Την Κυριακή 17 Μαΐου ο Αλέξης Παπαχελάς έγραψε για το δίλημμα «Μεταξύ ανασχηματισμού και κάλπης». Το δίλημμα είναι υπαρκτό στο μυαλό των περισσοτέρων. Επειδή είναι υπαρκτό επηρεάζει τη δράση όσων μετέχουν στην οικονομία. Είναι μια πρόσθετη αβεβαιότητα. Δεν φθάνουν ο κορωνοϊός και η ύφεση, αλλά προστίθεται το ερώτημα των εκλογών. Η κυβέρνηση δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν είναι στις προθέσεις της να προσφύγει σε εκλογές. Οι ενέργειές της όμως, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το τελευταίο πακέτο μέτρων 24 δισ. που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, όπως και να το κάνουμε, μυρίζουν εκλογές.
Οσοι υποστηρίζουν την πρόωρη προσφυγή επικαλούνται την ανάγκη επιβεβαίωσης της λαϊκής εντολής. Λένε: Υποσχεθήκαμε διάφορα πράγματα, αλλά ο κορωνοϊός μάς εμπόδισε να τα εφαρμόσουμε. Αντί για ανάπτυξη θα έχουμε ύφεση. Ζητούμε λοιπόν ανανέωση της εμπιστοσύνης του λαού.
Οσοι αυτά λένε λαμβάνουν υπόψη τους ότι ο λαός είναι για την ώρα πολύ ευχαριστημένος από τις λαμπρές επιδόσεις της κυβέρνησης απέναντι στην πανδημία και γνωρίζουν ότι τα αντίπαλα κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ κ.λπ., δεν έχουν ακόμη βρει τον βηματισμό τους. Γνωρίζουν, επίσης, ότι με το τέλος του καλοκαιριού θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή η ύφεση.
Η εκτίμηση είναι ότι εκλογές σήμερα με την απλή αναλογική θα αναδείκνυαν τη Ν.Δ. πρώτο κόμμα, αλλά όχι αυτοδύναμη (για την αυτοδυναμία απαιτείται τουλάχιστον 48%) στη Βουλή. Λόγω αδυναμίας σχηματισμού βιώσιμης και αποτελεσματικής κυβέρνησης, θα οδηγούμασταν αναγκαστικά σε νέες εκλογές με την ενισχυμένη αναλογική που ψήφισε πρόσφατα η Βουλή. Θα προέκυπτε, υπολογίζουν οι υποστηρικτές των πρόωρων εκλογών, νέα αυτοδύναμη κυβέρνηση Μητσοτάκη για μια τετραετία.
Θα προέκυπτε επίσης περαιτέρω συρρίκνωση της κοινοβουλευτικής δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ και της απήχησης της ηγεσίας της. Πόσες διαδοχικές ήττες μπορεί να αντέξει ανέπαφος ο ΣΥΡΙΖΑ;
Ανασταλτικός παράγοντας για την προσφυγή σε εκλογές τώρα είναι η σοβαρή επίπτωση διαδοχικών προεκλογικών αναμετρήσεων στη λειτουργία της κυβέρνησης και κατά συνέπεια στην εύθραυστη οικονομία. Διότι η αλήθεια είναι ότι η οικονομία κινείται στο χείλος του γκρεμού. Το χρέος μεγαλώνει. Δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη. Ευτυχώς, σε αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις δεν θα ισχύει ο σταυρός προτίμησης, οπότε οι πολιτευόμενοι υπουργοί και υφυπουργοί θα μπορούν να αντισταθούν ευκολότερα στις αφόρητες πιέσεις των κλασικών, κακομαθημένων δεξιών ψηφοφόρων.
