Ανησυχία επικρατεί σε όλα τα κόμματα της Αριστεράς, με την τροπή που παίρνει η εκλογική αναμέτρηση μετά την προώθηση στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου. H μετατροπή του μέχρι πρότινος διαγραφόμενου εκλογικού περιπάτου της Ν.Δ. σε «ντέρμπι» αμφίβολης έκβασης καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τη θέση όλων των αριστερών σχηματισμών, που ούτως ή άλλως δεν είχαν υψηλές φιλοδοξίες.
Ανομολόγητη επιθυμία όλων τους ήταν μια εμφανώς προδιαγεγραμμένη, άνετη επικράτηση της Ν.Δ., εμπεδωμένη στη συνείδηση του εκλογικού σώματος πριν από τις εκλογές, ώστε διάφοροι ψηφοφόροι, που συνήθως ταλαντεύονται μεταξύ Αριστεράς και κυβερνώντος κόμματος να θεωρήσουν «χαμένη» την ψήφο στο ΠΑΣΟΚ, αφού δεν θα μπορούσε να συνεισφέρει στην κάλυψη μιας αγεφύρωτης διαφοράς υστέρησης από τη Ν.Δ., και έτσι να ψηφίσουν κάποιο αριστερό κόμμα.
Επιπλέον, η ψυχολογία αποσυσπείρωσης και αλληλομισούμενων φατριών στο ΠΑΣΟΚ, όπως και το μίσος πολλών «ριγμένων» ΠΑΣΟΚικών στελεχών εναντίον του υπό τον K. Σημίτη ηγετικού «εκσυγχρονιστικού» πυρήνα, γεννούσαν ελπίδες στην Αριστερά πως θα μπορούσε να ψαρέψει κάποιες ψήφους δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας από τους κύκλους αυτούς και το περιβάλλον τους.
Η θεαματική συσπείρωση όλων ανεξαιρέτως των πτερύγων του ΠΑΣΟΚ υπό τον κ. Γ. Παπανδρέου, σε χρόνο κυριολεκτικά μηδέν, άνευ όρων και χωρίς να χρειαστεί η παραμικρή διαπραγμάτευση, δημιούργησε μια εντυπωσιακή αντιστροφή του πολιτικού κλίματος, που έσβησε όλες αυτές τις ελπίδες της Αριστεράς. H προκλητική υπερμεγέθυνση της θετικής για το ΠΑΣΟΚ στροφής από τα MME την ενίσχυσε, μούδιασε τους αντιπάλους του και άρχισε να παγιώνει ταχύτατα στην κοινή γνώμη την εντύπωση ότι οδεύουμε προς εκλογές, στις οποίες το ΠΑΣΟΚ μπορεί ακόμη και να νικήσει.
Αυτομάτως, πάνω στην Αριστερά αυξήθηκαν κατακόρυφα οι πιέσεις και οι φυγόκεντρες τάσεις των ψηφοφόρων της, αν και σε διαφορετικό βαθμό για το κάθε κόμμα.
Κάθετη άρνηση
Οι ηγεσίες των αριστερών κομμάτων τοποθετήθηκαν αμέσως απέναντι στην προώθηση του Γ. Παπανδρέου στην αρχηγία του ΠΑΣΟΚ και δεν άφησαν κανένα περιθώριο παρερμηνειών ως προς την κατηγορηματική άρνησή τους να συνδιαλλαγούν ή να συνεργαστούν μαζί του.
«Ζούμε στιγμές ιστορικής προεκλογικής εξαπάτησης όλων των λαϊκών στρωμάτων», δήλωσε η γ.γ. του KKE A. Παπαρήγα και πρόσθεσε: «O Γ. Παπανδρέου σαφώς ήταν από τα βασικά στελέχη της αντιδραστικής πολιτικής, της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, και στον καταμερισμό που είχε τη στήριξε με όλες του τις δυνάμεις μέσα από την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Στήριξε όλα τα εσωτερικά αντιδραστικά μέτρα. Τι είδους αλλαγή μπορεί να φέρει ο Γ. Παπανδρέου, αυτός ο οποίος χαρακτηριστικά είπε ότι τα συμφέροντα της Ελλάδας συμπίπτουν με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, σε μια περίοδο που για τον καθένα και την καθεμιά είναι φανερό ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ ταυτίζονται με τον πόλεμο, με το πλιάτσικο, με τη βία; Είναι αυτός που απροκάλυπτα είπε ότι δεν έχει ταμπού και δεν τον ενοχλεί η αλλαγή των συνόρων… Είναι απολύτως αφερέγγυος και αναξιόπιστος».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο ΣΥΝ. «O Γ. Παπανδρέου είναι ηγετικό στέλεχος των κυβερνήσεων του K. Σημίτη και έχει συμμετοχή στη χάραξη της ίδιας πολιτικής» υπογράμμισε ο πρόεδρος του ΣΥΝ. Κωνσταντόπουλος, ενώ ο βουλευτής του ίδιου κόμματος Π. Λαφαζάνης πρόσθεσε: «Υπό τη σκέπη εξωπολιτικών οικονομικών κέντρων και της αστερόεσσας προωθούνται οι εξελίξεις στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ… Το μεταλλαγμένο ΠΑΣΟΚ του K. Σημίτη είχε αιχμαλωτιστεί στα νεοφιλελεύθερα δόγματα και είχε συρθεί πίσω από τα αμερικανικά προστάγματα. Αυτό το ΠΑΣΟΚ εξωθείται τώρα, υπό τον Γ. Παπανδρέου, να απαντήσει στα εκλογικά και πολιτικά του αδιέξοδα με ακόμη πιο νεοφιλελεύθερες, πιο δεξιές και απολύτως αμερικανοκατευθυνόμενες επιλογές».
Οξύτατος και κατηγορηματικός υπήρξε και ο πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ Δ. Τσοβόλας. Αφού χαρακτήρισε «δόλιες διαδόσεις» τις φήμες συνεργασίας του με το κυβερνών κόμμα, υπογράμμισε ότι «το ΔΗΚΚΙ δεν έχει καμιά ιδεολογική και πολιτική συγγένεια με το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ». Αναφερόμενος στην προώθηση του Γ. Παπανδρέου δήλωσε ότι ξένοι παράγοντες και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα «αποφασίζουν τις αλλαγές στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και δρομολογούν τις εξελίξεις με πρόσωπα που αναγνωρίζουν ως απόλυτο κυρίαρχο τις ΗΠΑ» και πρόσθεσε: «Σεβόμαστε το όνομά του, αλλά δεν είμαστε ειδωλολάτρες. H Ελλάδα δεν είναι τσιφλίκι κανενός. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε το όνομα να αποτελεί το μοναδικό προσόν. Δεν έχουμε προεδρευομένη κληρονομική δημοκρατία».
Περιχαράκωση του ΚΚΕ
Με διακηρύξεις σαν τις προαναφερθείσες, συν τη δήλωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ ότι «ο Τζορτζ είναι πολύ καλός μου φίλος και έχουμε κάνει πολλά πράγματα μαζί τα τελευταία χρόνια», ο Γ. Παπανδρέου πρέπει να θεωρείται «τελειωμένος» πολιτικά για τον κύριο όγκο των δυνάμεων της Αριστεράς. Ειδικά αυτήν την εποχή, θεωρείται «πολιτική προδοσία» για οποιονδήποτε Αριστερό να ταχθεί υπέρ του «ανθρώπου των Αμερικανών».
Αυτός ο κανόνας ισχύει απολύτως για τους ψηφοφόρους του KKE. Για πρώτη φορά, αν σημειωθούν κάποιες ελάχιστες διαρροές στα απώτατα όρια των πιο χαλαρών ψηφοφόρων του, αυτές θα είναι κυρίως προς την κατεύθυνση της Ν.Δ. και όχι του ΠΑΣΟΚ.
Το πρόβλημα της ηγεμονικής δύναμης της Αριστεράς είναι άλλο: Αρνούμενο να συνεργαστεί εκλογικά με το ΔΗΚΚΙ και τον ΣΥ(άλλωστε η συνεργασία του με το πρώτο στις δημοτικές εκλογές απέτυχε, ενώ η συνεργασία του με την EAP το 1989-90 στο πλαίσιο του ενιαίου ΣΥυπήρξε ιδιαιτέρως τραυματική, αφού του στοίχισε δύο διασπάσεις και την απώλεια του 50% της εκλογικής του δύναμης!), το KKE δεν έχει καμιά ελκτικότητα προς τα δεξιά του.
Αποτυγχάνοντας να προσελκύσει και δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς που βρίσκονται αριστερά του (οι οποίες έχουν ελάχιστες δεκάδες χιλιάδες δικές τους ψήφους να συνεισφέρουν, αλλά θα μπορούσαν υπό όρους να ασκήσουν δυσανάλογα μεγάλη τόνωση του ηθικού των κομμουνιστών ψηφοφόρων) το KKE απομένει τελείως περιχαρακωμένο. Χωρίς δυνατότητα να αντλήσει ψήφους από πουθενά, θα εξασφαλίσει μεν άνετα την είσοδό του στη Βουλή και ένα ποσοστό γύρω στο 5%, αλλά θα υποστεί τη φυσιολογική φθορά και τις εκλογικές απώλειες ενός μη τροφοδοτούμενου με νέες δυνάμεις κόμματος.
Ο ΣΥσε κίνδυνο
Πολύ πιο μεγάλο πρόβλημα έχει ο ΣΥΝ. Ως το πιο ανοικτό και πολυσυλλεκτικό κόμμα της Αριστεράς που συχνά αποσπά ψήφους συμπάθειας και από οπαδούς άλλων κομμάτων, ο ΣΥείναι και το πιο ευάλωτο κόμμα του αριστερού χώρου σε συνθήκες άγριας πόλωσης και αμφίρροπης αναμέτρησης ΠΑΣΟΚ – Ν.Δ.
Πρώτον, γιατί όταν προβλέπεται πως το αποτέλεσμα θα κριθεί οριακά, οι ψήφοι συμπάθειας προς τον ΣΥαπό οπαδούς άλλων κομμάτων μειώνονται δραστικά και μεγάλο μέρος τους κατευθύνεται προς το ΠΑΣΟΚ ή τη Ν.Δ. Δεύτερον, γιατί ένα μειοψηφικό αλλά όχι εντελώς αμελητέο κομμάτι παλαιών στελεχών και μελών του ΣΥρέπει προς τη συνδιαλλαγή με τα κόμματα εξουσίας, οπότε σε συνθήκες αβέβαιης έκβασης των εκλογών ψηφίζει ευκαιριακά ΠΑΣΟΚ ή Ν.Δ., ανάλογα με τις προτιμήσεις του.
Στην τετραετία που κύλησε, η μεγάλη επιτυχία του ΣΥήταν η σύνδεσή του με το κίνημα εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Παρόλο που το κίνημα αυτό δεν πήρε στη χώρα μας μεγάλες διαστάσεις και ταυτόχρονα βρίσκεται σήμερα παγκοσμίως σε πολύ μεγάλη ύφεση σε σύγκριση με το 2001, επεξέτεινε την επιρροή του ΣΥσε νέους ψηφοφόρους και αποτελεί τη μεγαλύτερη ελπίδα του για να του δώσει εκείνο το κρίσιμο ποσοστό που θα του επιτρέψει να υπερκεράσει το εμπόδιο του 3% και να διατηρήσει την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση.
