Το «μεθυσμένο καράβι» της Ευρασίας

Το «μεθυσμένο καράβι» της Ευρασίας

2' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

H προγραμματισμένη έξοδος του φορτισμένου με εξαιρετικά δυσάρεστες, για την Ελλάδα, αναμνήσεις «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο αποτελεί σοβαρή πολιτική πρόκληση της Αγκυρας, με πολλούς αποδέκτες. Είναι δύσκολο να θεωρήσει κανείς τυχαίο το γεγονός ότι η εν λόγω πρόκληση συνέπεσε χρονικά με την επίσκεψη του Αμερικανού στρατηγού Τζέϊμς Τζόουνς, ανώτατου στρατιωτικού διοικητή του NATO, στην τουρκική πρωτεύουσα, στο φόντο της χειρότερης πολιτικής κρίσης μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, τουλάχιστον από την ένταξη της Τουρκίας στην Ατλαντική Συμμαχία.

Την κρίση πυροδότησε η προσωρινή σύλληψη, από τις αμερικανικές δυνάμεις κατοχής, 11 Τούρκων στρατιωτικών στο βόρειο Ιράκ, με την κατηγορία ότι κινούνταν με στόχο τη δολοφονία του Κούρδου, προσωρινού διοικητή της πόλης του Κιρκούκ. Ανεξάρτητα από το αν οι αμερικανικές υποψίες είναι ή όχι βάσιμες, γεγονός παραμένει ότι τα συμφέροντα Ουάσιγκτον και Αγκυρας συγκρούονται μετωπικά στο Ιράκ, κάτι που άλλωστε εξηγεί το οδυνηρά απροσδόκητο «όχι» της Τουρκίας στο άνοιγμα του περίφημου «βορείου μετώπου» από τους Αμερικανούς, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Με το φάσμα του γενικευμένου ανταρτοπολέμου από την πλευρά της ιρακινής αντίστασης απειλητικότερο από κάθε άλλη φορά και με τα Σιιτικά κόμματα του Νότου εκτός ελέγχου, οι Αμερικανοί είναι φυσικό να στρέφονται πιο έντονα προς τους Κούρδους του Βορρά, αναζητώντας πολιτικά στηρίγματα για τη δημιουργία κάποιου είδους προσωρινής διοίκησης του Ιράκ. Από την πλευρά της, η Αγκυρα είναι επίσης φυσικό να ανησυχεί έντονα για την επαπειλούμενη ενίσχυση του κουρδικού στοιχείου, που τείνει να δημιουργήσει μια ισχυρή εστία του κουρδικού αλυτρωτισμού στην απέναντι πλευρά των συνόρων.

Αλλά το πρόβλημα της Τουρκίας είναι ευρύτερο. H αμερικανική κατοχή στο Ιράκ, εφόσον πετύχει και οδηγήσει στη δημιουργία ενός σταθερού προτεκτοράτου, εξ αντικειμένου θα υποβαθμίσει τη γεωστρατηγική σημασία άλλων, παραδοσιακών στηριγμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή, και κυρίως της Τουρκίας και της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό προοιωνίζονται, άλλωστε, τα σχέδια του Πενταγώνου για μια δραματική αναδιάταξη της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στο ευρύτερο τόξο Δυτικών Βαλκανίων -Μέσης Ανατολής- Κεντρικής Ασίας, με βασική παράμετρο την κατάργηση στρατηγικής σημασίας βάσεων στις δύο, ολοένα και πιο «δύστροπες», μουσουλμανικές χώρες. H διαφαινόμενη είσοδος των αμερικανοτουρκικών σχέσεων σε μια εποχή έντονων αναταράξεων δεν εξισορροπείται από τις εξελίξεις στις σχέσεις Τουρκίας-Ευρώπης. Το αντίθετο, η Αγκυρα συνειδητοποιεί την πικρή αλήθεια ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατά βάθος ούτε καν σκέφτονται την προοπτική της τουρκικής ένταξης, όσο κι αν προσπαθούν να γλυκάνουν το χάπι με αόριστες διακηρύξεις μάταιων πόθων. Αλλά και η γεωπολιτική ώθηση της Αγκυρας προς τις τουρκόφωνες Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας -ούτως ή άλλως συμπληρωματική στη βασική επιδίωξη εκδυτικισμού του μετακεμαλικού κράτους- έχει από καιρό εξαντληθεί. Το παιχνίδι των πετρελαίων της Κασπίας αποδεικνύεται πολύ περισσότερο επισφαλές απ’ ό,τι αρχικά αναμενόταν, ενώ στη μάχη των πετρελαιαγωγών η Ρωσία έχει ενισχύσει, το τελευταίο διάστημα, αποφασιστικά τη θέση της έναντι του αμερικανο- τουρκικού «Αξονα». Αν προσθέσει κανείς σε όλα αυτά την αρνητική, για το στρατιωτικό-γραφειοκρατικό κατεστημένο της Αγκυρας, δυναμική του Κυπριακού, προκύπτει μια συνολική εικόνα αδιεξόξου και κινδύνων ιστορικής υποβάθμισης. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο κίνδυνος μιας εθνικιστικής αναδίπλωσης στο ρόλο του «ελεύθερου καβαλάρη», που θα εκβιάζει, με διάφορους τυχοδιωκτισμούς και «παρά φύσιν» συμμαχίες την περιφερειακή του αναβάθμιση, δεν είναι διόλου αμελητέος.

Μετά από μια περίοδο σχετικής ομαλοποίησης, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κινδυνεύουν να αποτελέσουν «παράπλευρη απώλεια» των τεκτονικών αλλαγών στην περιοχή μετά τον πόλεμο στο Ιράκ. Ενας κίνδυνος που αφορά όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση. H αφύπνιση ενός δεύτερου, ενεργού ρήγματος, πλάι σε εκείνο των πάντα ασταθών Δυτικών Βαλκανίων, θα μπορούσε να θέσει σε δεινή δοκιμασία τη δύσκολη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή