Η πανδημία έστρεψε τα βλέμματα στο Σύστημα Υγείας. Η ύφεση θα δοκιμάσει το Κράτος Προνοίας. Τους πυλώνες του Κοινωνικού Κράτους δηλαδή, η από πολλού απαραίτητη μεταρρύθμιση του οποίου αναμένεται, να ολοκληρώσει τον εκσυγχρονισμό της χώρας.
Για την Ιστορία: Εξ αρχής τα μνημόνια πέραν των δημοσιονομικών μέτρων έθεταν και ζήτημα ριζικών μεταρρυθμίσεων. Προς τούτο δημιουργήθηκε η Ειδική Ομάδα για την Ελλάδα (TFGR) υπό τον H. Reichenbach, που συντόνιζε την παροχή τεχνικής βοήθειας από κράτη/μέλη και Διεθνείς Οργανισμούς. Συνομιλητής της με εντολή Πρωθυπουργού η Γενική Γραμματεία Συντονισμού.
Επειδή το πιστεύαμε, η ευρωπαϊκή τεχνογνωσία στους περισσότερους τομείς αξιοποιήθηκε ουσιαστικά. Φορολογική διοίκηση, απελευθέρωση αγορών και επαγγελμάτων, μείωση διοικητικών βαρών (βλ. εργαλειοθήκη Ο.Ο.Σ.Α), αγορά ενέργειας, κτηματολόγιο, επιτάχυνση δικαιοσύνης κοκ. Έγιναν πολλά και ξεκίνησαν περισσότερα. Ακόμη και εκεί, που η μεσολαβήσασα Αριστερά οπισθοδρόμησε συνειδητά, η Κυβέρνηση Μητσοτάκη επέμεινε, προχώρησε και ολοκλήρωσε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διοικητική μεταρρύθμιση, όπου η ομάδα, που είχε ασχοληθεί, ακολούθησε τον τότε αρμόδιο Υπουργό στο Ανώτατο Αξίωμα και οικοδόμησε ένα Επιτελικό Κράτος, παράδειγμα όλων πλέον.
Ως εύλογον στις οικονομικές λαίλαπες, οι τομείς Υγείας και Προνοίας δεν τυγχάνουν και ιδιαιτέρας προσοχής. Παρά ταύτα ήδη το 2012 το Υπ.Υγείας ξεκίνησε συζητήσεις, που οδήγησαν στην ανάθεση εκπόνησης σχεδίου ανασυγκρότησης της Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και των Νοσοκομείων σε κρατικό γερμανικό φορέα (με αιχμή την υιοθέτηση των DRGs/νοσήλια κατά διάγνωση). Στην Πρόνοια η συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα έφερε το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, ενώ οι αρχικές επαφές με το αρμόδιο Γερμανικό Υπουργείο για την μεταφορά του Sozialamt (Κοινωνική Υπηρεσία) χάθηκαν στην περιδίνηση του φθινοπώρου 2014. Παρόν και μέλλον: Ο Γ. Γεννηματάς ίδρυσε το ΕΣΥ το 1983 καθ´ ομοίωση του βρετανικού NHS.
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες μεταρρύθμισης παραμένει ένα αναχρονιστικό σύστημα, που δεν τιμά τους αγωνιζομένους λειτουργούς του και δεν υπηρετεί επαρκώς τον λαό. Οι απόψεις, ότι με χρήματα και προσωπικό διορθώνεται, είναι απλουστευτικές και λάθος (όσους κι αν στριμώξεις σε μια γαλέρα, δεν την κάνεις φρεγάτα). Το γερμανικό νοσοκομειακό σύστημα διατηρώντας κοινωνική ιδιοκτησία χρησιμοποιεί εργαλεία όπως τα DRGs, κέντρα κόστους και ποιοτικούς δείκτες ιατρικής απόδοσης για να επιλέγει τους διαχειριστές του, Διοικήσεις και Διευθυντές ιατρούς.
