίσεις και διαιώνιση των αυτών ισορροπιών.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο υπουργός Δημόσιας Τάξης κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης, αναγνωρίζοντας αυτές τις δυσχέρειες, εισηγήθηκε στον πρωθυπουργό κ. K. Σημίτη να ανοίξει εκτεταμένο μέτωπο μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς της κυβερνητικής δράσης, ως μόνο αντίδοτο στο κλίμα της φθοράς που προκαλεί η μακροχρόνια διαχείριση των αυτών προβλημάτων. Κάτι με το οποίο συμφώνησε ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. N. Χριστοδουλάκης και συγκατένευσε ο υπουργός Υγείας κ. Αλ. Παπαδόπουλος, ο οποίος εδώ και χρόνια επιμένει στη λογική των μεταρρυθμίσεων.
Γίνεται φανερό πια στους περισσότερους ότι το κυβερνών κόμμα δεν θα καταφέρει να ανακάμψει αν δεν αλλάξει, αν δεν μπορέσει να αποδώσει μια άλλη πολιτική που ξεπερνά τα συνήθη. Μπορεί ο πρωθυπουργός κ. K. Σημίτης να τονίζει με κάθε ευκαιρία ότι η έλευση του ευρώ συνιστά τη μεγαλύτερη θεσμική αλλαγή των μεταπολεμικών χρόνων, αλλά από μόνη της προφανώς δεν αρκεί. Αν δεν υπάρξουν συνοδευτικές αλλαγές ικανές να υποστηρίξουν αυτήν τη βάση σταθερότητας και ασφάλειας που μεταδίδει το ενιαίο νόμισμα, τότε το όνειρο της ευημερίας μπορεί να μεταβληθεί σε εφιάλτη της ανεργίας και της υπανάπτυξης.
Νέα στρατηγική
Σε αυτήν τη βάση δεν είναι λίγοι εκείνοι που σημειώνουν την ανάγκη να αρχίσει η εγχώρια πολιτική τάξη να αναζητεί μια νέα εθνική στρατηγική, αξιοποιώντας ακριβώς το πλεονέκτημα του ευρώ. H Ελλάδα θα είναι η μόνη χώρα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, που θα διαθέτει μια τόσο σταθερή και ασφαλή οικονομική βάση. H ελληνική αγορά θα εκφράζεται με το ευρώ, σε μια περιοχή γεμάτη ασταθείς χώρες με ευμετάβολες οικονομίες και ασθενή νομίσματα. Σε αυτό το περιβάλλον η Ελλάδα, αν κινηθεί έγκαιρα και επιχειρήσει τα απαιτούμενα μεγάλα διαρθρωτικά βήματα, θα μπορεί να προβληθεί ως ασφαλές λιμάνι, ως βάση σταθερότητας και ασφάλειας και μεσοπρόθεσμα να μετεξελιχθεί σε κέντρο χρηματοοικονομικό, σε πόλο οικονομικό που θα συγκεντρώνει τον πλούτο και την ακμή των γειτόνων της.
Οσο και αν ακούγεται ουτοπικό, ορισμένοι οραματίζονται την Αθήνα σαν κάτι μεταξύ Λονδίνου και Χονγκ Κονγκ της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και πιστεύουν ότι πολλά μπορούν να κερδηθούν από την επερχόμενη μεγάλη αλλαγή του ευρώ.
Η μετοχοποίηση της ΔΕΗ
Αν όμως τα παραπάνω μοιάζουν ουτοπικά, η τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα συνεχίζει να κυριαρχείται από τις προσδοκίες που καλλιέργησε η συγχώνευση Εθνικής – Alpha Bank, παρότι η χρηματιστηριακή αγορά δείχνει να μην έχει πεισθεί για την αποδοτικότητα του εγχειρήματος. Στο οικονομικό επιτελείο πάντως πιστεύουν ότι η συγχώνευση έδειξε πως υπάρχουν πεδία για μεγάλες κινήσεις και τώρα στρέφουν την προσοχή τους στον ενεργειακό τομέα. H ΔΕΗ αποτελεί το νέο στοίχημα για τον κ. Χριστοδουλάκη. Παρότι πολλοί αντιμετωπίζουν με μεγάλη επιφύλαξη τη μετοχοποίηση της κρατικής ηλεκτρικής εταιρείας και πιστεύουν ότι κυριαρχείται ακόμη από το πλήθος των αγκυλώσεων και αδυναμιών του παρελθόντος, οι διεθνείς τραπεζικοί και επενδυτικοί οίκοι δείχνουν να εμπιστεύονται το μάνατζμεντ της ΔΕΗ, θεωρούν ότι η επιχείρηση έχει μεγάλα περιθώρια αναδιάρθρωσης και ακόμη μεγαλύτερης ανάπτυξης στο μέλλον, καθώς θα δραστηριοποιηθεί στο χώρο της τηλεφωνίας και θα διεκδικήσει τη διείσδυσή της στις γειτονικές χώρες.
Γνωρίζουν άλλωστε ότι η μετοχοποίηση δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Σύντομα η ΔΕΗ θα προικοδοτηθεί με το 35% της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου, το οποίο θα απελευθερωθεί από τα Ελληνικά Πετρέλαια, για να αποφευχθεί συγκέντρωση ισχύος από τον μελλοντικό στρατηγικό εταίρο. Και στη συνέχεια, σύμφωνα με τα σχέδια του κ. Χριστοδουλάκη, θα αναζητήσει συνεργασία με μία από τις μεγάλες ηλεκτρικές εταιρείες της Ευρώπης. Οσο και αν πολλοί δυσπιστούν, θεωρώντας τη ΔΕΗ προβληματική επιχείρηση, μη δυνάμενη να ξεφύγει από τον κύκλο της παλαιάς κομματοκρατίας και της κακοδιαχείρισης, η σημερινή προσπάθεια δείχνει φιλόδοξη και στο βαθμό που συνεχισθεί, μπορεί να προσθέσει ύλη σε όσους οραματίζονται ένα διαφορετικό μέλλον για τη χώρα που μέχρι τώρα συμβίωσε με συμβατικές πολιτικές επιλογές.