Φιλελευθερισμός, ανώτατο στάδιο του σοσιαλισμού

Φιλελευθερισμός, ανώτατο στάδιο του σοσιαλισμού

6' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Υπό διαφορετικές συνθήκες, οι προεκλογικές μετεγγραφές των δύο κομμάτων εξουσίας, που σφράγισαν την πολιτική επικαιρότητα της τελευταίας εβδομάδας, δεν θα δικαιολογούσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αφενός μεν διότι ανάλογα φαινόμενα είναι συνήθη στις εκλογικές αναμετρήσεις, αφετέρου δε διότι η επίδραση των όποιων μετεγγραφών στα εκλογικά αποτελέσματα, τουλάχιστον ύστερα από την πτώση της δικτατορίας, υπήρξε σε κάθε περίπτωση οριακή. H αμφίπλευρη διεύρυνση του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς κεντρώους και βασιλικούς, στα τέλη της δεκαετίας του ’70, μπορεί να του εξασφάλισε τις βουλευτικές έδρες που χρειαζόταν για να μεταπηδήσει στην προεδρία της Δημοκρατίας, δεν εμπόδισε όμως το κόμμα του να συντριβεί από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, στις εκλογές του 1981. Αλλά και η παράλληλη διεύρυνση του τελευταίου προς το κέντρο και προς την παραδοσιακή Αριστερά, το 1985, έδρασε απλώς συμβολικά, προσθέτοντας μια τελευταία πινελιά στη σκληρή, αντιδεξιά γραμμή Κουτσόγιωργα, που συσπείρωσε το ΠΑΣΟΚ, με την άκομψη έξωση του K. Καραμανλή από το μέγαρο της Ηρώδου Αττικού.

Ο κοινός παρονομαστής των δύο αυτών ιστορικών προηγούμενων ήταν ότι επρόκειτο για «φυσιολογικές» διευρύνσεις, στις μεθοριακές ζώνες της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ με όμορους πολιτικούς χώρους. Διευρύνσεις απολύτως αφομοιώσιμες από τα μεγάλα κόμματα υποδοχής, που δεν μετατόπισαν ούτε στο ελάχιστο το πολιτικό και ιδεολογικό κέντρο βάρους τους. Το ίδιο ισχύει για τη μεταπήδηση των κ. Παπαθεμελή και Πέτσου – δύο κεντρώας προέλευσης και συντηρητικών αντιλήψεων πολιτικών, που βρήκαν στη Νέα Δημοκρατία τον φυσιολογικό κομματικό τους χώρο. Οπως κάτι ανάλογο θα ίσχυε στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, αν η διεύρυνσή του εξαντλούνταν στις περιπτώσεις των «έτοιμων από καιρό» M. Δαμανάκη, N. Μπίστη και M. Ανδρουλάκη.

Το ποιοτικά καινούργιο στοιχείο προέρχεται από τη μεταστέγαση των συντρόφων Μάνου και Ανδριανόπουλου. Οσο κι αν το επιτελείο του Γ. Παπανδρέου επικαλείται τις υπαρκτές ή ανύπαρκτες οικολογικές ευαισθησίες του πρώτου και τις ριζοσπαστικές κοινωνικές ανησυχίες του δεύτερου, το χάπι δεν είναι εύκολο να ζαχαρωθεί. Οι δύο πολιτικοί άνδρες έχουν ταυτισθεί, στη συνείδηση των πολιτών, όχι με κάποια «κεντρώα – διαλλακτική» αλλά με την πιο δεξιά, ιδεολογικοποιημένη, θατσερική γραμμή στο θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας και των πολιτών, εκείνο της οικονομικής ανάπτυξης και του κοινωνικού κράτους. «Αυτοί είναι ικανοί να ιδιωτικοποιήσουν ακόμη και τις δημόσιες τουαλέτες», δήλωσε με ευθύβολο σαρκασμό ο Μιλτιάδης Εβερτ στον ΣΚΑΪ 100,3, ενώ στέλεχος του ΠΑΣΟΚ έκανε λόγο, μακριά από δημοσιογραφικά μικρόφωνα, για… «Ταλιμπάν της Αγοράς». Αλλα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος έλαβαν στα κινητά τους τηλέφωνα, άμα τη ανακοινώσει των μετεγγραφών, μηνύματα που έγραφαν: «O αγώνας τώρα δικαιώνεται» και «Σήκω Αντρέα για να δεις τα παιδιά του… Μητσοτάκη»! Οι αποχωρήσεις μελών της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ προοιωνίζονται σοβαρούς κλυδωνισμούς σε περίπτωση εκλογικής ήττας του κόμματος.

