«Μένουν πολλά να γίνουν» στην ελληνική οικονομία για να τεθούν τα θεμέλια για κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη, σύμφωνα με τον Ζαν Πισανί-Φερί. Ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε το προεδρικό μανιφέστο του Εμανουέλ Μακρόν και διηύθυνε το France Stratégie (η επίσημη δεξαμενή σκέψης της γαλλικής κυβέρνησης) μεταξύ του 2013-2016 και ο οποίος θα βρεθεί στη χώρα μας για το Φόρουμ των Δελφών, δηλώνει στην «Κ» ότι η Ελλάδα «δεν έχει αντλήσει όλα τα διδάγματα που έπρεπε» από την κρίση. Εκφράζει επίσης την απογοήτευσή του με την έλλειψη φιλοδοξίας στην κατάρτιση του BICC (ο «προϋπολογισμός της Ευρωζώνης») και προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ θα είναι δύσκολος σύμμαχος ανεξαρτήτως του ποιος θα κερδίσει τις εκλογές του Νοεμβρίου.
– Κάνει η Ελλάδα αυτά που πρέπει στην οικονομική πολιτική για να εκμεταλλευθεί την τρέχουσα ευνοϊκή συγκυρία (χαμηλά επιτόκια δανεισμού, δείκτες ανάπτυξης πάνω από τον ευρωπαϊκό μ.ο.);
– Απεχθάνομαι τους οικονομολόγους που σπεύδουν να κρίνουν την κατάσταση σε μια χώρα πριν καν το αεροπλάνο τους προσγειωθεί στην πρωτεύουσα. Αυτό για το οποίο είμαι σίγουρος είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει αντλήσει όλα τα διδάγματα της κρίσης που θα έπρεπε. Μένουν πολλά να γίνουν για να ενισχυθεί η οικονομία και να δημιουργηθούν τα θεμέλια για ευρέως διεσπαρμένη ευημερία.
– Είναι το BICC το κατάλληλο εργαλείο για την Ευρωζώνη; Ανησυχείτε για τα περιορισμένα κονδύλια που του έχουν διατεθεί στις νεότερες προτάσεις για τον νέο κοινοτικό προϋπολογισμό;
– Το BICC είναι προϊόν διπλωματικού συμβιβασμού, όχι οικονομικής σκέψης. Η λογική της ιδέας ενός προϋπολογισμού για την Ευρωζώνη ήταν να δημιουργηθεί ένα εργαλείο που θα αντιμετώπιζε οικονομικά σοκ χωρίς να προϋποθέτει μόνιμες μεταβιβάσεις. Αυτό πέθανε στις διαβουλεύσεις. Το πρόβλημα της απουσίας μηχανισμών σταθεροποίησης στην Ευρωζώνη παραμένει.
Σχετικά με τον νέο κοινοτικό προϋπολογισμό, το πρόβλημα είναι διαφορετικό. Η Ε.Ε. χρειάζεται πόρους για τις νέες προτεραιότητες, όπως η κλιματική δράση, η ψηφιακή κυριαρχία, η καινοτομία και η ασφάλεια. Η παλιά Ε.Ε. οριζόταν από την οικονομική ενοποίηση, συνεπώς της αρκούσε ένας μικρός προϋπολογισμός. Η σημερινή Ε.Ε. ορίζεται αυξανόμενα από τα δημόσια αγαθά που παράγει, και αυτά απαιτούν πόρους. Οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας δεν πάνε καλά. Ολοι παίζουν το παλιό παιχνίδι – οι Γάλλοι δίνουν μάχη για την ΚΑΠ, οι Πολωνοί υπερασπίζονται τα διαρθρωτικά ταμεία, οι Ολλανδοί δεν θέλουν η Ε.Ε. να δαπανήσει ούτε σεντ παραπάνω και οι Γερμανοί λένε ότι δεν πρέπει να βασιζόμαστε στη διάθεσή τους να πληρώσουν για τους υπόλοιπους. Είμαστε σε τέλμα. Εχω καταθέσει μια δική μου πρόταση: να αναποδογυρίσουμε το τραπέζι, να ξεκινήσουμε με μια συμφωνία για την καθαρή συνεισφορά κάθε κράτους-μέλους και όταν αυτή ολοκληρωθεί να συζητήσουμε το περιεχόμενο και το κόστος των πολιτικών. Θα ήταν ορθολογικό και θα μπορούσε να ξεκλειδώσει τις διαπραγματεύσεις. Αλλά δεν είμαι αισιόδοξος: το πιο πιθανό είναι να επικρατήσουν οι δυνάμεις της αδράνειας.
