«H κυβέρνηση πρέπει να εντείνει τις διπλωματικές της προσπάθειες για το Κυπριακό πριν την προλάβουν οι εξελίξεις», επεσήμανε την εβδομάδα που πέρασε υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι είναι θέμα λίγων μόνον μηνών το πολιτικό πρόβλημα της νήσου, αλλά και οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις να μονοπωλούν το διπλωματικό ενδιαφέρον και την επικαιρότητα. H εκτίμηση αυτή του έμπειρου διπλωμάτη δεν είναι άσχετη βεβαίως με το γεγονός ότι σε ένα μόλις έτος από σήμερα, η Κύπρος θα βρίσκεται στην κυριολεξία προ των θυρών της Ενωσης με την ενταξιακή της διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί πλήρως και να απομένει μόνον η πολιτική απόφαση των «15» για την προσχώρηση και των 10 υποψηφίων χωρών στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Στην τουρκική Βουλή
Οι διαφαινόμενες και μάλλον μη αναστρέψιμες αυτές εξελίξεις είναι που προκαλούν χωρίς άλλο και την αμηχανία, η οποία διαπιστώνεται τις τελευταίες εβδομάδες στην τουρκική ηγεσία. Είναι ενδεικτικό ότι 126(!) βουλευτές της γείτονος ζήτησαν και πέτυχαν προχθές την έκτακτη σύγκλιση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης με βασικό τους επιχείρημα ότι η αδιάλλακτη στάση που εξακολουθεί και επιδεικνύει η Αγκυρα στο Κυπριακό οδηγεί σε πολιτικό αδιέξοδο τις σχέσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι ίδιοι βουλευτές μάλιστα μεσούσης της συνεδρίασης επικαλέστηκαν -σύμφωνα με πληροφορίες- και όλες τις τελευταίες δηλώσεις των Ευρωπαίων παραγόντων, οι οποίοι επέκριναν με οξύτητα την απουσία κάθε συνεργασίας της Αγκυρας για την επίλυση του Κυπριακού, αντιδιαστέλλοντας την καλή διάθεση της ελληνοκυπριακής πλευράς αλλά και την πρόοδο της Κύπρου στην ευρωπαϊκή της πορεία. Με άλλους λόγους από τα ίδια τα γεγονότα καταδεικνύεται πλέον ότι στην Αγκυρα συνειδητοποιείται μάλλον για πρώτη φορά -έστω από τη μειοψηφία της Εθνοσυνέλευσης- ότι μια διαφορετική πολιτική στην ενταξιακή διαδικασία της Κύπρου, ενδεχομένως να επέφερε και θετικά αποτελέσματα στην ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος.
Αμηχανία στην Αθήνα
Το παράδοξο είναι ότι οι φαινομενικά ευμενείς αυτές εξελίξεις για την ελληνοκυπριακή πλευρά έχουν προκαλέσει εσχάτως και μια δυσεξήγητη αμηχανία στην Αθήνα. Αρκετοί διπλωμάτες, μάλιστα, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους, μήπως τελικώς η ευνοϊκή συγκυρία που δημιουργούν για την ελληνοκυπριακή πλευρά οι ευρωπαϊκές πιέσεις προς την Τουρκία τείνουν να διαμορφώσουν ένα κλίμα εφησυχασμού που παρατηρείται τελευταίως στο ΥΠΕΞ. Κάποιοι εξ αυτών μάλιστα φτάνουν στο σημείο να καταλογίσουν ευθέως στον υπουργό Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου αδυναμία καθορισμού μεσοπρόθεσμων και σαφών στόχων έναντι της ευρωπαϊκής προοπτικής της Κύπρου σε σχέση με την αντίστοιχη της Τουρκίας.
Οι προβληματισμοί αυτοί ενισχύονται χωρίς άλλο και από τη διπλωματική εμπειρία που έχει αποδείξει ότι η στάση των Ευρωπαίων ηγετών έναντι της Αγκυρας όχι μόνον είναι ευμετάβλητη, αλλά ασφαλώς και δεν υπαγορεύεται ούτε και συμπλέει κατ’ ανάγκην με τις ελληνικές επιδιώξεις. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι οι «πύρινες» απειλές που ακούστηκαν εσχάτως στις Βρυξέλλες έναντι της Αγκυρας ακόμη και από τον καθ’ ύλην αρμόδιο επίτροπο Γκ. Φερχόιγκεν περισσότερο συνδέονται με την άτεγκτη στάση που τηρεί η Τουρκία στην υπό διαμόρφωση ευρωαμυντική πολιτική της Ενωσης, παρά απορρέουν από ένα αιφνίδιο και ειλικρινές ενδιαφέρον του Γερμανού κομισάριου για ταχεία επίλυση του κυπριακού προβλήματος…
Με τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνεται προφανώς ότι οι προσεχείς εξελίξεις για την ολοκλήρωση της ενταξιακής πορείας της Κύπρου είναι κρίσιμες, πόσο μάλλον όταν οι 13 μήνες που μεσολαβούν μέχρι να κλείσουν και τυπικώς οι διαπραγματεύσεις θεωρούνται αρκετοί, προκειμένου να αλλάξουν άρδην οι ισορροπίες στις διπλωματικές σχέσεις Βρυξελλών, Αθήνας και Αγκυρας.
Αμοιβαίοι συμβιβασμοί
Και υπό την έννοια αυτή όπως επεσήμαναν και οι διπλωμάτες που μίλησαν στην «K» χρήσιμο θα ήταν η Αθήνα όχι μόνον να αποφύγει τη συγκρουσιακή λογική την οποία καλλιεργεί συχνά η Αγκυρα, αλλά και να πρωτοστατήσει σε μια διπλωματική στρατηγική αμοιβαίων συμβιβασμών με τη γείτονα, η οποία θα ήταν επωφελής και για τις δύο χώρες. Ως παράδειγμα οι ίδιες πηγές έφεραν τη συναίνεση της Ελλάδος στην τυπική εξομοίωση της Τουρκίας με τις άλλες υποψήφιες προς ένταξη χώρες στην επικείμενη Σύνοδο του Λάακεν, με αντάλλαγμα τη σιωπηρή έστω συναίνεση της Αγκυρας στο τελευταίο στάδιο της ευρωπαϊκής πορείας της Κύπρου. Ή ακόμη και την εκ προοιμίου δέσμευση της Αθήνας για την έναρξη των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ενωση πριν από το 2004, δηλαδή προτού η Κύπρος προσχωρήσει και τυπικώς στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Αν μη τι άλλο με ανάλογες κινήσεις -όπως υποστηρίζουν και οι περισσότεροι εκ των διπλωματών- η κυβέρνηση όχι μόνον θα εμφανίζετο ως πρωτοστατούσα στον δρόμο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, αλλά θα προσέφερε και στους κυβερνώντες της γείτονος πολιτικά επιχειρήματα εκμεταλλεύσιμα ασφαλώς και για την τουρκική κοινή γνώμη, η οποία ακόμη μοιάζει να αμφιταλαντεύεται για την ορθότητα των ευρωπαϊκών επιλογών της Αγκυρας…