Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μια ζωή σαν πέλαγος (II)

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μια ζωή σαν πέλαγος (II)

7' 56" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Για την «αποστασία»

– Ησαστε ο αναμφιβήτητος πρωταγωνιστής της λεγόμενης «αποστασίας». Τι ακριβώς συνέβη τότε;

– Πράγματι, ήμουν ο πρωταγωνιστής. Οπως ήμουν και πρωταγωνιστής του «ανένδοτου αγώνα» κατά της «βίας και νοθείας». Δεν μου το συγχώρεσε ποτέ ο Καραμανλής. H νοθεία δεν ήταν τόσο εκτεταμένη. H βία, όμως, ήταν. Δεν ήταν σχέδιο του Καραμανλή, ήταν των Ανακτόρων, ο Καραμανλής, όμως, το άφησε να εξελιχθεί και επωφελήθηκε, αν και δεν το είχε ανάγκη. Σ’ εκείνες τις εκλογές ο Καραμανλής συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη από ποτέ λαϊκή δύναμη. Ηταν φυσικό. H Ενωση Κέντρου ήταν ακόμη ασταθές μόρφωμα. Σφυρηλατήθηκε κατά τη διάρκεια του ανένδοτου.

Το καλοκαίρι του 1965 επήλθε ανοιχτή διαφωνία μεταξύ βασιλέως και πρωθυπουργού για το πρόσωπο του υπουργού Εθνικής Αμύνης. O Γεώργιος Παπανδρέου είχε πέρα για πέρα δίκαιο. Αλλά το πρόβλημα δεν ήταν πλέον αυτό: H δική μου θέση ήταν να δώσει τόπο στην οργή, να κάνει μια τακτική υποχώρηση, να υποδείξει ένα άλλο πρόσωπο για το υπουργείο Εθνικής Αμύνης, π.χ. τον Παυσανία Κατσώτα ή τον Στέλιο Χούτα και προπαντός να μην παραιτηθεί. O Γεώργιος Παπανδρέου, όμως, παραιτήθηκε κι εμείς βρεθήκαμε σε μεγάλο δίλημμα. H υπόθεση χάθηκε εντελώς από την ώρα που ο βασιλεύς έκανε την ανοησία να ορκίσει τον Νόβα πρωθυπουργό. Δεν το ξέραμε και αιφνιδιαστήκαμε. Πολλές φορές, ακόμη και πρόσφατα, ρώτησα τον Κωνσταντίνο ποιος τον συμβούλεψε να ορκίσει βιαστικά τον Νόβα πρωθυπουργό, αλλά αρνήθηκε να μου απαντήσει. Μου λέει, ότι ήταν δική του απόφαση! Πάντως βέβαιο είναι ότι διαφωνήσαμε με τον Γεώργιο Παπανδρέου γιατί επιμέναμε να μείνει πρωθυπουργός.

Σκοπός των «κυβερνήσεων της αποστασίας» ήταν να εξομαλύνουν τις σχέσεις βασιλέως και αρχηγού της πλειοψηφίας. Λέγαμε στον βασιλέα και εγώ και ο Στεφανόπουλος ότι δεν γίνεται να «μην τα βρει» με τον αρχηγό της πλειοψηφίας, ότι είναι καθεστωτική ανωμαλία. Αποτύχαμε και τα γεγονότα που επακολούθησαν είναι γνωστά. Εχω καταλήξει σε τεκμηριωμένη άποψη για το πραξικόπημα των συνταγματαρχών και κάποτε θα τη γράψω. Το αναμφισβήτητο είναι ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος αρνήθηκε να υποχωρήσει στο θέμα του υπουργείου Εθνικής Αμύνης, παρεχώρησε κατόπιν… ολόκληρη την κυβέρνηση στον βασιλέα, με τον σχηματισμό της βασιλικής κυβερνήσεως Παρασκευοπούλου.

Κρίνοντας εκ των υστέρων, ίσως ήταν λάθος ότι μπήκαμε στη φωτιά και θυσιαστήκαμε πολιτικά χωρίς να φέρουμε αποτέλεσμα. Κάναμε λάθος τακτική.

Δεν συμφωνούσε ο Πρόεδρος

– Είχα σκοπό να σας ρωτήσω ποια ήταν τα σοβαρότερα λάθη σας. Επιτρέψτε μου να σας υποδείξω ένα: ότι δεν κάνατε εκλογές το 1991 ή έστω το 1992.

– Δεν συμφωνούσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ισως έπρεπε να αγνοήσω τη διαφωνία του και να προχωρήσω. H κυβέρνησή μου τότε είχε την εξής αντινομία: Ενώ τα προβλήματα ήταν μεγάλα, δύσκολα, απαιτούσαν ρήξεις και πολιτικό κόστος, η κυβέρνηση διέθετε ελαχίστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αντιμετωπίσαμε μεγάλα και συσσωρευμένα προβλήματα στην οικονομία και με μεγάλο κόστος καταφέραμε να τη βάλουμε σε άλλο δρόμο. Ενας δείκτης είναι χαρακτηριστικός. Τα οκτώ χρόνα της διακυβέρνησης από τον Ανδρέα το επίπεδο σύγκλισης έπεσε κατά δέκα μονάδες. Επί των ημερών μας σημειώθηκε άλμα προς τα πάνω. Τα επόμενα οκτώ χρόνια διακυβέρνησης από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ η άνοδος ετησίως ήταν στο 1/3 της δικής μας. Οταν το λες αυτό στον Σημίτη αγριεύουν και αμφισβητούν τον δείκτη…

Αντιμετωπίσαμε επίσης την εμπλοκή στο Σκοπιανό. Από την αρχή ήμουν προσανατολισμένος σε μια μεσαία λύση και είχα και τον Καραμανλή μαζί μου. Ηταν μάλιστα έξαλλος με τα συλλαλητήρια που είχαν οργανωθεί. Οταν ήρθε, όμως, η ώρα να αποφασίσουμε, ο Καραμανλής υπαναχώρησε. H σχετική συζήτηση ήταν τόσο οξεία και φωνάζαμε τόσο δυνατά, ώστε όταν βγήκα από το γραφείο του η Λένα Τριανταφύλλη, η ιδιαίτερη γραμματεύς, με ρώτησε: «Τι κάνατε μέσα, τσακωνόσαστε;». Είχα φτάσει στα άκρα.

Είχα μια λύση, γύρισα θριαμβευτής από την Ευρώπη γιατί πέτυχα τη σύμφωνη γνώμη της και έπρεπε να κάνω εκλογές. Ετσι εξελίχθηκαν τα πράγματα και λυπάμαι γιατί οι μετέπειτα κυβερνήσεις δεν πρότειναν ανοιχτά τη μεσαία λύση, με αποτέλεσμα όλοι σήμερα να αποκαλούν το κράτος των Σκοπίων Δημοκρατία της Μακεδονίας!

– Μήπως ήταν λάθος σας να αναθέσετε το υπουργείο Εξωτερικών στον Αντώνη Σαμαρά;

– Ναι, ήταν λάθος μου. Ηταν πολύ νέος γι’ αυτό το υπουργείο. Μπορούσα από την αρχή να χρησιμοποιήσω τον Μιχάλη Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ήταν εξαίρετος υπουργός. Κάνω την αυτοκριτική μου.

Τώρα αντιτίθεμαι στην επάνοδο του Αντώνη Σαμαρά στη Ν.Δ., όχι για λόγους προσωπικής αντιδικίας, αλλά για λόγους πολιτικούς και ηθικούς. Προσωπική αντιδικία δεν είχα ποτέ με κανέναν, ούτε με τον Ανδρέα Παπανδρέου. O Σαμαράς θα διώξει περισσότερους από τη Ν.Δ. απ’ όσους θα φέρει. Αλλά είναι και θέμα ηθικής τάξης: Δεν μπορείς στον αγώνα κατά των διαπλεκομένων να έχεις σημαιοφόρο τον άνθρωπο που έριξε τη νόμιμη κυβέρνηση για να εξυπηρετήσει τα διαπλεκόμενα.

