Το ενδιαφέρον του πρωθυπουργού για την επόμενη ημέρα στην περίπτωση που το ΠΑΣΟΚ ηττηθεί στις επόμενες εκλογές έχει διαφανεί εδώ και πολύ καιρό από την προσπάθειά του όχι μόνο να ελέγξει τον κομματικό μηχανισμό, αλλά και να τον «αλώσει». Αυτό τον σκοπό υπηρετούσε η πρόταση του Μ. Νεονάκη για τη δημιουργία ενός κόμματος μέσα στο κόμμα, με τη μορφή δικτύου επιλεγμένων στελεχών. Η πρόταση αυτή είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση του τότε γραμματέα Κ. Λαλιώτη, αλλά είχε υποστηριχθεί από τον Κ. Σημίτη.
Είναι επίσης γνωστό ότι εδώ και πολύ καιρό οι σταυροφόροι του «εκσυγχρονισμού» πίεζαν τον Κ. Σημίτη να προωθήσει μία νέα ηγετική ομάδα στο κόμμα και νέα πρόσωπα στην κυβέρνηση, αποστρατεύοντας την παλαιά φρουρά. Υποστήριζαν, μάλιστα, ότι μόνο έτσι θα έχει ελπίδες να κερδίσει και τις επόμενες εκλογές. Ο πρωθυπουργός δίσταζε, φοβούμενος τις επιπτώσεις που θα είχε μία τέτοια ρήξη στην πορεία της κυβέρνησης. Τελικώς αποφάσισε να κάνει το άλμα, αλλά κατά το ήμισυ. Αντικατέστησε τον γραμματέα και το Εκτελεστικό Γραφείο, αλλά οι αλλαγές στην κυβέρνηση ήταν οριακές.
Απ’ αυτές εδώ τις στήλες είχαμε αρκετά νωρίς γράψει ότι ο Κ. Σημίτης μεθόδευε την εκδίωξη του Κ. Λαλιώτη και την προώθηση του Μ. Χρυσοχοΐδη. Δεν δίστασε, μάλιστα, να βάλει τον εκπρόσωπό του Τ. Χυτήρη μία εβδομάδα πριν ξεσπάσει η κρίση να πει ψέματα ότι δεν τίθεται θέμα αλλαγής γραμματέα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν ζήτησε την αντικατάσταση με βάση κάποια πολιτικά επιχειρήματα. Λειτούργησε στο επίπεδο των μηχανισμών, όπου ως αρχηγός είχε πλεονέκτημα. Οπως επίσης είχαμε εδώ και καιρό επισημάνει, κανείς από τους «βαρώνους» του κυβερνώντος κόμματος δεν ήταν διατεθειμένος να αντιπαρατεθεί στον πρωθυπουργό. Αφ’ ενός, επειδή κανείς δεν διακινδύνευσε να χάσει το χαρτοφυλάκιό του κι αφ’ ετέρου επειδή όλοι θεωρούν την εκλογική ήττα σχεδόν αναπόφευκτη και κατ’ επέκταση θεωρούν ότι ο Κ. Σημίτης ουσιαστικά είναι αρχηγός υπό προθεσμία.
Οσοι οραματίζονται την μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ σε ΠΑΣΗΚ (Πανελλήνιο Σημιτικό Κίνημα) υποτιμούν το γεγονός ότι δεν είμαστε ούτε στα 1996, ούτε έστω στο 2000. Εάν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις, ο Κ. Σημίτης δεν είναι πια νικηφόρος. Επιπροσθέτως, έχει ήδη αναδυθεί η εναλλακτική λύση με το καθοριστικό προβάδισμα που έχει κατακτήσει ο Γ. Παπανδρέου στην κούρσα της διαδοχής.
Ικανοποίηση
Αυτό καθιστά σχεδόν απίθανο το ενδεχόμενο ο σημερινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να καταφέρει να παραμείνει στη θέση του μετά από εκλογική ήττα.
Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, η εκδίωξη του Κ. Λαλιώτη έγινε δεκτή με βουβή ικανοποίηση από την πλευρά του Γ. Παπανδρέου, ο οποίος έχει εδώ και πολύ καιρό καταλήξει στην απόφαση να ανασυγκροτήσει και να ανανεώσει ριζικά το κόμμα και να επιβάλλει μία νέα ηγετική ομάδα, εάν εκλεγεί πρόεδρος. Στην πραγματικότητα, η κίνηση του Κ. Σημίτη τον διευκόλυνε, με την έννοια ότι του καθάρισε το έδαφος και τον απάλλαξε από ένα δυσάρεστο έργο. Το πρόβλημα με τον αποπεμφθέντα γραμματέα δεν είναι ότι συμβολίζει το «παλαιό ΠΑΣΟΚ», όπως ισχυρίζονται ορισμένοι, αλλά ότι αποτελούσε αυτοδύναμο εσωκομματικό πόλο, ο οποίος, λόγω της νευραλγικής θέσης που κατείχε, μπορούσε να αυτονομείται μερικώς και να παίζει το δικό του πολιτικό παιχνίδι.
Ο Μ. Χρυσοχοΐδης, που τον διαδέχθηκε, θα αγωνισθεί για να αποδείξει ότι η παρουσία του στο ρετιρέ της Χαριλάου Τρικούπη σηματοδοτεί μία νέα εποχή, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει πολλά περιθώρια να επικαθορίσει τις εξελίξεις. Είναι σαφές ότι τα πάντα θα κριθούν στις επόμενες εκλογές. Εάν, όπως φαίνεται, το κυβερνών κόμμα αποτύχει να αντιστρέψει το κλίμα και τον δυσμενή εκλογικό συσχετισμό, που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, θα καταρρεύσουν οι ασκήσεις επί χάρτου για την παραμονή του Κ. Σημίτη στην αρχηγία. Μαζί του θα συμπαρασυρόταν και ο νέος γραμματέας, αλλά αυτό δεν αναμένεται να συμβεί κάτι τέτοιο. Οχι γιατί διαθέτει εσωκομματική δύναμη, που θα του επιτρέψει να διαπραγματευθεί με το νέο αρχηγό, αλλά επειδή -σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες- έχει ήδη έλθει σε συνεννόηση με τον Γ. Παπανδρέου, ο οποίος τον έχει από τώρα συμπεριλάβει στην υπ’ αυτόν μελλοντική ηγετική ομάδα.
Οπως ήδη σημειώσαμε, εάν το ΠΑΣΟΚ ηττηθεί στις επόμενες εκλογές είναι μάλλον απίθανο ο Κ. Σημίτης να επιβιώσει στην ηγεσία. Αυτό σημαίνει ότι το δώρο που προετοιμάζει για τον εαυτό του θα το χαρεί άλλος. Αναφερόμαστε στην εκλογή βουλευτών περιφερείας με λίστα, που προβλέπει το προωθούμενο εκλογικό σύστημα. Είναι προφανές ότι εάν περάσει κάτι τέτοιο, οι αρχηγοί των δύο μεγάλων κομμάτων θα έχουν δικαίωμα να «διορίζουν» 60 βουλευτές της επιλογής τους, εκτοξεύοντας στα ύψη τον ήδη υπερτροφικό και προβληματικό για τη δημοκρατία αρχηγισμό. Θα περάσει, όμως, μία τέτοια διάταξη; Δύσκολο, εάν ληφθούν υπ’ όψη οι έντονες αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ και τη γενική αρνητική στάση της Ν.Δ. Οι βουλευτές κατά κανόνα προσαρμόζονται στις επιλογές του αρχηγού τους, εκτός κι αν το θέμα αφορά την επανεκλογή τους. Τότε, είναι ικανοί να βγουν ανοικτά στο «αντάρτικο». Γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι ότι στα επίμαχα σημεία θα προκύψει κάποιος εσωκομματικός συμβιβασμός.