Απαντες ανέμεναν την έκρηξη επιθετικής προκλητικότητας της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Ουδείς, ωστόσο, ακόμα και τώρα είναι σε θέση να προβλέψει είτε την εξέλιξη και τη μορφή της περαιτέρω κλιμάκωσης εκ μέρους της Αγκυρας, είτε το πότε ο κύκλος της επικίνδυνης έντασης θα κλείσει.
Ισως οι περισσότεροι να περίμεναν λίγο αργότερα να παρουσιαστεί αυτό το κύμα της τουρκικής επιθετικότητας, ενδεχομένως τον Σεπτέμβριο. Φαίνεται, ωστόσο, πως η υπογραφή της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας για μεταξύ τους μερική οριοθέτηση ΑΟΖ, επιτάχυνε τις εξελίξεις, αιφνιδιάζοντας και εξοργίζοντας τον πλέον προβλέψιμα «απρόβλεπτο» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Ο Τούρκος πρόεδρος άναψε το πράσινο φως να αρχίσει άμεσα να υλοποιείται η προαναγγελθείσα επιχείρηση των κανονιοφόρων, στο όνομα της προάσπισης των τουρκικών δικαιωμάτων και συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Αιχμή του δόρατος στην παρούσα φάση, και ενώ είχαν προηγηθεί –και εξακολουθούν να υλοποιούνται– δράσεις εις βάρος της Κύπρου, αποτελεί η έξοδος του ερευνητικού «Ορούτς Ρέις» για «έρευνες» σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας και κυπριακής ΑΟΖ. Συνοδευόμενο από πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού πλέει τα τελευταία 24ωρα στην προαναφερθείσα περιοχή που δέσμευσε μέσω παράτυπα εκδοθείσας NAVTEX – αφού είναι εκτός χώρου δικαιοδοσίας της Τουρκίας, γεγονός το οποίο καταδεικνύει ότι κύριος στόχος αυτής της δράσης δεν είναι τόσο η πραγματοποίηση ερευνών, αλλά η ντε φάκτο αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και καταγραφή της παρουσίας της διά της βίας.
Ο τρόπος αντίδρασης της Αθήνας, δηλαδή η εμφάνιση αντανακλαστικών άμεσης επιχειρησιακής ετοιμότητας αφενός αλλά και η ανάπτυξη εντονότατης διπλωματικής δράσης αφετέρου, εκτιμάται πως αποτέλεσε τον δεύτερο αιφνιδιασμό του Τούρκου προέδρου.
Διαβάζοντας το υπό διαμόρφωση διεθνές σκηνικό, θέλησε να επιδείξει συναινετικό πρόσωπο, και γι’ αυτό συμπεριέλαβε τόσο στις δημόσιες τοποθετήσεις του όσο και σε επαφές που έχει με κορυφαίους δυτικούς αξιωματούχους –ξεχωρίζει η τηλεφωνική επικοινωνία του με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ το μεσημέρι της Πέμπτης– ορολογία προσήλωσης σε διάλογο και ειρηνικές διαπραγματεύσεις. Σπάνια, αλλά και ορισμένοι άλλοι όπως ο υπουργός Αμυνας Ακάρ, μιλάνε κάποτε για την ανάγκη διαλόγου για την επίλυση των προβλημάτων. Ωστόσο, από τις επιλογές της Αγκυρας και τη δράση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αυτοακυρώνονται οι αναφορές περί βούλησης να διαλεχθούν χωρίς το όπλο πάνω στο τραπέζι.
Περαιτέρω κλιμάκωση
Ενδεικτικό είναι ότι την ώρα που θέλει να δείξει ένα τέτοιο πρόσωπο, ο κ. Ερντογάν όχι μόνο συντηρεί το χαρτί του «Ορούτς Ρέις» αν και δεν φαίνεται να το θεωρεί πλέον τόσο επαρκές για να αποκομίσει όσα προσδοκούσε, αλλά και προχωράει γρήγορα και σε περαιτέρω κλιμάκωση της προκλητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας.