– Κινδυνεύει όντως η Ευρωζώνη από το σύνδρομο της Ιαπωνίας (Japanification); Πώς μπορεί να γλιτώσει από αυτό;
– Εδώ και περισσότερα από πέντε χρόνια, η Ευρωζώνη απολαμβάνει σθεναρή ανάπτυξη. Αλλά η μεγέθυνση αυτή έχει ως κινητήριο δύναμη την εξωτερική ζήτηση και παραμένει άνιση. Επιπροσθέτως, είναι άγνωστο πώς θα αντιδράσουμε όταν χτυπήσει την πόρτα μας η επόμενη ύφεση. Η νομισματική πολιτική δεν έχει πολλά περιθώρια για περαιτέρω κινήσεις, καθώς τα επιτόκια είναι ήδη κάτω από το μηδέν και δεν υπάρχει κάποια συμφωνία για δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Ιδανικά, ως πολιτική τόνωσης, θα βασιζόμουν στην επιταγή της πράσινης μετάβασης, κατ’ αρχάς για να πυροδοτήσει ιδιωτική επενδυτική δραστηριότητα, αλλά επίσης για να κινητοποιήσει μείζονα προγράμματα δημόσιων επενδύσεων. Για να υπάρξουν ιδιωτικές επενδύσεις απαιτείται μια αξιόπιστη δέσμευση σε μια συγκεκριμένη πορεία για την τιμή του άνθρακα και ένα προβλέψιμο κανονιστικό πλαίσιο για το κλίμα. Μέχρι σήμερα έχουμε ακούσει πολλές υποσχέσεις, αλλά δεν υπάρχουν αξιόπιστες δεσμεύσεις. Οσον αφορά τις δημόσιες επενδύσεις, πρέπει να επιτραπεί στα κράτη-μέλη να δανειστούν περισσότερο για πράσινες επενδύσεις με υψηλούς δείκτες κοινωνικής απόδοσης σε τομείς που ανταποκρίνονται σε προτεραιότητες της Ε.Ε. Αυτό απέχει ακόμη πολύ από να γίνει πράξη.
– Τι θα σημάνει η ενδεχόμενη επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ για την Ε.Ε., τόσο σχετικά με την εμπορική πολιτική όσο και για την ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική της;
– Θα έβαζε τέλος στις ελπίδες μας και θα μας ανάγκαζε να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κόσμος έχει αλλάξει. Οι χειρότερες ακρότητες του Τραμπ θα αναστραφούν. Αλλά οι πολιτικές του και η νοοτροπία που αντανακλούν μας δείχνουν ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον μια διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά το διεθνές εμπόριο, τους πολυμερείς κανόνες, αλλά και την Ευρώπη. Ούτε ο Σάντερς ως πρόεδρος θα είναι ένας εύκολος εταίρος για εμάς.
– Με δεδομένη την πολιτική αναταραχή στο CDU, είναι καταδικασμένη η γαλλογερμανική μηχανή να παραμείνει σε κράτει ώς τις επόμενες εκλογές στη Γερμανία;
– Πρέπει να αδράξουμε κάθε ευκαιρία να συνομιλήσουμε και να καταγράψουμε πρόοδο. Αλλά και να προετοιμαστούμε για τον νέο κυβερνητικό συνασπισμό που θα προκύψει από τις γερμανικές εκλογές.
Εύσημα
– Σε τι βαθμό οφείλονται οι βελτιωμένες οικονομικές επιδόσεις της Γαλλίας (ο δείκτης της ανεργίας βρίσκεται σε χαμηλά 11 ετών) στις μεταρρυθμίσεις του Μακρόν; Γιατί αρνούνται οι Γάλλοι ψηφοφόροι να του πιστώσουν αυτή τη βελτίωση;
– Είναι πάντα δύσκολο να αποδοθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα σε συγκεκριμένες πολιτικές, ειδικά σε πραγματικό χρόνο. Θεωρώ ότι ο Μακρόν αξίζει εύσημα για κάποιες από τις πολιτικές του στην αγορά εργασίας, για τη μεταρρύθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης και το σήμα που έχει στείλει στους ξένους επενδυτές. Είναι αλήθεια ότι δεν του έχουν πιστωθεί τα θετικά αποτελέσματα και ότι κατηγορείται για αδιαφορία σε θέματα διανεμητικής δικαιοσύνης, αλλά το κρίσιμο για εκείνον θα είναι να καταφέρει να πείσει τους πολίτες όταν έλθει η ώρα των προεδρικών εκλογών το 2022.