H αναμενόμενη επιστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς την Εκκλησία της Ελλάδος, μέσω της οποίας θα ζητούσε εφαρμογή της Πατριαρχικής Πράξεως του 1928 για τις Μητροπόλεις των λεγόμενων Νέων Χωρών, έφθασε χθες το πρωί στα γραφεία της Ιεράς Συνόδου. H επιστολή «απογοήτευσε» όσους περίμεναν πως θα εκραγεί σαν «βόμβα» και θα πυροδοτήσει ακόμη περισσότερο τις ήδη τεταμένες σχέσεις των δύο Εκκλησιών. O Οικουμενικός Θρόνος ζητεί εφαρμογή της Πράξεως, επικαλούμενος μάλιστα ανάλογη επιστολή του 1974, την οποία είχε στείλει ο αείμνηστος Πατριάρχης Δημήτριος στον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, δηλώνοντας τότε ότι το Φανάρι ζητεί μεν εφαρμογή των όρων, αλλά αναγνωρίζοντας και τις ανάγκες της ελλαδικής Εκκλησίας, κατ’ οικονομίαν επιτρέπει να πληρωθεί μια Μητρόπολη των Νέων Χωρών διά μεταθέσεως, αρκεί να ενημερωθεί το Πατριαρχείο.
Κατά τα άλλα, οι πατριαρχικοί θέλουν να έχουν τον συνταγματικά κατοχυρωμένο λόγο στις εκλογές μητροπολιτών στις Νέες Χώρες διά της αποστολής των προτεινομένων προς εκλογήν από την Εκκλησία της Ελλάδος. Αυτό ζητεί και τώρα το Φανάρι, όπως και σεβασμό στη μνημόνευση του Οικουμενικού Πατριάρχου και στα δικαιώματα που η ίδια η ελλαδική Εκκλησία, αλλά και η ελλαδική πολιτεία του έχουν αναγνωρίσει.
Το θέμα αυτό επανήλθε, ως γνωστόν, στην επικαιρότητα μετά την εκδημία του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Κυρού Παντελεήμονος και την ανάγκη πλέον εκλογής νέου ιεράρχου. O Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος ευρισκόμενος τότε στη Λήμνο, εξέφρασε τη διάθεση του Φαναρίου να ζητήσει πλέον να έχει άμεσο λόγο σ’ αυτήν την εκλογή. Στο ερώτημα γιατί μέχρι τώρα το Πατριαρχείο δεν ζητούσε την εφαρμογή του νόμου, οι Φαναριώτες λέγεται πως απαντούν ότι είτε δεν το απαιτούσαν κατά καιρούς οι καλές σχέσεις των δύο πλευρών είτε η Ομογένεια και το Πατριαρχείο αντιμετώπιζαν τα δικά τους προβλήματα και δεν θα ήταν σκόπιμο να ανακινούσαν σε δύσκολες για τον ελληνισμό της Κωνσταντινουπόλεως εποχές τέτοια θέματα.
Ο Αρχιεπίσκοπος μαζί με μητροπολίτες, όπως οι Μεσσηνίας, Πειραιώς, Ναυπάκτου, Σερρών κ.ά., συσκεπτόταν από χθες το πρωί και κατά τη διάρκεια αυτής της συσκέψεως έφτασε η επιστολή η οποία αναγνώστηκε και κρίθηκε κατ’ αρχήν ηπίων τόνων. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε να μην υπάρξουν δηλώσεις, αλλά με όχι αρνητική διάθεση να δει η Εκκλησία της Ελλάδος το ζήτημα. Ακούστηκαν δε πολλές απόψεις, ανάμεσα στις οποίες, να υπάρξει συμφωνία για υποψήφιο κοινής αποδοχής ή να σταλεί ο κατάλογος, όχι με την ένδειξη «προς έγκριση», αλλά «προς ενημέρωση». Πάντως, ο Αρχιεπίσκοπος φαίνεται να προσανατολίζεται στη σύγκληση της Ιεραρχίας, αφού πρώτα συγκαλέσει τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο. Βεβαίως, ακούστηκαν χθες και ακραίες τοποθετήσεις, οι οποίοι παρότρυναν να μην ασχοληθεί η Ιεραρχία με το θέμα, αλλά μόνο η ΔΙΣ να στείλει επιστολή στο Φανάρι, τονίζοντας πως δεν πρόκειται να αποσταλεί ο κατάλογος, αρνουμένη να αποδεχθεί την Πατριαρχική Πράξη του ’28. Οι προτείνοντες την ακραία αυτή θέση ισχυρίζονταν πως ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν θα τολμήσει τελικά να προσφύγει στο ΣτΕ.
Θετική εξέλιξη
Εάν δεν επικρατήσει τελικά η ακραία τοποθέτηση, αναμένεται να υπάρξει θετική εξέλιξη, γιατί όλοι βλέπουν στην Εκκλησία της Ελλάδος πως και νομικά, αλλά και λόγω της παραδόσεως, η καλύτερη λύση θα είναι η εφαρμογή της Πράξεως του 1928 με όλες τις κατ’ οικονομίαν διαθέσεις που φαίνεται να έχει επ’ αυτού το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε αντίθετη περίπτωση, το σίγουρο είναι ότι θα εκλεγεί Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, του οποίου η εκλογή θα ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας.