Ο Ταγίπ Ερντογάν τιμωρεί την Κωνσταντινούπολη επειδή καταψήφισε το κόμμα του και τον ίδιο στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, μετατρέποντας το σημαντικότερο περιουσιακό της στοιχείο, την Αγια-Σοφιά, σε τζαμί. Ο ίδιος ο Ερντογάν διακήρυξε ότι θα παραμείνει ανοικτό για όλους, όπως και παλιά, για την ακρίβεια με μεγαλύτερη πρόσβαση, αφού η είσοδος θα είναι δωρεάν, ενώ όσο λειτουργούσε ως μουσείο οι επισκέπτες έπρεπε να πληρώνουν εισιτήριο. Ωστόσο, η υπόσχεση Ερντογάν διαψεύστηκε ταχύτατα από το αγαπημένο του κυβερνητικό υπουργείο, την Diyanet Isleri Baskanligi, που ελέγχεται από σιωπηλά φανατισμένους μουσουλμάνους και ελέγχει τα κτίρια όλων των θρησκειών στην Τουρκία – είναι δηλαδή μια παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας καθεαυτήν. Η Diyanet ανακοίνωσε πως η Αγία Σοφία θα είναι προσβάσιμη σε όλους, όχι όμως στη διάρκεια της προσευχής, όταν θα κλείνει μόνο για όσους διατρανώνουν την πίστη τους σηκώνοντας το πίσω μέρος του σώματός τους προς τον ουρανό για να ακουμπήσουν το μέτωπό τους στο πάτωμα.
Στην πραγματικότητα, για το κτίριο η αλλαγή είναι ευλογία: η Αγία Σοφία είναι το αξιοθέατο με τους περισσότερους επισκέπτες και έχει υποφέρει από τους κραδασμούς, ακόμη και από τα χνώτα όλων αυτών των ανθρώπων. Για τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης από την άλλη, η μετατροπή είναι απώλεια. Πολλοί αποκομίζουν οφέλη από τον τουρισμό και η αλλαγή του στάτους θα αποθαρρύνει πολλούς τουρίστες να επισκεφθούν την πόλη. Ως αντάλλαγμα, εξασφαλίζουν ακόμη ένα τζαμί, που δεν το χρειάζονται όμως οι περισσότερο εξ αυτών, καθώς ο μουσουλμανικός κόσμος αρχίζει να αντιδρά σε ισλαμιστές ηγέτες σαν τον Ερντογάν: εξελίσσονται σταδιακά σε μετα-ισλαμιστές ή ανοικτά άθεους. Η πόλη έχει επίσης έναν μεγάλο πληθυσμό από Αλεβίτες, που μπορεί να είναι θρησκευόμενοι με τον τρόπο τους, αλλά ποτέ δεν προσεύχονται σε τζαμιά ούτως ή άλλως. Πηγαίνουν στο δικό τους Cem Evis (σ.μ.: χώρος συνάθροισης), όπου μπορούν να καθίσουν με τις συζύγους τους. Ετσι, η ομάδα που επιδοκίμασε τη λειτουργία του τζαμιού είναι απολύτως αντιπροσωπευτική όσων απομένουν οπαδοί του Ερντογάν: αμόρφωτοι μετανάστες από την Ανατολία, που ήρθαν στην πόλη αλλά είναι ακόμη προσκολλημένοι στη θρησκοληψία της επαρχίας, ποδοσφαιρόφιλοι και λάτρεις του προέδρου, για τους οποίους το Ισλάμ είναι ταυτισμένο με την εχθρότητα απέναντι στους μη μουσουλμάνους και ειδικότερα στους Ελληνες. Το ΑΚΡ και ο Ερντογάν ήταν αρχικά εξόχως επιτυχημένοι στη διακυβέρνηση της Τουρκίας όσο μπορούσαν να γεμίζουν τα υπουργεία με απόφοιτους πανεπιστημίων, υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν. Η ανώτατη ηγεσία του ΑΚΡ περιελάμβανε τότε τεχνοκράτες και πανεπιστημιακούς. Τώρα που οι γκιουλενιστές είναι στη φυλακή, στην εξορία ή κρύβονται, οι τεχνοκράτες του ΑΚΡ και οι πανεπιστημιακοί βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Απομένει μόνο η φθίνουσα εκλογική βάση του Ερντογάν που προέρχεται από τα χαμηλότερα στρώματα της Τουρκίας, όπως το θλιβερό πλήθος που ήρθε για να επευφημήσει το νέο τζαμί. Ισως, μετά τις επόμενες εκλογές, η Αγία Σοφία ξαναγίνει μουσείο.
* Ο κ. Εντουαρντ Λούτβακ είναι Αμερικανός ιστορικός, συγγραφέας του βιβλίου «Η Υψηλή Στρατηγική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» (εκδ. Τουρίκη).