Τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ατέρμονες συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σχετικά με το κατά πόσο είναι ασφαλές, και υπό ποιες συνθήκες, να λειτουργήσουν και πάλι τα σχολεία. Νέα έρευνα που έλαβε χώρα στην Μεγάλη Βρετανία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στο σχολικό περιβάλλον η νόσος Covid-19 μεταδίδεται ευκολότερα από εκπαιδευτικό σε εκπαιδευτικό ή από εκπαιδευτικό σε μαθητή και λιγότερο από μαθητή σε εκπαιδευτικό ή άλλο μαθητή (https://www.gov.uk/government/news/study-finds-very-low-numbers-of-covid-19-outbreaks-in-schools). Σε κάθε περίπτωση, μόνο το 0,01% των νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων εμφάνισαν ‘σημαντικό’ αριθμό κρουσμάτων (ήτοι δύο ή περισσότερα συνδεδεμένα επιδημιολογικά κρούσματα) κάτι που οδηγεί τους επιδημιολόγους στο συμπέρασμα ότι το άνοιγμα των σχολείων δεν αποτελεί ‘μεγάλη’ απειλή για την διασπορά του ιού από τον Σεπτέμβριο και μετά. Πάντως, η έρευνα δημιούργησε (αχρείαστες) τριβές μεταξύ της εκπαιδευτικής κοινότητας και των επιδημιολόγων διότι πληθώρα εκπαιδευτικών θεώρησε ότι το μήνυμα της είναι ότι οι εκπαιδευτικοί μεταδίδουν τον ιο στα σχολεία…
Και ενώ οι επιστημονικές έρευνες για την μεταδοτικότητα του ιού εντός των σχολείων συνεχίζονται, πολύ λιγότερη συζήτηση έχει γίνει σε σχέση με τις συνέπειες από το (παρατεταμένο) κλείσιμο των σχολείων τόσο για την κοινωνία όσο και για την οικονομία. Επιστημονικές μελέτες συμπεραίνουν ότι σε περιβάλλον κλειστών σχολείων οι μαθητές των δημοσίων σχολείων λαμβάνουν λιγότερες ώρες διδασκαλίας online σε σχέση με τους μαθητές των ιδιωτικών σχολείων (https://www.ucl.ac.uk/news/2020/jun/children-doing-25-hours-schoolwork-day-average). Επιπλέον, τα παιδιά γονέων που ανήκουν στην χαμηλή εισοδηματική τάξη λαμβάνουν λιγότερα κατ’οίκον μαθήματα από τους γονείς τους σε σχέση με εκείνα των οποίων οι γονείς ανήκουν στην μεσαία εισοδηματική τάξη. Με άλλα λόγια, το (παρατεταμένο) κλείσιμο των σχολείων έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για την εκπαίδευση των λιγότερο εύπορων παιδιών.
Το παρατεταμένο κλείσιμο των σχολείων επηρεάζει και την επίδοση των μαθητών στις γραπτές εξετάσεις. Για παράδειγμα, η απώλεια μίας ώρας διδασκαλίας την εβδομάδα μειώνει την σχολική επίδοση κατά 6% (σε όρους τυπικής απόκλισης) (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ecoj.12233).
Τα κλειστά σχολεία έχουν αρνητικές οικονομικές συνέπεις για τις γυναίκες. Πράγματι, η ευθύνη του «διαβάσματος» στο σπίτι (homework) αλλά και γενικότερα η ευθύνη της παιδικής φροντίδας εξακολουθεί και βρίσκεται στα χέρια της γυναίκας. Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Μεγάλης Βρετανίας «δείχνουν» ότι στη διάρκεια του lockdown λόγω της νόσου COVID-19, οι γυναίκες αφιέρωσαν μέχρι και 66% περισσότερο χρόνο στα παιδιά τους σε σχέση με τους άνδρες (https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/healthandsocialcare/conditionsanddiseases/articles/parentinginlockdowncoronavirusandtheeffectsonworklifebalance/2020-07-22?hootPostID=c488b5fdfb63472a21380c01d9cf3835). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε περιόδους πανδημίας η εισοδηματική «ψαλίδα» αλλά και οι προοπτικές εξέλιξης στον εργασιακό χώρο ευνοούν (δυστυχώς) τους άνδρες αφού οι γυναίκες διαθέτουν λιγότερο χρόνο στις εργασιακές τους «υποχρεώσεις». Επιπλέον, σε οικονομικό επίπεδο, η απώλεια μισής εκπαιδευτικής χρονιάς έχει την δυνατότητα να μειώσει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας χώρας μέχρι και 3% σε μακροχρόνιο ορίζοντα (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1467-6419.00192).
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η λειτουργία των σχολείων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των κυβερνήσεων αρκεί, βέβαια, να τηρηθούν όλα τα μέτρα υγιεινής που θεωρούνται αναγκαία για την μείωση του ρίσκου μετάδοσης του ιού. Στην Μεγάλη Βρετανία έχουμε φτάσει στο σημείο να σημειώνουμε ότι σε περίπτωση νέας έξαρσης του ιού, πρώτα πρέπει να κλείσουν οι (αγαπημένες μας) pubs και μετά τα σχολεία. Το να «συγκρίνει» κάποιος την χρησιμότητα των pubs με εκείνη των σχολείων είναι βέβαια παράλογο. Τόσο πολύ έχει ανατρέψει την «κανονικότητα».
*Ο Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.
**Μιχάλης Σταματογιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.