Για ένα μήνα εξαιρετικά ευαίσθητων ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο προετοιμάζεται η Αθήνα, μετά και το πολύ σαφώς οριοθετημένο χρονοδιάγραμμα που φαίνεται ότι δημιουργείται κατόπιν των αποφάσεων για πλαίσιο κυρώσεων ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στα τέλη Σεπτεμβρίου, αλλά και της εμφανούς πρόθεσης του Ντόναλντ Τραμπ να αποφύγει την κλιμάκωση σε προεκλογική περίοδο. Η ένταση των τελευταίων εβδομάδων οδήγησε ακόμα και το συνήθως προσεκτικό ΝΑΤΟ να αναλάβει πρωτοβουλίες άνευ προηγουμένου. Οπως εκείνη που ανακοίνωσε το βράδυ της Παρασκευής ο γ.γ. του Βορειοατλαντικού Συμφώνου Γενς Στόλτενμπεργκ στον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για τη δημιουργία ενός μηχανισμού αντιμετώπισης και εν συνεχεία αποκλιμάκωσης των κρίσεων ανάμεσα σε κράτη-μέλη. Πρόκειται για μια πρωτοφανή εξέλιξη στην ιστορία του ΝΑΤΟ.
Είναι αμφίβολο ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας υπολογίζει πως η διπλωματική κινητικότητα των τελευταίων εβδομάδων μπορεί να ανατρέψει τον σχεδιασμό του στην Ανατολική Μεσόγειο, ενδεχόμενο το οποίο λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από την Αθήνα. Ο Ερντογάν δείχνει να ακολουθεί μια τακτική με ευρεία αποδοχή και σε διπλωματικούς κύκλους της Τουρκίας, βάσει της οποίας μόνο οι κρίσεις ξεκλειδώνουν τις εξελίξεις για πρόοδο σε θέματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, υπό το πρίσμα βέβαια των συμφερόντων της Αγκυρας.
Οπως δείχνει η στρατιωτική κινητοποίηση των τελευταίων εβδομάδων, η δραστηριοποίηση του «Ορούτς Ρέις» στα νότια του Καστελλόριζου αποτελεί μεν αντίδραση στη συμφωνία ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου, κυρίως όμως είναι ένας τρόπος διατήρησης του ιδεολογήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» στη ζωή. Μετά το τουρκολιβυκό μνημόνιο, την εδραίωση μιας κάποιας στρατιωτικής παρουσίας στη Λιβύη αλλά και τις βάσεις που διευρύνει στα Κατεχόμενα, η τουρκική ηγεσία φαίνεται ότι εκτιμούσε πως τα ελληνικά περιθώρια αντίδρασης ήταν περιορισμένα.
Οι εξάρσεις των τελευταίων ημερών, που εκφράστηκαν από την ανοίκεια, πολεμική ρητορική του Ταγίπ Ερντογάν και τη χρονική επέκταση των ερευνών του «Ορούτς Ρέις», αποτελούν τις πλέον προφανείς αντιδράσεις από την πλευρά της Αγκυρας. Την εβδομάδα που πέρασε, από την Αγκυρα εκφράστηκε έντονη ανησυχία και για τις συζητήσεις στην Αθήνα περί επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια και πέρα από τις ακτές της Δυτικής Ελλάδας.
Οι κραυγές στα ΜΜΕ, κυρίως όμως οι διπλωματικοί ψίθυροι για το ενδεχόμενο επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης και στην Κρήτη, φανερώνουν την πραγματική ανησυχία της Αγκυρας, να μετατραπεί δηλαδή το μεγάλο νησί σε ενός είδους βάση προβολής στρατιωτικής ισχύος που θα απειλεί στην πράξη τα σχέδια των Τούρκων στην περιοχή. Πέρα από την ελληνική στρατιωτική παρουσία και το αυξανόμενα ισχυρό στρατιωτικό αποτύπωμα των ΗΠΑ στη Σούδα, είναι σταδιακά συχνότερη και η μεταστάθμευση αεροπορικών δυνάμεων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Γαλλία. Σε αυτό το σχήμα των συνεργασιών με τα ΗΑΕ και τη Γαλλία έχει σημαντικότατο ρόλο ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος, ο οποίος εκτός από το τακτικό σκέλος το οποίο εκ των πραγμάτων εποπτεύει, έχει συνεισφέρει σημαντικά στη χάραξη στρατηγικής για την Κρήτη στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα γαλλικά Ραφάλ
Μετά τα F-16 των ΗΑΕ, αναμένεται να σταθμεύσουν στην Κρήτη επί κάποιο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και γαλλικά Ραφάλ. Η άσκηση της τελευταίας εβδομάδας και οι συνεκπαιδεύσεις των F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας με τα γαλλικά Ραφάλ αποτέλεσαν και ένα τεστ διαλειτουργικότητας ανάμεσα στους δύο τύπους αεροσκαφών. Το ζήτημα προμήθειας Ραφάλ (όπως επισήμανε η «Κ» και την περασμένη Κυριακή) βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, με τη διαχείρισή του να γίνεται σε ανώτατο επίπεδο, ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Τις τελευταίες εβδομάδες, στα πολλά στρατηγικά πλεονεκτήματα της Κρήτης προστέθηκε και ένα ακόμα.
