Με σαφές προβάδισμα της Ν.Δ. έναντι του ΠΑΣΟΚ της τάξης του 3,7% στην πρόθεση ψήφου και 16,5% στην παράσταση νίκης, αλλά με τα λοιπά ποιοτικά στοιχεία να προοιωνίζονται, κατά τους ερευνητές της MRB, ένα «εκλογικό ντέρμπι» εισέρχονται τα δύο μεγάλα κόμματα στην τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου, σύμφωνα με πανελλαδική δημοσκόπηση της εταιρείας για λογαριασμό της «K».
H έρευνα διεξήχθη το διάστημα από 16 μέχρι 26 Ιανουαρίου. Δηλαδή, στον απόηχο της υπέρμετρης προβολής του κ. Γ. Παπανδρέου που ακολούθησε την ανακοίνωση της αλλαγής ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ, αλλά και πριν καταστούν πλήρως ορατές οι επιπτώσεις της υπόθεσης Πάχτα στην πολιτική συμπεριφορά της κοινής γνώμης. Συγκεκριμένα η δημοσκόπηση της MRB ήταν σε εξέλιξη όταν παραιτήθηκε ο πρώην υπουργός και ολοκληρώθηκε τρεις ημέρες αργότερα. Ως εκ τούτου, γνώση του γεγονότος είχε μόλις το 13% των ερωτηθέντων, και μάλιστα χωρίς έως τότε να έχουν φωτιστεί όλες οι πτυχές της υπόθεσης.
Με βάση τη δημοσκόπηση της MRB, η Ν.Δ. προηγείται στο ερώτημα της πρόθεσης ψήφου του ΠΑΣΟΚ με διαφορά της τάξης του 3,7%. Από τα λοιπά κόμματα μόνο το KKE εμφανίζεται να διασφαλίζει -και μάλιστα άνετα- την είσοδο στην επόμενη Βουλή. Αντιθέτως ο ΣΥυπολείπεται οριακά του απαιτούμενου 3%, πιέζεται ιδιαίτερα το ΔΗΚΚΙ, ενώ το ΛΑΟΣ κινείται στο 2,2%.
Το προβάδισμα της Ν.Δ. στην πρόθεση ψήφου οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υψηλή της συσπείρωση και στο ιδιαίτερα θετικό ισοζύγιο που εμφανίζει στις μετακινήσεις από και προς το ΠΑΣΟΚ. H συσπείρωση της Ν.Δ. ανέρχεται στο 91,3%, ενώ του ΠΑΣΟΚ, παρά τις προσδοκίες που καλλιέργησε η αλλαγή ηγεσίας, περιορίζεται σε ποσοστό της τάξης του 77%. Επίσης οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ του 2000 που μετακινούνται προς τη Ν.Δ. φθάνουν το 8,5%, ενώ αντίστροφη πορεία ακολουθεί μόλις το 1,3%. Αντιθέτως, το ΠΑΣΟΚ έχει σημαντικές εισροές της τάξης του 14,3% από τον ΣΥκαι του 8,7% από το KKE.
H υπεροχή της Ν.Δ. στην παρούσα φάση της προεκλογικής περιόδου αποτυπώνεται όμως και στο ερώτημα της παράστασης νίκης. H Ν.Δ. προηγείται το ΠΑΣΟΚ με 16,5%. Πάντως, στην αμέσως προηγούμενη δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας, τον περασμένο Δεκέμβριο και πριν ο κ. Σημίτης ανακοινώσει ότι αποχωρεί από την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος, η απόσταση του ΠΑΣΟΚ από τη Ν.Δ. στο ίδιο ερώτημα προσέγγιζε τις σαράντα ποσοστιαίες μονάδες.
Επίσης, καθώς οι εκλογές πλησιάζουν και σταδιακά θα «κυριαρχούν» τα πρόσωπα των δύο πολιτικών αρχηγών, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το «προφίλ» των κ. K. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου, όπως το αποτιμά, μέσω της δημοσκόπησης της MRB, η κοινή γνώμη. Σύμφωνα με την έρευνα, ο κ. Καραμανλής εμπνέει περισσότερη εμπιστοσύνη στον τομέα της διακυβέρνησης. Ενώ, ο κ. Παπανδρέου καταγράφεται ως περισσότερο «συμπαθής και ελκυστικός». Πάντως, οι δύο πολιτικοί αρχηγοί εμφανίζονται σχεδόν ισοδύναμοι στο ερώτημα της καταλληλότητας για την πρωθυπουργία, ενώ το ίδιο ισχύει για το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. και στο ερώτημα ποιο κόμμα κρίνεται ικανότερο να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της χώρας. Γεγονός, που οδηγεί στην εκτίμηση πως, υπό προϋποθέσεις, η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση μπορεί να εξελιχθεί σε «ντέρμπι».
Ρευστό το πολιτικό σκηνικό στην αρχή της υπόθεσης Πάχτα
Τη ρευστή ακόμη πολιτική κατάσταση, παρά το σαφές προβάδισμα της Ν.Δ. στην πρόθεση ψήφου και την παράσταση νίκης, επιβεβαιώνουν δύο σημαντικές παράμετροι στις οποίες κλήθηκαν να απαντήσουν οι ψηφοφόροι. Ετσι στο ερώτημα «ποιο από τα δύο κόμματα, ΠΑΣΟΚ ή Νέα Δημοκρατία, μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τα προβλήματα του τόπου», η διαφορά υπέρ της Ν.Δ. περιορίζεται μόλις στις 2,2 ποσοστιαίες μονάδες έναντι 6,3% που ήταν τον προηγούμενο Δεκέμβριο. Πραγματικά οριακή αναδεικνύνεται η «ψαλίδα» των δύο κομμάτων στο έτερο συναφές ερώτημα «για το πόσο αποτελεσματική θα ήταν μια κυβέρνηση Ν.Δ. με πρωθυπουργό τον K. Καραμανλή ή μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου»: Βρίσκεται στο οριακό 0,4% υπέρ της αξιωματικής αντιπολίτευσης. H Ν.Δ. μάλιστα στο ίδιο ερώτημα θεωρείται και ως πλέον αναποτελεσματική του ΠΑΣΟΚ, με αναλόγως -πάντως- αμελητέα διαφορά, της τάξεως του 0,8%.
H καταγραφόμενη αυτή ισοδυναμία των δύο κομμάτων αποδίδεται κυρίως στους ψηφοφόρους της Αριστεράς, οι οποίοι κατά κανόνα όταν καλούνται να απαντήσουν σε διλημματικά ερωτήματα μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία προτιμούν το κυβερνών κόμμα ως ιδεολογικώς πλησιέστερο. H διαπίστωση αυτή ευνοεί χωρίς άλλο την αξιωματική αντιπολίτευση καθώς οι εν λόγω ψηφοφόροι μπορεί μεν σε ανάλογα ερωτήματα να εκφράζουν θετικές απόψεις για το ΠΑΣΟΚ και τον κ. Γ. Παπανδρέου, τούτο ωστόσο δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψουν σύσσωμοι την Αριστερά για να ψηφίσουν το κυβερνών κόμμα.
Η ίδια διαπίστωση ενισχύεται και από τα επιμέρους στοιχεία των δύο ερωτημάτων που περιγράφουν τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ.
Ετσι, η Ρηγίλλης μπορεί να επιχαίρει για το γεγονός ότι το 10,5% όσων ψήφισαν ΠΑΣΟΚ το 2000 δηλώνουν ότι η Ν.Δ. είναι «ικανότερη να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του τόπου» έναντι 1,8% των ψηφοφόρων της Ν.Δ που προτιμούν το ΠΑΣΟΚ.
Αντιστοίχως το 15,4% των ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος χαρακτηρίζουν ακόμη και σήμερα ως «αποτελεσματικότερη μια κυβέρνηση Ν.Δ. με τον κ. Καραμανλή» έναντι μόνον του 8,3% των οπαδών της Ρηγίλλης, που προβλέπουν ότι θα είναι «αποτελεσματικότερος ο κ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ».
Ισοδύναμοι στην καταλληλότητα
Στα όρια του στατιστικού λάθους κινούνται οι διαφορές των δύο πολιτικών αρχηγών στο ερώτημα του καταλληλότερου πρωθυπουργού. Οταν τίθεται, μάλιστα, το ερώτημα με δυνατότητα αυθόρμητων απαντήσεων, οι δύο «μονομάχοι» κατ’ ουσίαν ισοψηφούν με τον κ. Παπανδρέου να «προηγείται» με 0,1%. Στο διλημματικό ερώτημα ο υπουργός Εξωτερικών έχει το προβάδισμα με 2%, πλην όμως, όπως έχει επανειλημμένως αναφερθεί, αυτό οφείλεται κυρίως στους ψηφοφόρους της Αριστεράς.
Εγγύηση ο πρόεδρος της Ν.Δ.
Μπορεί μεν τις επικοινωνιακές εντυπώσεις ανάμεσα στους δύο «μονομάχους» να επιβεβαιώνεται εκ νέου ότι τις κερδίζει ο κ. Γ. Παπανδρέου στο ισοζύγιο αρνητικών και θετικών απόψεων, πλην όμως ο κ. K. Καραμανλής απολαμβάνει μιας αδιαμφισβήτης υπεροχής για το «ποιος εγγυάται τη νέα διακυβέρνηση που χρειάζεται η χώρα». Στο καίριο αυτό ερώτημα που αποτελεί μάλλον και την ουσία της επικείμενης αναμέτρησης, ο πρόεδρος της Ν.Δ. συγκεντρώνει τις θετικές γνώμες των περισσοτέρων πολιτών (37,4%), ενώ και ο πολιτικός του λόγος χαρακτηρίζεται «νέος» σε ποσοστά μεγαλύτερα του κ. Γ. Παπανδρέου. Επιπροσθέτως ο υπουργός Εξωτερικών αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιφυλακτικότητα από αξιοσημείωτη μερίδα της κοινής γνώμης η οποία αμφιβάλει τόσο για το αν περιστοιχίζεται από ικανά στελέχη, όσο και για το αν είναι εις θέση να προσφέρει την ουσιαστική αλλαγή που επαγγέλλεται. Τούτο δε επιβεβαιώνεται και από τις απαντήσεις που θεωρούν ότι ο κ. Παπανδρέου δημιουργεί κατά κύριο λόγο εντυπώσεις, αλλά και τη διάχυτη αίσθηση ότι απολαμβάνει προνομιακής μεταχείρισης από τα ΜΜΕ.
Δεν πείθει ότι θα αλλάξει το ΠΑΣΟΚ
Σχεδόν διχασμένη εμφανίζεται η κοινή γνώμη στο ερώτημα εάν ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις του, ότι θα προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές στην πολιτική αλλά και στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του ΠΑΣΟΚ. Αναφορικά με την πολιτική του κυβερνώντος κόμματος, «εμπιστοσύνη» στον κ. Παπανδρέου ότι θα προβεί σε αλλαγές εκφράζει το 42,1%, ενώ αρκετά έως πλήρως επιφυλακτικό εμφανίζεται το 54,9% των ερωτηθέντων. Επίσης, στο ερώτημα για τη λειτουργία και οργάνωση του ΠΑΣΟΚ θετικά προσεγγίζει τις δεσμεύσεις του κ. Παπανδρέου για σημαντικές αλλαγές το 43,7% και αρνητικά το 53,6%. Οπως είναι προφανές, οι εξαγγελίες του κ. Παπανδρέου αντιμετωπίζονται με σαφώς μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ απ’ ό,τι από τους ψηφοφόρους των άλλων κομμάτων. Ειδικότερα, στο ερώτημα «πόση εμπιστοσύνη έχετε ότι τελικά ο κ. Παπανδρέου θα προχωρήσει σε αλλαγές στην πολιτική του κόμματος» θετικά απαντά το 77,9% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, το 8,7% αυτών της Ν.Δ., το 25,5% του KKE και το 30,1% του ΣΥΝ.
Η ταυτότητα της έρευνας
ΕΤΑΙΡΕΙΑ: MRB HELLAS S.Α.
ΑΝΑΘΕΣΗ: Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
ΕΡΕΥΝΑ: Πολιτική πανελλαδική έρευνα.
ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ: 16 έως 26 Ιανουαρίου 2004.
ΤΥΠΟΣ: Ποσοτική έρευνα με τη χρήση ερωτηματολογίου και κάλπης στα σπίτια των ερωτώμενων/προσωπικές συνεντεύξεις. H έρευνα διεξήχθη σύμφωνα με τους κανόνες δεοντολογίας που ορίζουν ο ΣΕΔΕΑ και η ESOMAR, μέλος των οποίων είναι η MRB Hellas S.Α.
ΔΕΙΓΜΑ: 2.000 άτομα πανελλαδικά.
ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ: Στρωματοποιημένη πανελλαδική δειγματοληψία. H στρωματοποίηση έχει ως αρχικό σημείο αναφοράς 11 γεωγραφικά διαμερίσματα [Αθήνα (ΜΠΠ) – Θεσσαλονίκη (Μ.Π.) – Λοιπή Στερεά – Πελοπόννησος – Ηπειρος – Θεσσαλία – Λοιπή Μακεδονία – Θράκη – Κρήτη – Νήσοι Αιγαίου – Νήσοι Ιονίου]. Το δείγμα κατανέμεται στη χώρα λαμβάνοντας υπ’ όψιν πλήρως την αναλογική αντιπροσωπευτικότητα ως προς την αστικότητα και τα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά. Εσωτερικά σε κάθε πόλη/περιοχή επιλέγονται τυχαία αντίστοιχα σημεία εκκίνησης ώστε να τηρούνται: ο μέγιστος αριθμός συνεντεύξεων (10) ανά σημείο και αντιπροσωπευτικότητα ως προς τον πληθυσμό της περιοχής. Ως προς το φύλο και την ηλικία ελέγχονται και τηρούνται ποσοστώσεις με βάση τα στοιχεία της απογραφής από την ΕΣΥΕ.
ΦΥΛΟ: Ανδρες 48,6% – Γυναίκες 51,4%.
ΗΛΙΚΙΑ: 18 ετών και άνω που έχουν εκλογικό δικαίωμα.
ΠΕΡΙΟΧΕΣ: Ηπειρωτική Ελλάδα, Κρήτη, Νήσοι Αιγαίου και Νήσοι Ιονίου.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΤΑΘΜΙΣΕΙΣ: Το δείγμα σταθμίστηκε ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, δηλαδή φύλο, ηλικία και περιοχή κατοικίας. Το δείγμα δεν κρίθηκε σκόπιμο να σταθμιστεί ως προς την προηγούμενη ψήφο διότι η δύναμη των πολιτικών κομμάτων κατεγράφη με ελάχιστες αποκλίσεις από τα εκλογικά αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του 2000.