Σε κάθε περίπτωση, η ανακοίνωση των προεκλογικών μετεγγραφών εξανέμισε εν μια νυκτί τη συσπειρωτική δυναμική των εκλογών της περασμένης Κυριακής. Αυτό άλλωστε υποδηλώνει και η αντίδραση του N. Χριστοδουλάκη, ο οποίος υπενθύμισε ότι τα αποτελέσματα της πολιτικής Μητσοτάκη – Μάνου – Ανδριανόπουλου της περιόδου 1990-93 «παραμένουν ανεξίτηλα στη μνήμη του ελληνικού λαού». Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο X. Παπουτσής τάχθηκε υπέρ μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης «που στέκεται αποφασιστικά πάνω από τις αγορές και το κεφάλαιο, που επικεντρώνεται στον άνθρωπο» και στο «ισχυρό κοινωνικό κράτος».

Το πάθημα της M. Δαμανάκη

Θα μπορούσε κανείς να εικάσει ότι τα αποσταθεροποιητικά φαινόμενα θα υποχωρήσουν χάρη στην εξισορροπητική επίδραση των εξ ευωνύμων μετεγγραφέντων. Συζητήσιμο. H M. Δαμανάκη αποτελεί τυπική επιβεβαίωση της αρχής που λέει ότι, στην πολιτική, δύο συν ένα δεν κάνουν απαραιτήτως τρία. Επί παραδείγματι, όταν κατέβηκε ως κοινή υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού, στο Δήμο της Αθήνας, συγκέντρωσε αθροιστικά γύρω στο 16%, δηλαδή περίπου το ένα τρίτο των ψήφων των δύο μεγάλων κομμάτων. Από την πλευρά του, ο M. Ανδρουλάκης δεν ξυπνά τις καλύτερες αναμνήσεις, τουλάχιστον στο παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ, που θυμάται ότι το 1989 αποκαλούσε «Δον Κορλεόνε» τον Ανδρέα Παπανδρέου, υποστήριζε την παραπομπή του στο Ειδικό Δικαστήριο και ήταν ένας από τους πιο ένθερμους οπαδούς της συγκυβέρνησης Τζανετάκη (πολλοί είπαν ότι αυτός πήρε τον Χαρίλαο Φλωράκη στο λαιμό του). Απομένουν οι στενοί δεσμοί του με τον κόσμο του Ολυμπιακού, αλλά και αυτοί δεν είναι κατ’ ανάγκην εξαργυρώσιμοι σε ψήφους.

Ασφαλώς, οφείλει να είναι κανείς πολύ φειδωλός σε προβλέψεις για το πώς θα μεταφρασθούν όλα αυτά το βράδυ των εκλογών. «O λαϊκός κόσμος του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να χωνέψει εύκολα τον Μάνο και τον Ανδριανόπουλο, αλλά πρέπει να πάρουμε υπόψη ότι το ΠΑΣΟΚ που ξέραμε αποτελεί παρελθόν από την περασμένη Κυριακή», εκμυστηρευόταν προβεβλημένο στέλεχος του Κινήματος και συνέχιζε: «O κόσμος βλέπει στο πρόσωπο του Γιώργου τον πρίγκιπα που έγινε Ηγεμόνας, συνέτριψε τη δύναμη των όποιων «ευγενών» και παίρνει στο στρατόπεδό του όποιον θέλει, χωρίς όρους και ανταλλάγματα. Επιπλέον, από την Αριστερά βασικά πήραμε ό,τι ήταν να πάρουμε, από εδώ και στο εξής η μάχη θα κριθεί με τους κεντρώους ψηφοφόρους, που ταλαντεύονται μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας. Δεν αποκλείεται, επομένως, η μετεγγραφή των νεοφιλελεύθερων να του βγει τελικά».

Ριψοκίνδυνη «διεύρυνση»

Υπάρχει, ωστόσο, και η άλλη εκδοχή. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι ο Γ. Παπανδρέου, έχοντας εξαντλήσει λίγο πολύ τους λαγούς που μπορούσε να βγάλει από το καπέλο με το Συνέδριο και τις εσωκομματικές εκλογές, βλέποντας ότι παρ’ όλα τα προεκλογικά τρικ το προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί, προέβη στη ριψοκίνδυνη «διεύρυνση» έχοντας ορίζοντα που υπερβαίνει την 7η Μαρτίου.

Σύμφωνα με αυτήν τη συλλογιστική, εάν ο K. Σημίτης έφερε σε πέρας τον πρώτο γύρο δεξιόστροφου «εκσυγχρονισμού» του ΠΑΣΟΚ, συγκροτώντας μια εκσυγχρονιστική κυβέρνηση, ο Γ. Παπανδρέου θα κληθεί να ολοκληρώσει τον δεύτερο και από ορισμένες απόψεις πιο δύσκολο γύρο, συγκροτώντας μια εκσυγχρονιστική… αντιπολίτευση! Ενα μετά ΠΑΣΟΚ, που δεν θα αντιπολιτεύεται τη Νέα Δημοκρατία με όρους λαϊκών αγώνων και ιδεολογικής ρήξης, όπως έγινε την περίοδο ’90-93, αλλά στα σημεία, «εποικοδομητικά», στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού – τηλεοπτικού σαβουάρ βιβρ, μη διστάζοντας να στηρίξει καίριες, κοινωνικά επώδυνες πλευρές της πολιτικής της.

Ωφελημένη η Ν.Δ.

Οσο για τη Νέα Δημοκρατία, η απώλεια των Μάνου- Ανδριανόπουλου είχε προφανή παράπλευρα οφέλη. Οχι μόνο εξαφάνισε αστραπιαία από την προεκλογική αντιπαράθεση τις οδυνηρές, για τα λαϊκά στρώματα, μνήμες της «Θατσερικής» τριετίας ’90-93, αλλά επέτρεψε, για πρώτη φορά, στη Νέα Δημοκρατία να εμφανισθεί με ένα κοινωνικό προφίλ που δεν υστερεί εκείνου του ΠΑΣΟΚ, αν δεν το υπερφαλαγγίζει κιόλας από τα αριστερά! Δίνοντας τον τόνο, ο Θ. Ρουσόπουλος έσπευσε να δηλώσει ότι «η πολιτική της Νέας Δημοκρατίας υπάρχει για να υπηρετεί τους πολλούς, τους λιγότερο προνομιούχους, αυτούς που θέλουν πραγματικά ένα κοινωνικό κράτος». Οταν το ΠΑΣΟΚ ανακαλύπτει τις αρετές του φιλελευθερισμού, η Νέα Δημοκρατία μιλάει για «Αλλαγή» και «μη προνομιούχους»!

Η εξέλιξη αυτή ενδυναμώνει περαιτέρω τη θέση του K. Καραμανλή στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι επί χρόνια η συντηρητική παράταξη υπέφερε από άλλοτε λανθάνουσες και άλλοτε ανοιχτές αντιπαραθέσεις, οι οποίες αποδόθηκαν κατά καιρούς σε «βεντέτα» δύο πολιτικών οικογενειών, Καραμανλικών και Μητσοτακικών. Οσο κι αν αυτή η παράμετρος έπαιξε το ρόλο της, η ουσία των διαφωνιών ήταν λιγότερο προσωπικού και περισσότερο στρατηγικού χαρακτήρα. Ουσιαστικά, επρόκειτο για αντιπαράθεση μεταξύ ενός συνεπούς, στα όρια της κοινωνικής αναλγησίας, νεοφιλελευθερισμού και της πιο ευέλικτης, «λαϊκής Δεξιάς» του M. Εβερτ αρχικά και του K. Καραμανλή στη συνέχεια. H μεταπήδηση των κ. Μάνου και Ανδριανόπουλου εξασθενίζει σημαντικά το στρατόπεδο των νεοφιλελεύθερων και, σε συνδυασμό με την απόσχιση του ακροδεξιού ΛΑΟΣ, απαλλάσσει τον K. Καραμανλή από τα πιο ενοχλητικά, εσωτερικά «αγκάθια». Εάν η Νέα Δημοκρατία κερδίσει, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, τις εκλογές, ο πρόεδρός της θα έχει την ίδια, σχεδόν απόλυτη ισχύ μέσα στο κόμμα και την κυβέρνησή του με αυτήν που απολαμβάνει σήμερα ο Γ. Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ. Κι αυτό θα πρέπει να το έχουν ήδη συνειδητοποιήσει όσοι διατηρούν αρχηγικές φιλοδοξίες για το μέλλον.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή