Η πανδημική κρίση, αποτέλεσμα της διάδοσης του νέου κορωνοϊού Covid-19 δοκιμάζει βαρύτατα τις αντοχές των κοινωνιών, των οικονομιών, αλλά και των συστημάτων υγείας, ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες χώρες. Αναδεικνύει την ανάγκη να ξανασχεδιάσουμε τις προτεραιότητές μας και παράλληλα θέτει σημαντικές προκλήσεις στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, οι οποίοι καλούνται να σηματοδοτήσουν τη βούληση για κοινή αντίδραση και συνεργασία, η οποία θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ξεπεράσουν τις υγειονομικές και τις οικονομικές προκλήσεις.
Η αναγκαιότητα άμεσης απόκρισης σε αυτή την παγκόσμια έκτακτη ανάγκη είναι επιτακτική για την προστασία της δημόσιας υγείας, την ενότητα της κοινωνίας, το μέλλον της εργασίας, τη βιώσιμη σχέση της ανθρώπινης δραστηριότητας με το περιβάλλον, αλλά και την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας.
Ελάχιστα χρόνια μετά την οικονομική κρίση του 2008, τη συνακόλουθη κρίση χρεών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και με εμμένουσα την προσφυγική κρίση, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη απειλή με δραματικές επιπτώσεις. Οι αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν σημαντική μείωση του ΑΕΠ και εκτίναξη της ανεργίας. Παρόμοια είναι και η κατάσταση για τη χώρα μας, σε μία περίοδο μάλιστα που η ελληνική οικονομία είχε μόλις αρχίσει να ανακάμπτει από τη δωδεκαετή δημοσιονομική κρίση.
Η Ελληνική κυβέρνηση διαχειρίζεται την κρίση με ευθύνη και αποφασιστικότητα. Η επόμενη μέρα όμως θα είναι διαφορετική. Είναι σίγουρο ότι θα χρειασθούν επιπλέον μέτρα πολιτικής -πέρα από τα αναγκαία αμυντικά και επιδοματικά-, καθώς πολλές από τις βεβαιότητες στην οικονομία και την κοινωνία έχουν ήδη κλονισθεί.
Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδας (Ο.Κ.Ε.) έχει την συνταγματική υποχρέωση να συμμετάσχει ενεργά στο διάλογο και να αξιοποιήσει όλα τα θεσμικά εργαλεία του πολιτισμού μας, ώστε οι τελικές επιλογές να είναι αποτέλεσμα δημοκρατικού διαλόγου, συμμετοχής και συναίνεσης των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών. Είναι υποχρέωση της Ο.Κ.Ε. να αναδείξει συναινετικές προτάσεις τόσο στο εργασιακό πεδίο, όσο και στην οικονομία και την κοινωνία: για την προστασία της δημόσιας υγείας, την ενότητα της κοινωνίας, το μέλλον της εργασίας, τη βιώσιμη σχέση της ανθρώπινης δραστηριότητας με την τεχνολογία και το περιβάλλον.
Είναι η ώρα επομένως για μια νέα Κοινωνική Συμφωνία. Η Ο.Κ.Ε., συμμεριζόμενη τις αγωνίες των μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων, των εργαζόμενων και της κοινωνίας, θεωρεί επιβεβλημένη την προώθηση μιας επίκαιρης ατζέντας θεμάτων που να εστιάζει κατά προτεραιότητα:
– στην επιτυχή έκβαση της επιστημονικής μάχης με την υγειονομική απειλή και την ενίσχυση της έρευνας σε κρίσιμους τομείς για την κοινωνία και το μέλλον του πλανήτη (υγεία, περιβάλλον, τεχνολογία),
– στην προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αλλά και της κοινωνίας γενικά, με όρους οικονομικής και κοινωνικής συνοχής,
– στη στήριξη και ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των παραγωγικών κλάδων με συγκριτικά πλεονεκτήματα,
– στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης στην προσπάθειά της για στήριξη της οικονομίας και διευκόλυνση του πολίτη,
– στην ενίσχυση των μηχανισμών κοινωνικού διαλόγου για την αποτροπή- με αφορμή την κρίση- εμφάνισης αντιδημοκρατικών πρακτικών και κατάλυσης κεκτημένων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σε θέματα αξιών, κράτους δικαίου και ατομικών δικαιωμάτων,
– στην αναθεώρηση πτυχών της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής, ώστε να σηματοδοτείται η βούληση για συντονισμένη αντίδραση και κοινή αντιμετώπιση των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ο.Κ.Ε. και άλλες εθνικές Ο.Κ.Ε. μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το νέο αντιευρωπαϊσμό που είναι αποτέλεσμα των ποικίλων αδυναμιών και αντιφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πανδημία και οι σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις από τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπισή της, παράλληλα με τον έντονο φόβο για την επιβίωσή μας, δοκιμάζει τα όρια του “εγώ” και του “εμείς”. Απαιτείται να ξανασκεφτούμε και να επανασχεδιάσουμε τις προτεραιότητές μας. Η βασική πρόκληση είναι αν θα συμμετάσχουμε στη “Νέα Κοινωνική Συμφωνία” παθητικά και με δημοκρατικές εκπτώσεις, ή ως ενεργοί πολίτες.
*Ο Γιώργος Βερνίκος είναι πρόεδρος της Ο.Κ.Ε.