Η Προκεχωρημένη Ναυτική Βάση Κυριαμαδίου στην Ανατολική Κρήτη αποδείχθηκε για το Πολεμικό Ναυτικό σημαντικός εφοδιαστικός κρίκος που επέτρεψε σε σημαντικές μονάδες να διατηρήσουν και να ενισχύσουν την αυτονομία τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Εχει τη σημασία του ότι περί την Κρήτη πλέουν οι πιο ισχυρές μονάδες του Π.Ν., αλλά και η ενόχληση της Αγκυρας για την επιχείρηση των F-16 που απογειώθηκαν από τη Σούδα. Σε όλη τη στρατηγική που χαράσσεται περί την Κρήτη σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η Αίγυπτος, όπως φάνηκε και από την επιχείρηση μεταφοράς των εννέα αεροσκαφών των ΗΑΕ, τα οποία ξεκίνησαν από τον Περσικό Κόλπο, μεταστάθμευσαν στην Αλεξάνδρεια και από εκεί πέρασαν στο ελληνικό νησί.
Με βάση αυτά τα δεδομένα υπάρχουν δύο ενδεχόμενα για το επόμενο χρονικό διάστημα. Το πρώτο, και πλέον αναμενόμενο, είναι η Αγκυρα να συνεχίσει τις επεκτάσεις των NAVTEX περίπου στην περιοχή που έχει δεσμευτεί μέχρι και την 1η Σεπτεμβρίου για ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Σε αυτή την περίπτωση θα συνεχιστεί η κατάσταση ελεγχόμενης έντασης των τελευταίων ημερών. Το πλέον αρνητικό ενδεχόμενο είναι, με δεδομένη την παρέλευση των ενενήντα ημερών από το αίτημα αδειοδότησης της ΤΡΑΟ με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, να εκδοθεί NAVTEX για έρευνες στα ανατολικά της Κρήτης. Ετσι, καθίσταται σαφές ότι το παιχνίδι επιδεινώνεται ραγδαία. Σε κάθε περίπτωση όμως Αθήνα και
Λευκωσία παρατηρούν με ανησυχία και ένα άλλο φαινόμενο, αυτό των ενισχύσεων των κατοχικών δυνάμεων στη βόρεια Κύπρο, αλλά και την ταχεία προώθηση των σχεδίων για ναυτική βάση όχι μόνο στον Βορρά αλλά και στα ανατολικά, την Αμμόχωστο. Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η φρεγάτα «Κεμάλ Ρέις» έκανε σε εγκαταστάσεις του τουρκικού ναυτικού στην Αμμόχωστο τις πρόχειρες επιδιορθώσεις που της επέτρεψαν να φωτογραφηθεί δίχως τη ζημιά που υπέστη από την πρύμνη της «Λήμνος» στις 12 Αυγούστου.
Η ανάγκη ενίσχυσης του στόλου
Ολη αυτή η ναυτική –κατά κύριο λόγο– κινητοποίηση επαναφέρει στην επιφάνεια το ζήτημα των κυρίων μονάδων του Στόλου. Στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας έχουν φθάσει τον τελευταίο μήνα προτάσεις από πολλές πλευρές, οι οποίες περιλαμβάνουν από ναυπήγηση νέων μονάδων εντός Ελλάδος μέχρι παραχώρηση παλαιότερων μονάδων για «ενδιάμεση λύση», αλλά και προσπάθειες αναθέρμανσης υποθέσεων (χονδρικά από Γαλλία, ΗΠΑ, Γερμανία, Ισπανία και Βρετανία). Προτεραιότητα, η οποία έχει εγκριθεί και από το Μέγαρο Μαξίμου που επιβλέπει την προσπάθεια προώθησης κάποιων εξοπλιστικών προγραμμάτων, είναι η ταχεία βελτίωση του μέσου όρου ζωής και αποτελεσματικότητας των υφισταμένων πλοίων. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, προκρίνονται προγράμματα που εμπλέκουν την εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία, ενώ προχωρούν ταχέως και προμήθειες όπως τα τέσσερα ελικόπτερα MH-60R, που έχουν, άλλωστε, ήδη εγκριθεί. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής φαίνεται ότι η κυβέρνηση επιθυμεί ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμα το οποίο θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό κυρίως κατά τα έτη 2020 και 2021.
Διαβάστε επίσης:
Μητσοτάκης προς Τραμπ: Μόνο έτσι πάω σε διάλογο