Ο ΣΥφαίνεται πως βρίσκεται οριακά πάνω από το 3%, αλλά θα χρειαστεί να δώσει πολύ σκληρή μάχη για να μην υποχωρήσει κάτω από αυτό, όσο θα κλιμακώνεται η αντιπαράθεση ΠΑΣΟΚ – Ν.Δ.
Κρίνεται η ύπαρξη του ΔΗΚΚΙ
Αντιθέτως, με άπιαστο άθλο μοιάζει όλο και περισσότερο η επίτευξη του 3% για το ΔΗΚΚΙ, του οποίου θα κριθεί η ίδια η ύπαρξη με τις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου και τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Λόγω της ΠΑΣΟΚογενούς του προέλευσης, το ΔΗΚΚΙ επηρεάζεται πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο αριστερό κόμμα από τη συσπείρωση που παρατηρείται στο ΠΑΣΟΚ υπό τον Γ. Παπανδρέου.
Η στρατηγική ήττα του εγχειρήματος του Δ. Τσοβόλα συνίσταται στο ότι δεν κατόρθωσε να καταστήσει το ΔΗΚΚΙ πόλο συσπείρωσης των αριστερών σοσιαλιστών. Ετσι, δεν δημιουργήθηκε εκείνος ο πυρήνας που θα προσήλωνε μαζικά τους δυσαρεστημένους από την πολιτική Σημίτη που θα αποχωρούσαν από το ΠΑΣΟΚ, οπότε και αυτήν την τετραετία του ΔΗΚΚΙ παρέμεινε καθηλωμένο κάτω από το 3%. Οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν τις τελευταίες ημέρες στο ΠΑΣΟΚ κάθε άλλο παρά αύξησαν τις δυνατότητες να ενταθεί η διαρροή ψηφοφόρων προς το ΔΗΚΚΙ. Μάλλον το αντίστροφο πρέπει να αναμένεται. O Δ. Τσοβόλας υπήρξε ο μόνος που έδωσε με επιμονή και τιμιότητα τη μάχη για κοινή εκλογική κάθοδο KKE – ΔΗΚΚΙ – ΣΥΝ, η οποία θα εξασφάλιζε όχι μόνο τη συνέχιση της ύπαρξης, αλλά και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΔΗΚΚΙ, όμως συνάντησε την άρνηση των ηγεσιών των δύο άλλων κομμάτων.
Η δικαιολογημένη πικρία του τον οδήγησε στην κήρυξη «διμέτωπου» αγώνα εναντίον του νεοφιλελευθερισμού και του KKE, το οποίο κατηγόρησε για απόπειρα προσέλκυσης στελεχών του ΔΗΚΚΙ στις εκλογικές λίστες του Περισσού, κάτι που αυτό αρνείται. H ουσία είναι ότι αυτή η στροφή προκάλεσε σοβαρότατη εσωτερική κρίση στην ηγεσία του ΔΗΚΚΙ, κάτι που δεν αυξάνει φυσικά τις ελπίδες του να υπερβεί το 3%.
H πιθανολογούμενη συνεργασία του με το νεοϊδρυθέν κόμμα του Στ. Παπαθεμελή, το οποίο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αριστερό, δημιουργεί ίσως έναν διακριτό πόλο υποδοχής δυσαρεστημένων ΠΑΣΟΚτζήδων -αν και σε μια εντελώς άγονη, για μια τέτοια τάση, εποχή- αυξάνει όμως κατακόρυφα την ανομοιογένειά του, με αμφίβολα αποτελέσματα ως προς την ελκτικότητά του.
Θα ήταν ευχής έργον να έμπαινε το ΔΗΚΚΙ στη Βουλή για να συνεισφέρει στην πολιτική πολυμορφία της, όσο και αν σπανίζουν τα στοιχεία αισιοδοξίας για κάτι τέτοιο.
Συνολικά, πάντως, την Αριστερά φαίνεται πως την περιμένουν πολύ δύσκολες ημέρες σ’ αυτές τις εκλογές…