Χίλιες πεντακόσιες δημοτικές επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα, που απασχολούν πάνω από 22.000 εργαζόμενους, μπαίνουν τους επόμενους μήνες στο μικροσκόπιο του υπουργείου Εσωτερικών και των δημοτικών συμβουλίων, προκειμένου να αξιολογηθούν, να κριθεί η βιωσιμότητά τους και τελικά να αποφασιστεί η συνέχιση ή η διακοπή της λειτουργίας τους. Αυτό «επιτάσσει» ο νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, που κατατίθεται στη Βουλή τις επόμενες μέρες και επιχειρεί για πρώτη φορά, 18 χρόνια μετά, την πρώτη θεσμική ρύθμιση για την επιχειρηματική δραστηριότητα των δήμων, να νοικοκυρέψει τη χαώδη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στον χώρο των δημοτικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νέου Κώδικα, μόνο μία συγκεκριμένη κατηγορία δημοτικών επιχειρήσεων θα μπορεί να επιδοτείται από τους δημοτικούς προϋπολογισμούς, ενώ η πλειοψηφία τους όχι μόνο δεν θα έχει τη δυνατότητα αθρόων προσλήψεων, αλλά και οι όποιες προσλήψεις θα γίνονται με το ν. 2190, γνωστό ως νόμο Πεπονή.
Οι δύο αυτές ρυθμίσεις θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές, καθώς τα περισσότερα προβλήματα των εν λειτουργία επιχειρήσεων προκύπτουν από το γεγονός ότι παρουσιάζουν μεγάλες ζημίες, τις οποίες καλούνται συχνά – πυκνά να καλύπτουν οι δημοτικοί προϋπολογισμοί σε βάρος άλλων δραστηριοτήτων, όπως επίσης και το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις οι δημοτικές επιχειρήσεις λειτούργησαν ως όχημα παράνομων προσλήψεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ζημίες τους για το έτος 2000 έφτασαν τα 30 εκατ. ευρώ, ενώ συνολικά τα κονδύλια που διαχειρίστηκαν ξεπερνούσαν τα 450 εκατ. ευρώ. Οσον αφορά το θέμα των προσλήψεων, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι την πενταετία 1997-2002 και παρά το γεγονός ότι μία στις τρεις δημοτικές επιχειρήσεις παρέμεναν αδρανείς, οι απασχολούμενοι σε αυτές αυξήθηκαν σε ποσοστό 108%! H κατάσταση αυτή, σύμφωνα με μελέτη που ανέθεσε το υπουργείο Εσωτερικών και η ΚΕΔΚΕ στην εταιρεία «Πληροφόρηση Επιμόρφωση Τοπική Ανάπτυξη» (ΠΕΤΑ), έχει οδηγήσει τη μία στις τρεις δημοτικές επιχειρήσεις να μη λειτουργεί, ενώ και από αυτές που λειτουργούν το 51% παρουσίασαν ζημιές. Το προβληματικό αυτό καθεστώς επιχειρεί να αντιμετωπίσει ο νέος Κώδικας, κατηγοριοποιώντας τις επιχειρήσεις και θέτοντας αυστηρούς όρους λειτουργίας. Ετσι, προβλέπεται η σύσταση και λειτουργία:
1. Κοινωφελών επιχειρήσεων που έχουν ως σκοπό την άσκηση αρμοδιοτήτων των δήμων, οι οποίες για να συσταθούν ή να ενταχθούν στην κατηγορία αυτή θα πρέπει να προβλέπεται συγκεκριμένο ποσοστό από τον δημοτικό προϋπολογισμό ή η πηγή των εσόδων τους να είναι η σύναψη συγκεκριμένης προγραμματικής σύμβασης με κάποιο φορέα.
2. Παραγωγικών επιχειρήσεων, που έχουν ως σκοπό την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας στον προωτογενή, δευτερογενή τομέα και στον κλάδο των ξενοδοχείων, οι οποίες δεν μπορούν να επιδοτούνται από τους δήμους, θα λειτουργούν με όρους της ελεύθερης αγοράς και οι προσλήψεις θα γίνονται εκτός νόμου 2190.
3. Αναπτυξιακών επιχειρήσεων, που πρόκειται κυρίως για φορείς τεχνικής υποστήριξης διαφόρων έργων.
Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα, προβλέπεται η δυνατότητα σύμπραξης ιδιωτών με δήμους για συγχρηματοδοτούμενα και αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, ενώ για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης του leasing και στους OTA.