Κατά τη γνώμη μου, τα επιχειρήματα είναι ασφαλώς υπέρ της διεξαγωγής πρόωρων εκλογών. Το ταχύτερο. Πριν έρθουν οι τουρίστες. Γιατί πρόωρες εκλογές; Για να παραμεριστεί αυτό που ο Αλέξης Παπαχελάς ονόμασε το παγόβουνο στον ορίζοντα, η απλή αναλογική, που μπορεί να βάλει τη χώρα σε μεγάλες περιπέτειες αν δεν είναι εξασφαλισμένο το επόμενο βήμα. Οι επαναληπτικές με ενισχυμένη. Καλύτερα, λοιπόν, τώρα παρά αργότερα. Για το καλό και την ηρεμία του τόπου. Την επιχειρηματολογία υπέρ των εκλογών στήριξε ο Παύλος Παπαδόπουλος στην «Κ» στις 22.5, θυμίζοντας ότι ο πρωθυπουργός πρέπει να αποφύγει να κάνει το λάθος του πατέρα τού πρωθυπουργού, ο οποίος δεν έκανε εκλογές με ενισχυμένη αναλογική το 1990.
Θυμίζω ότι η απλή αναλογική ως σύστημα ανάδειξης των βουλευτών οδηγεί σε Βουλή όπου κανένα κόμμα δεν διαθέτει πλειοψηφία. Κατά συνέπεια, παρίσταται ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης από περισσότερα κόμματα, που θα συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα. Οταν ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάλαβε ότι δεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές με ενισχυμένη αναλογική, έφερε την απλή για να μην μπορέσει να κυβερνήσει ο αντίπαλός του. Η Ν.Δ. κέρδισε τις εκλογές, δεν είχε πλειοψηφία στη Βουλή, αλλά μπόρεσε να συμμαχήσει με το… ΚΚΕ και να σχηματίσει την κυβέρνηση Τζαννετάκη με πρόγραμμα την παραπομπή Παπανδρέου. Ακολούθησαν νέες εκλογές με αναλογική. Σχηματίστηκε η βραχύβια κυβέρνηση Ζολώτα με συμμέτοχους όλα τα κόμματα περιλαμβανομένου του παραπεμφθέντος Παπανδρέου. Τέλος, στις εκλογές του Απριλίου 1990, ο λαός απηύδησε, έδωσε 48% στη Ν.Δ. και η Ν.Δ. μπόρεσε να κυβερνήσει μέχρι τον Οκτώβριο του 1993 με πλειοψηφία ενός βουλευτή. Τον Ανδρέα Παπανδρέου μιμήθηκε ο κ. Τσίπρας. Καθιέρωσε και αυτός την απλή αναλογική που θα ισχύσει στις επόμενες εκλογές.
Υποστηρίζω, λοιπόν, τη διεξαγωγή εκλογών το ταχύτερο για το συμφέρον της Ελλάδας. Εκτιμώ ότι με τα σημερινά δεδομένα και με διπλές εκλογές, οι πρώτες με απλή αναλογική και οι δεύτερες με ενισχυμένη, θα ξεπεράσουμε το παγόβουνο της αναλογικής και θα πορευθούμε με ασφάλεια για τα επόμενα χρόνια.
Υπάρχει βέβαια και το όχι ασήμαντο θέμα της αναταραχής που θα προκληθεί στην οικονομία από τις διαδοχικές εκλογές και τις πιθανές κυβερνητικές ανακατατάξεις.
Για το θέμα αυτό συνέθεσα έναν φανταστικό διάλογο μεταξύ των κ. Μητσοτάκη και Τσίπρα. Ο διάλογος διεξάγεται στο Μαξίμου χωρίς παρατρεχάμενους και τηρουμένων όλων των κανόνων κοινωνικής απόστασης που έχει θεσπίσει ο κ. Τσιόδρας.
Μητσοτάκης: Ευχαριστώ για την αποδοχή της πρόσκλησής μου, κύριε πρόεδρε. Θα μπω αμέσως στο θέμα για το οποίο ζήτησα να σας δω. Προκαταβολικά, θέλω να σας πω ότι λυπάμαι αν όσα σας πω φανούν ωμά, στερούμενα ενδεχομένως ευγένειας. Για περισσότερο από τέσσερα χρόνια υπήρξατε πρωθυπουργός της Ελλάδας και, μολονότι ποτέ δεν σας το αναγνώρισα, σε κρίσιμες στιγμές επιδείξατε ρεαλισμό και αποφασιστικότητα. Σας οφείλω λοιπόν την αλήθεια, όπως την αντιλαμβάνομαι, διατυπωμένη με ωμότητα και ελπίζω να επιδείξετε τον ρεαλισμό που στο παρελθόν ωφέλησε την Ελλάδα.