Στο πλαίσιο αυτό, την κύρια κίνηση έκανε ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, προαναγγέλλοντας νέες έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, προσδιορίζοντάς τες μάλιστα εντός των τελευταίων ημερών του Αυγούστου (υπενθυμίζεται ότι η εν εξελίξει δράση του «Ορούτς Ρέις» στη συγκεκριμένη περιοχή νότια της
Ρόδου – νοτιοανατολικά της Κρήτης αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 23 τρέχοντος), κάνοντας λόγο μάλιστα για τα «δυτικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας». Αναφέρεται στα όρια Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου και Κρήτης και συγκεκριμένα στα 6 μίλια. Οπως ερμηνεύεται, πρόκειται ουσιαστικά για έρευνες εντός περιοχών του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο υπουργός Αμυνας της γείτονος Χουλουσί Ακάρ δήλωσε πως «στην Ανατολική Μεσόγειο δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο επιβίωσης οποιουδήποτε σχεδίου που δεν περιλαμβάνει την Τουρκία» και συμπλήρωσε: «Πρέπει να είναι γνωστό ότι οι θάλασσές μας είναι η γαλάζια πατρίδα μας. Κάθε σταγόνα είναι πολύτιμη».
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, δεν ήταν δυνατόν να μην κάνει την εμφάνισή του και ο αρχηγός του τουρκικού ακροδεξιού κόμματος MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. «Οσοι κάνουν προβοκάτσιες στη θάλασσα τους περιμένει ο πνιγμός. Το αποτέλεσμα των προκλήσεων στα χωρικά μας ύδατα είναι η βύθιση, οι κοιλιές των ψαριών, ο βυθός», είπε.
Επιθετική στάση
Επί του πεδίου, δηλαδή εντός της περιοχής της NAVTEX, η τουρκική στάση παραμένει επίσης στη σφαίρα της επιθετικότητας: Αρχικά αγνοούνταν οι επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις των μονάδων του Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδας που βρίσκονται από την πρώτη στιγμή σε θέσεις ασφυκτικής παρακολούθησης της τουρκικής δράσης, να αποχωρήσουν από περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στη συνέχεια, ανοιγόκλειναν τον πομπό εντοπισμού, προκειμένου να «κρυφτούν» από τα ραντάρ. Μετά και αφού είδαν πως τίποτα εκ των δύο δεν ήταν αποτελεσματικό, απλώς επέλεξαν να απαντήσουν ότι είναι τα ελληνικά πλοία που βρίσκονται σε τουρκική υφαλοκρηπίδα και πως πρέπει εκείνα να αποχωρήσουν.
«Η ερευνητική σεισμική δραστηριότητα του σκάφους μας “Ορούτς Ρέις” είχε προγραμματιστεί για τον περασμένο Ιούλιο σε περιοχές εντός της υφαλοκρηπίδας μας», αναφέρθηκε σε ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών. Τα περαιτέρω έχουν αναλάβει ο προπαγανδιστικός μηχανισμός και ορισμένα ΜΜΕ της Τουρκίας, για να επιβεβαιώσουν με τη σειρά τους πλήρως τους New York Times που επικαλούμενοι Ευρωπαίους διπλωμάτες σημειώνουν: «Ολο και πιο διεκδικητική, φιλόδοξη και απολυταρχική, η Τουρκία έχει γίνει “ο ελέφαντας στο δωμάτιο” για το ΝΑΤΟ».
Επιθετική ρητορική
Οι χωρίς περιστροφές, πλέον, επίσημες αναφορές στο οθωμανικό, αυτοκρατορικό παρελθόν της Τουρκίας, καθώς επίσης η χρήση όρων εξαιρετικά φορτισμένων στη διεθνή διπλωματική γλώσσα κατά τις αναφορές στην Αθήνα και στα φίλια προς τη χώρα μας κράτη από την Αγκυρα, προκαλούν αίσθηση.
Για «άξονες του κακού που συγκροτούνται εναντίον της Τουρκίας» έκανε λόγο σε επίσημη ανακοίνωσή του (10/8) το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, ενώ πρόσθετε πως η Μεσόγειος «ήταν υπό τουρκική κυριαρχία επί αιώνες». Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Γενί Σαφάκ», σε δημοσίευμά της με αφορμή τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου, ανέφερε ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει «συμφωνίες πειρατών».
Κατά τα λοιπά, ο κ. Ερντογάν μόλις προχθές παρουσίαζε τη συμπεριφορά της Ελλάδας σε Αιγαίο και Μεσόγειο ως «μοχθηρή», θέτοντας εκ νέου θέμα Καστελλόριζου, μιλούσε για την Αγία Σοφία και ήγειρε και πάλι θέμα δικαιωμάτων της μειονότητας στη Θράκη.
Προ ημερών, ο απόστρατος ναύαρχος Τσιχάτ Γιαϊτζί έλεγε ότι οι νησίδες Ρω και Στρογγύλη γύρω από το Καστελλόριζο ανήκουν στην Τουρκία, ως διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.