Νεολαία συντηρητικών αποχρώσεων, με το άγχος της επαγγελματικής αποκατάστασης, επιφυλακτική απέναντι στα κόμματα δυσκολεύεται να πεισθεί από τους εκφραστές και διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας. Παράλληλα, η νεολαία «φλερτάρει» περισσότερο με τις παραδοσιακές κοινωνικές αξίες, την προσωπική ελευθερία και την ελεύθερη αγορά. H εκλογική της διάθεση προκαλεί σύγχυση στα επικοινωνιακά επιτελεία, διότι οι περισσότεροι νέοι στερούνται σαφούς ιδεολογικής κατεύθυνσης, με αποτέλεσμα να δημιουργούν διακομματική κινητικότητα.
Ετσι, οι νέοι της σύγχρονης Ελλάδας βρίσκονται σε απόσταση «ασφαλείας» από την πολιτική και τους φορείς της, λόγω… ανασφάλειας. Περίπου το 80% νέων 18 – 25 ετών δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται από λίγο έως καθόλου για την πολιτική. Στο υπόλοιπο 20% των ερωτηθέντων, το 18% δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται αρκετά για τα πολιτικά δρώμενα και μόλις το 2% είναι οι πλέον ένθερμοι της πολιτικής.
Τα στοιχεία προκύπτουν από πρόσφατες μετρήσεις των εταιρειών MRB και MetroAnalysis, οι οποίες διεξήχθησαν πριν από την αλλαγή σκυτάλης στο ΠΑΣΟΚ. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών επεξεργάστηκε το Κέντρο Πολιτικής Ερευνας και Επικοινωνίας και κατέληξε σε ορισμένα συμπεράσματα για τους ρυθμιστικούς παράγοντες της εκλογικής συμπεριφοράς των νέων ψηφοφόρων.
Η ανεργία
Η πολιτική έχει ιδιαίτερα χαμηλή θέση στη ζωή τους, καθώς θεωρούν ότι η εργασιακή ανασφάλεια και το φάσμα της ανεργίας, που σχεδόν μονοπωλούν τον προβληματισμό τους δεν έχουν τύχει σοβαρής αντιμετώπισης από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. H οικονομική τους κατάσταση, που συνδέεται άρρηκτα με το εργασιακό αλλά και η προσωπική επαγγελματική τους ανέλιξη ακολουθούν στην ιεραρχία των προβλημάτων, ενώ λιγότεροι ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών, την υγεία και την ακρίβεια.
Σε εθνικό επίπεδο, το 72% των νέων θεωρεί κυρίαρχο πρόβλημα την ανεργία, ενώ το 48% προβληματίζεται για την κατάσταση της παιδείας και το 44% για τον νευραλγικό τομέα της υγείας. H μάστιγα των ναρκωτικών τούς απασχολεί σε ποσοστό 26%, ενώ η ακρίβεια αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για το 21% των ερωτηθέντων.
Η απολιτική στάση που υιοθετεί -κυρίως λόγω κοινωνικών συγκυριών- η μεγάλη μερίδα της ελληνικής νεολαίας ρυθμίζει σημαντικά και την εκλογική της συμπεριφορά, η οποία δεν θυμίζει σχεδόν σε τίποτε το μοντέλο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος που ακολουθούσαν οι νεολαίες προηγούμενων δεκαετιών (κυρίως ’70 και ’80).
Τα τέσσερα κριτήρια, που παραδοσιακά καθόριζαν την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών (κομματική ταύτιση, ιδεολογική τοποθέτηση, κοινωνική θέση και οικονομική κατάσταση) αποδυναμώθηκαν σημαντικά τα τελευταία δέκα χρόνια, με αποτέλεσμα να συντελεστεί μια «μετάλλαξη» του εκλογικού σώματος.
Εκτός από τις παγκόσμιες εξελίξεις (κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, παγκοσμιοποίηση αγορών, άμβλυνση ιδεολογικών διαφορών των δύο μεγάλων κομμάτων λόγω ευρωπαϊκών «επιταγών»), σημαντικό ρόλο διαμόρφωσαν η απελευθέρωση των MME, η βιολογική φθορά πολιτικών προσωπικοτήτων της Μεταπολίτευσης, αλλά και η σταδιακή εξάλειψη των μεγάλων κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.
Ετσι, έχουν ισχυροποιηθεί νέες παράμετροι εκλογικής συμπεριφοράς, που αφορούν κυρίως στους νέους ψηφοφόρους, όπως η ψήφος παρόρμησης, η οποία βασίζεται στις εντυπώσεις, κυρίως από τις τηλεοπτικές εικόνες της προεκλογικής καμπάνιας, αλλά και η αποϊδεολογικοποιημένη επιλογή, η οποία στηρίζεται σε κριτήρια που δεν έχουν πλέον σχέση με την ιδεολογική ταύτιση και την κομματική πειθαρχία προηγούμενων γενεών.
Επίσης, τείνει να κυριαρχεί η επιλογή της τελευταίας στιγμής, καθώς υπολογίζεται ότι το 7% – 8% του εκλογικού σώματος αποφασίζουν τι θα ψηφίσουν όταν φτάσουν στην κάλπη. O χρόνος τελικής επιλογής είναι αντιστρόφως ανάλογος της ηλικίας του ψηφοφόρου, όσο πιο νέος είναι τόσο πιο κοντά στο… παραβάν του εκλογικού κέντρου αποφασίζει. Υπολογίζεται ότι οι νέοι ψηφοφόροι που θα ασκήσουν για πρώτη φορά το εκλογικό τους δικαίωμα ανέρχονται στους 545.000, ενώ οι νέοι εκλογείς από τις δημοτικές εκλογές του 2002 είναι περίπου 120.000. Αναμφισβήτητα, θα αποτελέσουν ένα πολύτιμο κεφάλαιο για την ανανέωση της εκλογικής σύνθεσης των κομμάτων.
Τέλος, η εκλογική συμπεριφορά διαμορφώνεται και από τη λεγόμενη «θεματική επιλογή», δηλαδή από την ατζέντα των θεμάτων που προβάλλονται από τα MME κατά την προεκλογική περίοδο και όχι από εκείνα που προσπαθούν ενδεχομένως να θέσουν ή να επιβάλουν τα ίδια τα κόμματα.