Η εξουσία αυτών στην πρόσληψη του προσωπικού, τις προμήθειες, την άσκηση ιδιωτικού έργου εντός των κλινικών, την συνεργασία με ιδιωτικά εργαστήρια, εν γένει την εξειδίκευση και επέκταση των μονάδων, είναι η ερμηνεία της παγκόσμιας αριστείας του. Η εκ θεμελίων εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος είναι ο μόνος τρόπος, να υλοποιηθεί η ευχή του Πρωθυπουργού («Κ» 18/4 «να αποκτήσουμε ένα ΕΣΥ…σημείο αναφοράς… και πανευρωπαϊκά»).
Η χώρα πότε δεν ευτύχησε ενός ενιαίου, ομοιογενούς συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Fee for service (χρήμα στο χέρι) είναι ο κανών. Η δαπάνη για ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας ανέρχεται στο 7,3% του καθαρού εισοδήματος των ελληνικών νοικοκυριών έναντι 1-2% των ευρωπαϊκών.
Τα πρόσφατα σοσιαλιστικά πειράματα με υπαλλήλους οικογενειακούς ιατρούς και ΤΟΜΥ, ευτυχώς δεν ευοδώθηκαν. Για το σύστημα εκείνο, που εξασφαλίζει πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πλήρως καλυμμένη από το Ασφαλιστικό Ταμείο άρα δωρεάν για τον χρήστη, με ελεύθερη επιλογή όλων των ειδικοτήτων μεταξύ των συμβεβλημένων ιδιωτών, μπορούμε να ρωτήσουμε τους εκατοντάδες χιλιάδες παλιούς Gastarbeiter και τους νέους φυσικά, που εργάζονται και σπουδάζουν στην Κεντρική Ευρώπη. Η πλήρης υιοθέτηση του είναι εφικτή εντός της τετραετίας.
Η συγκινητική προσφορά εθελοντισμού και φιλανθρωπίας όλα αυτά τα χρόνια, με τα συσσίτια, τα κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία κοκ δείχνει, ότι υπάρχει ψυχή, αλλά δεν υπάρχει Κράτος Προνοίας.
Οι ευρωπαϊκές Κοινωνικές Υπηρεσίες καλύπτουν όλα αυτά εξ ορισμού προσφέροντας πυραμίδα ενισχύσεων, η οποία εκκινεί από την κάλυψη των βασικών αναγκών και ανερχομένη συμπληρώνει τις ελλείψεις, έως και την αντιμετώπιση της απρόσμενης δυστυχίας.
Ακόμη δυσκολότερα είναι τα πράγματα στην αντιμετώπιση της αναπηρίας. Η προσφορά ειδικών υπηρεσιών σε πάσχοντες και οικείους είναι τόσο ελλιπής, που το ιατρικό πρόβλημα γίνεται και κοινωνικό και οικονομικό. Η Αριστερά ορθότατα διηύρυνε την ασφαλιστική κάλυψη υπηρεσιών ημερήσιας ή ολικής υποστήριξης. Έτσι, εάν επιτέλους αποκτήσουμε χάρτη των αναγκών, η δημιουργία ενός Εθνικού Συστήματος Προνοίας είναι ορατή.
Μετά την αλλαγή σε ελάχιστους μήνες έγιναν πάρα πολλά. Προφανώς και προηγούντο τα οικονομικά. Οι δαπάνες όμως του ελληνικού νοικοκυριού για την υγεία, την εκπαίδευση των παιδιών (φροντιστήρια; εστίες; φοιτητικά δάνεια;) και την υποστήριξη αναπήρων και γερόντων, που προκαλούνται από την έλλειψη Κοινωνικού Κράτους, καθηλώνουν την αγοραστική δύναμη, υποθάλπτουν φοροαποφυγή και αποτελούν πλέον το βασικό μας μειονέκτημα έναντι της λοιπής Ευρωζώνης και βασικό εμπόδιο της ανάπτυξης.
Ήρθε λοιπόν η ώρα και σε αυτούς τους τομείς, να ξαναπιάσουμε τον μίτο, εκεί που κόπηκε τον Ιανουάριο του 2015, και να τελειώνουμε την δουλειά.
*Ο Δημήτρης Βαρτζόπουλος είναι βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης, Νέα Δημοκρατία