Τσίπρας: Ηλθα για να σας ακούσω. Ορίστε λοιπόν.
Μητσοτάκης: Κύριε πρόεδρε, την επόμενη εβδομάδα θα ζητήσω από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη διάλυση της Βουλής και τη διεξαγωγή εκλογών. Εκτιμώ ότι το εκλογικό ποσοστό της Ν.Δ. θα πλησιάσει το 43% και του ΣΥΡΙΖΑ το 28%. Το σύστημα της απλής αναλογικής που καθιερώσατε δεν θα επιτρέψει στη Ν.Δ., παρά το ποσοστό της, να κυβερνήσει διότι η Ν.Δ. δεν θα νοθεύσει το πρόγραμμά της για να εξασφαλίσει την εξουσία συμμαχώντας με ετερόκλητα στοιχεία. Θα ακολουθήσουν ξανά εκλογές, με ενισχυμένη αναλογική όμως, τις οποίες θα κερδίσει η Ν.Δ. και θα σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Τσίπρας: Ευχαριστώ για την ενημέρωση, που επιβεβαιώνει την εντύπωση που είχαμε σχηματίσει. Αδιαφορείτε για τους θεσμούς και αδιαφορείτε για όσα θα υποστούν η οικονομία και ο ελληνικός λαός εξαιτίας των δύο εκλογικών αναμετρήσεων.
Μητσοτάκης: Η αλήθεια είναι ότι δεν αδιαφορώ και γι’ αυτό σας κάλεσα. Αναγκάζομαι να προσφύγω σε εκλογές για να ανατρέψω έναν εξαιρετικά βλαπτικό θεσμό –την απλή αναλογική– που εσείς καθιερώσατε. Θέλω όμως να δοκιμάσω την ειλικρίνειά σας, το πραγματικό σας ενδιαφέρον για την οικονομία και τον ελληνικό λαό. Μπορώ να μην προσφύγω σε εκλογές εάν δεχθείτε να αλλάξετε μαζί μας –Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ– τον εκλογικό νόμο με περισσότερους από 200 βουλευτές ώστε να ισχύσει στις επόμενες εκλογές. Με έναν λογικό εκλογικό νόμο συμφωνημένο από τα δύο μεγάλα κόμματα της Βουλής, που θα ισχύσει στις επόμενες εκλογές, εξαφανίζεται από τον ορίζοντα το παγόβουνο της απλής αναλογικής. Δεν περιμένω να απαντήσετε τώρα. Σκεφτείτε την πρότασή μου. Αναλογιστείτε τη σημασία της για την Ελλάδα, αλλά και για το ίδιο σας το κόμμα. Για εσάς προσωπικά. Θα περιμένω την απάντησή σας μέχρι τις 10 Ιουνίου.
Τσίπρας: Σε κρίσιμες στιγμές για την Ελλάδα δεν δίστασα να αλλάξω πορεία. Με περιέπαιζαν για κωλοτούμπα, αλλά ωφέλησα την Ελλάδα. Αυτό μένει. Για την πρότασή σας θα σκεφτώ και θα σας απαντήσω. Γεια σας.
Συμπέρασμα: Αν δεχθεί ο κ. Τσίπρας να συμπράξει με τη Ν.Δ. στην αλλαγή του εκλογικού νόμου που θα ισχύσει για τις επόμενες εκλογές, παύει να υπάρχει ο λόγος προσφυγής σε πρόωρες εκλογές. Η Ελλάδα θα έχει μπροστά της τρία χρόνια χωρίς προοπτική εκλογών. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποφύγει δύο νέες ήττες. Τα δύο μεγάλα κόμματα θα έχουν αποδείξει την ικανότητα να συμπράττουν όταν έχουν κοινά συμφέροντα.
* Ο κ. Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.