Λάθος μου ήταν και η παραίτησή μου από την ηγεσία της Ν.Δ. μετά τις εκλογές του 1993. Είχα πει, όμως, ότι θα παραιτηθώ και κράτησα τον λόγο μου. Πάντοτε κρατώ τον λόγο μου και προκαλώ οποιονδήποτε να μου υποδείξει έστω και μια περίπτωση όπου δεν τον κράτησα.

Αν η Νέα Δημοκρατία κερδίσει τις εκλογές

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. θα αντιμετωπίσει φοβερά προβλήματα, προβλήματα δομικά, και θα συναντήσει σκληρή αντιπολίτευση. Ενα παράδειγμα: Στην οικονομία, ο τουρισμός είναι ο τομέας στον οποίο έχουμε σχεδόν απόλυτο συγκριτικό πλεονέκτημα. Δεν μπορούμε, όμως, να αναπτυχθούμε τουριστικά αν προηγουμένως δεν λύσουμε το πρόβλημα της γης και της χρήσεως της γης, πρόβλημα που εκκρεμεί επί 180 χρόνια. Επίσης το πρόβλημα του γεωργικού κλήρου, η κατάτμηση του οποίου τείνει να τον εκμηδενίσει. Ισως είναι αναγκαία η τροποποίηση του κληρονομικού δικαίου, ώστε η κατάτμηση να μην μπορεί να προχωρήσει πέραν ορισμένου ορίου. Συναφές είναι και το πρόβλημα των όρων δόμησης. Σήμερα επικρατεί πλήρης δομική αναρχία και καθένας κτίζει όπου θέλει και όπως θέλει.

Επικρατεί η εσφαλμένη εντύπωση ότι τα μέτρα αυτά θα πλήξουν το φυσικό περιβάλλον. Θα συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Θα βάλουν μια τάξη και θα προστατεύσουν το περιβάλλον. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν μπορούμε να συντάξουμε κτηματολόγιο. Δεν φταίει μόνο ο Λαλιώτης, υπάρχουν και αντικειμενικές δυσκολίες.

Επειτα είναι το θέμα των επιδοτήσεων. Οι επιδοτήσεις δεν έχουν μόνο σκοπό την ενίσχυση του εισοδήματος του αγρότη, παρέχονται και για να επενδυθούν στη γη. Δεν επενδύθηκαν στη γη και σήμερα τα αγροτικά μας προϊόντα δεν είναι ανταγωνιστικά. Χρειάζονται επενδύσεις και χρειάζεται να δουλέψει ο Ελληνας αγρότης. Δεν μπορεί να έχει μόνο αλλοδαπούς εργάτες, χρειάζεται να δουλέψει και ο ίδιος.

Τα «ταμπού»

Το πιο σημαντικό ίσως που πρέπει να γίνει, είναι να φύγουμε από τα «ταμπού» στην οικονομία και την κοινωνία, να σπάσουμε τα κατεστημένα και να καταργήσουμε το κομματικό κράτος που θα αφήσει το ΠΑΣΟΚ. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι ο Κώστας Σημίτης ήρθε με την πρόθεση να επιτύχει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές. Ηρθε σε σύγκρουση με το «βαθύ ΠΑΣΟΚ», δεν τόλμησε τη ρήξη και τελικά έπεσε. Μακάρι να μπορούσε να το κάνει ο Γιώργος Παπανδρέου, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί. Μόνη λύση απομένει η πολιτική αλλαγή, όχι γιατί η Ν.Δ. θα κάνει θαύματα, αλλά γιατί η πολιτική αλλαγή έχει βαθύ δημοκρατικό περιεχόμενο και τουλάχιστον θα ανακόψει τον κατήφορο. Γι’ αυτό μάχομαι με πάθος για την πολιτική αλλαγή.

– Θα θέλατε να σχολιάσετε τα λεγόμενα «εθνικά θέματα»;

– O Βενιζέλος έλεγε ότι δεν υπάρχουν «εθνικά θέματα», ούτε «εθνικά δίκαια», ούτε «θεός της Ελλάδος». Υπάρχουν εθνικά συμφέροντα και ο Θεός είναι ένας και για όλους.

Η Ν.Δ. θα πρέπει να αισθάνεται ευτυχής, γιατί το ΠΑΣΟΚ ακολούθησε τη δική μας πολιτική, θα έλεγα τη δική μου πολιτική. Πλην της Βαλκανικής, όπου η Ελλάδα θα μπορούσε να αναλάβει καταλυτικές πρωτοβουλίες. Θέλω να πιστεύω ότι συνέβαλα σημαντικά να δοθεί τέλος στον πόλεμο κατά της Σερβίας (πόλεμο απαράδεκτο), όταν έπεισα τον Μιλόσεβιτς να δεχθεί τους όρους του NATO. Από το Βελιγράδι τηλεφώνησα στον Γιώργο Παπανδρέου στην Ουάσιγκτον, να πει στην Ολμπράιτ ότι ο Μιλόσεβιτς το πρωί θα δεχθεί τους όρους. Και τους δέχθηκε. Από κει και πέρα οι σύμμαχοι βρέθηκαν σε πλήρη αταξία. Ηταν βασικά σωστή η ελληνική πολιτική στη Σερβία, αλλά δεν ήταν αρκετά δυνατή.

Δεν έχω καμιά δυσκολία να αποδεχθώ ότι ο Γιώργος Παπανδρέου, με θάρρος και επιτυχία, ακολούθησε πολιτική διαλόγου με την Τουρκία. Να υπενθυμίσω, όμως, ότι αυτή ήταν ανέκαθεν η δική μου άποψη, ότι με την Τουρκία έχουμε ζητήματα να συζητήσουμε και μπορούμε.

Σημαντική είναι η ένταξη της Κύπρου στην E.E., γιατί συνδέει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας με τη λύση του Κυπριακού. Θα πρέπει, όμως, και πάλι να υπενθυμίσω ότι κι αυτήν την πολιτική την αρχίσαμε εμείς. Στη συνάντηση κορυφής στο Δουβλίνο συνδέσαμε τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας με τη λύση του Κυπριακού. Μαζί με τον Πρόεδρο Βασιλείου υποβάλαμε την αίτηση ένταξης. Πήγα στην Κύπρο και προήδρευσα για να πείσω το Εθνικό Συμβούλιο. Και ήδη την άνοιξη του 1993 η Επιτροπή είχε εκδώσει την πρώτη θετική της γνωμοδότηση. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ συνέχισαν τη δική μας πολιτική. Απομένει η τελική συμφωνία με βάση το σχέδιο Ανάν… Δεν θα συμφωνούσα ποτέ με το σχέδιο Ανάν αν δεν συνέπιπτε με την ένταξη.

Εκλογή Προέδρου

– H κυβέρνηση της Ν.Δ. θα έχει να αντιμετωπίσει και το «αγκάθι» της προεδρικής εκλογής.

– Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει πρόβλημα, κανείς δεν θέλει εκλογές την άνοιξη του 2005. O Γιώργος Παπανδρέου θα χρειασθεί τουλάχιστον 4 χρόνια στην αντιπολίτευση για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που θα προκύψουν από την ήττα και να ανασυγκροτήσει το κόμμα του. Θα υπάρξει συμφωνία σε μια κοινή υποψηφιότητα.

– Εσείς ενδιαφέρεστε να είστε υποψήφιος;

– Οχι (κατηγορηματικά). Θα βοηθήσω όσο μπορώ, αλλά δεν θέλω να γίνω Πρόεδρος και δεν θα γίνω.

– Με τον Μάνο και τον Ανδριανόπουλο τι γίνεται, θα είναι υποψήφιοι με τη Ν.Δ.;

– Δεν ξέρω αν θα είναι υποψήφιοι, αν προλαβαίνουν. Αλλά είτε είναι είτε όχι, ο Μάνος και ο Ανδριανόπουλος είναι κεφάλαιο για τη Ν.Δ. και πρέπει οπωσδήποτε να είναι υπουργοί σε κυβέρνηση της Ν.Δ. Παρακαλώ να το γράψεις όπως το λέω.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή