ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Παράταση ενός μηνός έλαβε χθες η διττή ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στην Τουρκία. Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ, όπως είχε συμφωνηθεί στις 13 Ιουλίου, παρουσίασε στη χθεσινή, δεύτερη ημέρα του άτυπου συμβουλίου εξωτερικών υποθέσεων (ΣΕΥ) στο Βερολίνο, μια κλιμακούμενη λίστα πιθανών κυρώσεων που θα επιβληθούν στην Αγκυρα αν επιμείνει στις παράνομες δραστηριότητές της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η προθεσμία που ουσιαστικά τέθηκε είναι η 24η Σεπτεμβρίου, ημερομηνία έναρξης της έκτακτης Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. με αντικείμενο τις σχέσεις με την Τουρκία.
Οι πιθανές κυρώσεις που παρουσίασε ο κ. Μπορέλ είναι κλιμακούμενες. Περιλαμβάνουν κατ’ αρχάς τη διεύρυνση της λίστας ατόμων που έχουν εμπλοκή στις παράνομες ενέργειες της Αγκυρας (μάλιστα ο ύπατος εκπρόσωπος μίλησε για «πολιτική συναίνεση» για την προσθήκη ατόμων στη λίστα που σχετίζεται με τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ). Πέραν αυτού, είπε, μπορεί να συμπεριλάβουν περιουσιακά στοιχεία (όπως «πλοία», διευκρίνισε) και την απαγόρευση πρόσβασής τους σε ευρωπαϊκές υποδομές, κεφάλαια και τεχνολογία.Πέρα από τα πιο στοχευμένα αυτά μέτρα, πρόσθεσε, υπάρχει και η δυνατότητα επιβολής κυρώσεων σε τομεακό επίπεδο, που θα αφορούν «τους τομείς της τουρκικής οικονομίας που είναι πιο στενά συνδεδεμένοι με την ευρωπαϊκή οικονομία». Σύμφωνα με πληροφορίες, στα πιο σφοδρά μέτρα περιλαμβάνεται η απαγόρευση πωλήσεων και εξαγωγών υλικών και εξοπλισμού σχετικών με έρευνες στον ενεργειακό τομέα· η απαγόρευση δανεισμού από κρατικές τράπεζες της Ε.Ε. προς την Τουρκία· η δυνατότητα περαιτέρω μείωσης των κοινοτικών κονδυλίων που λαμβάνει η Αγκυρα· και η εξέταση της απαγόρευσης ταξιδιών (travel ban) προς την Ε.Ε.
Οπως ανέφεραν τόσο ο κ. Μπορέλ όσο και ο οικοδεσπότης του ΣΕΥ, Χάικο Μάας, αν έως τη Σύνοδο Κορυφής στις 24 και 25/9 δεν έχει υπάρξει αποκλιμάκωση στην περιοχή, η Ε.Ε. θα στραφεί στη συζήτηση περί κυρώσεων. Ο κ. Μπορέλ κάλεσε την Αγκυρα να «σταματήσει τις μονομερείς ενέργειες» και είπε πως η αποκλιμάκωση είναι «βασική προϋπόθεση» για να υπάρξει διάλογος.
«Η Τουρκία πρέπει να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις, να μη συνεχίσει τις προκλήσεις που τακτικά συμβαίνουν», τόνισε από την πλευρά του ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών. «Θέλουμε να υπάρξει εποικοδομητικός διάλογος» μεταξύ των δύο πλευρών, είπε ο κ. Μάας, αναφέροντας ότι η διαμεσολαβητική προσπάθεια του Βερολίνου «θα συνεχιστεί και τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες».
Ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας, μιλώντας για μια κρίση που έχει πάρει «επικίνδυνες» διαστάσεις, ανέφερε ότι θέματα διεθνούς δικαίου μεταξύ των δύο πλευρών «πρέπει να διευθετηθούν στα διεθνή δικαστήρια».
Σε ερώτηση αν η Ε.Ε. θεωρεί ότι ο διμερής διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας πρέπει να αφορά μόνο την οριοθέτηση οικονομικών ζωνών, όπως επιθυμεί η Ελλάδα, ή και άλλων θεμάτων (όπως επιμένει η Τουρκία), ο κ. Μπορέλ δεν απάντησε ευθέως.
Σημείωσε ότι πρέπει να διαχωριστεί σαφώς το ζήτημα των ερευνών και των γεωτρήσεων σε διαφιλονικούμενα ύδατα, που δημιουργεί «πραγματικό κίνδυνο σύρραξης», από τα ευρύτερα θέματα στην ευρωτουρκική ατζέντα, που είναι «σύνθετα», πολλά «δηλητηριάζουν» τις σχέσεις των δύο πλευρών και πρέπει όλα να συζητηθούν. «Αλλά το πιο επείγον είναι να σταματήσουν οι γεωτρήσεις και η παρουσία τουρκικών πλοίων σε ελληνικά και κυπριακά νερά», κατέληξε.
Χθες, εξάλλου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ επισκέφθηκε τον κ. Μακρόν στο Παρίσι και ανακοινώθηκε ότι τη Δευτέρα θα μεταβεί στο Βερολίνο για συνάντηση με την κ. Μέρκελ. Το αντικείμενο των συναντήσεων, σύμφωνα με εκπρόσωπο της προεδρίας του Συμβουλίου, θα είναι ευρέος φάσματος ενόψει της εκτάκτου Συνόδου Κορυφής.
Ικανοποίηση στην Αθήνα και στη Λευκωσία
Ο κ. Ν. Δένδιας δήλωσε ικανοποιημένος με την έκβαση της συνόδου, καθώς, όπως είπε, «η Ελλάδα κέρδισε την ομόθυμη συμπαράσταση όλων των εταίρων της». Σημειώνοντας ότι, ως άτυπη, η σύνοδος δεν μπορούσε να οδηγήσει σε νομικά δεσμευτικές αποφάσεις, είπε ότι υπήρξε «ένα σαφές κλίμα», το οποίο ήταν «απολύτως υποστηρικτικό για τη χώρα». Ο υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ελπίδα ότι «η Τουρκία θα επανέλθει στη λογική, θα σταματήσει τις προκλήσεις» και «θα επιτρέψει στην Ελλάδα να επανέλθει σε ένα πλαίσιο συζήτησης για τη μία υπαρκτή διαφορά, δηλ. την υφαλοκρηπίδα και τις υπερκείμενες θαλάσσιες ζώνες». Προσερχόμενος χθες το πρωί στη σύνοδο, είχε χαρακτηρίσει τη λίστα με τις κυρώσεις ως «απόλυτη αναγκαιότητα». Ειδικά η αναφορά σε τομεακές κυρώσεις ήταν κάτι που επιζητούσε η ελληνική πλευρά, για να σταλεί το μήνυμα στην Αγκυρα ότι, αν επιμείνει, η χειμαζόμενη τουρκική οικονομία θα υποστεί νέους, σφοδρούς κλυδωνισμούς. Θετική για τα ελληνικά και τα κυπριακά συμφέροντα κρίνεται και η αναφορά Μπορέλ στην αποχή της Τουρκίας από μονομερείς ενέργειες ως βασική προϋπόθεση για να υπάρξει διάλογος, αλλά και η συμφωνία για την επίσπευση της εξέτασης των κυπριακών προτάσεων για προσθήκη νέων ατόμων στο καθεστώς κυρώσεων για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το αποτέλεσμα του συμβουλίου χαιρέτισε και ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Ν. Χριστοδουλίδης. Μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης δήλωσε (ΚΥΠΕ) ότι «βασικό επιχείρημα στη διάρκεια της συνόδου ήταν οι όποιες πολιτικές αποφάσεις να μην παραπέμπουν σε πολιτικές με επιλεκτική ευαισθησία, σε δύο μέτρα και δύο σταθμά… Θεωρώ ότι οι σημερινές αποφάσεις το αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό». Σχολιάζοντας την έκβαση της συνόδου, ο ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε ότι «η πολύμηνη αργοπορία της κυβέρνησης να διεκδικήσει κυρώσεις προς την Τουρκία στοιχίζει τώρα ακριβά στη χώρα».
Το συμβούλιο των ΥΠΕΞ, σύμφωνα με την ανακοίνωση, «απέφυγε εντελώς να αναφερθεί σε κυρώσεις έναντι ατόμων που συμμετείχαν στις πολυήμερες παράνομες έρευνες του “Ορούτς Ρέις”», δίνοντας έτσι «λάθος μήνυμα στην Τουρκία». Από την πλευρά του το ΚΙΝΑΛ αναφέρει ότι «στα εύκολα –στα λόγια– πήγαμε πολύ καλά… Στα δύσκολα –στις κυρώσεις– βλέπουμε σε ένα μήνα». Στην ανακοίνωση τονίζεται ότι «θέλαμε πράξεις, όχι προθέσεις για το μέλλον. Είναι ώρα για πίεση προς τους εταίρους μας, ώστε να υπάρξουν επιτέλους αποφάσεις». Τα άλλα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης ήταν ακόμα πιο επικριτικά. Το ΚΚΕ σημείωσε ότι «διαψεύδονται μία ακόμη φορά οι κάλπικες προσδοκίες των Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ περί κυρώσεων κατά της Τουρκίας». Η Ελλ. Λύση χαρακτήρισε το αποτέλεσμα της άτυπης συνόδου «άλλο ένα ναυάγιο της κυβέρνησης», καλώντας τη να ζητήσει την άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 42 της Συνθήκης της Ε.Ε. (περί συλλογικής άμυνας). Τέλος, το ΜέΡΑ25 σημειώνει δηκτικά ότι «η “διπλωματική απομόνωση του Ερντογάν” μέσω των κυρώσεων που μάταια ανέμενε ο κ. Δένδιας απεδείχθη όνειρο θερινοτάτης νυκτός».