Ως «μετέωρο βήμα της… δημόσιας διοίκησης» θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς τη δεινότητα με την οποία η κρατική μηχανή «ισορροπεί» ανάμεσα σε παγιωμένες αντιλήψεις και φιλόδοξους σχεδιασμούς. M’ ένα βήμα μπροστά και… δύο πίσω, διοίκηση και λειτουργοί της ακροβατούν πάνω στο καινούργιο και το παλιό, εμποδίζοντας την ανάπτυξη, απογοητεύοντας τους πολίτες. Συμπτώματα διαφθοράς κρατικών στελεχών, διαπλεκόμενα που απομυζούν τους κρατικούς πόρους, ποινικές πράξεις που βαρύνουν δημοσίους υπαλλήλους, υπηρεσίες που υπολειτουργούν, ανευθυνοϋπεύθυνοι αρμόδιοι που αλληλοκαταγγέλλονται και μια γραφειοκρατία που γιγαντώνεται. Συναλλαγές κάτω από το τραπέζι για να συντμηθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης μιας διοικητικής υπόθεσης, «διευκολύνσεις» έναντι αδράς αμοιβής από παραμάγαζα, ατέλειωτες ουρές, κηνύγι εγγράφων και «πέρα-δώθε» σε γραφεία και ορόφους. H εμπιστοσύνη του πολίτη προς τους θεσμούς είναι κλονισμένη. H καθημερινότητά μας είναι σκληρή και πικρή…
Τα δύο μεγάλα κόμματα οραματίζονται προγράμματα για ένα ακομμάτιστο κράτος, που θα προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες στον πολίτη. O απερχόμενος υπουργός Εσωτερικών κ. K. Σκανδαλίδης και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Προκόπης Παυλόπουλος, απαντούν σε ερωτήσεις της «K» για τις πληγές της δημόσιας διοίκησης.
Οι κοινές ερωτήσεις
1. Ποιες πρωτοβουλίες θα πάρετε ως νέα κυβέρνηση για τον απεγκλωβισμό της δημόσιας διοίκησης από τα δεινά της γραφειοκρατίας;
2. Πώς θα αντιμετωπίσετε τα φαινόμενα της διαφθοράς στη δημόσια δ…ιοίκηση; Και πώς θα κατοχυρώσετε τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης;
3. Ποια πολιτική θα ακολουθήσετε στο κρίσιμο για τους δημόσιους υπαλλήλους ζήτημα του μισθολογίου;
4. Πώς θα βελτιωθούν οι σχέσεις κράτους-πολίτη;
Ποιες πρωτοβουλίες θα λάβετε κ. Παυλόπουλε;
1. Πρώτον, μείωση του αριθμού των πολλαπλών ενδιάμεσων επιπέδων και ενεργειών για την έκδοση διοικητικών πράξεων. Δεύτερον, καθιέρωση του κανόνα των τριών υπογραφών για κάθε έγγραφο. Τρίτον, κατάργηση των πολλών συναρμοδιοτήτων. Τέταρτον, εφαρμογή συστήματος δεσμευτικής προθεσμίας ανταπόκρισης της Διοίκησης σε αιτήματα πολιτών (απονομή συντάξεων). Πέμπτον, εφαρμογή του καθεστώτος αναγκαστικής εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων, με δυνατότητα συμψηφισμού απαιτήσεων πολίτη και κράτους. Εκτον, εφαρμογή της αρχής της αστικής ευθύνης των υπαιτίων δημοσίων λειτουργών και οργάνων για τη μη συμμόρφωση της διοίκησης στις ακυρωτικές αποφάσεις της διοικητικής δικαιοσύνης. Και έβδομον, εφαρμογή και γενίκευση του θεσμού των Υπηρεσιών «μιας στάσης» σε επιλεγμένα πεδία εφαρμογής δημόσιας πολιτικής, όπως π.χ. σε ασφαλιστικά ταμεία, πολεοδομικά γραφεία και εφορίες.
2. Η διαφθορά και η διαπλοκή απομυζούν πολύ σημαντικούς πόρους από τον ελληνικό λαό. Σύμφωνα με στοιχεία έγκριτων διεθνών οργανισμών, η Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στα κράτη με διεφθαρμένη κρατική μηχανή. Εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποκάλυψαν ότι διαφθορά και παραοικονομία μας στοιχίζουν 10 δισ. ευρώ (3,5 τρισ. δρχ.).
Η Ν.Δ. έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την πάταξη της διαφθοράς, καθώς και πρόταση νόμου για την κατάργηση των νόμων που στην ουσία θεσμοθετούν τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Οπως: α) το ν. 2172/1993, με τον οποίο μετετράπη το αδίκημα της απιστίας περί την υπηρεσία από κακούργημα σε πλημμέλημα, β) τον ν. 2446/1996, με τον οποίο κατέστη δυνατή η ανάθεση της σύναψης προγραμματικών συμφωνιών στις διοικήσεις των ΔΕΚΟ «κατά παρέκκλιση των κειμένων διατάξεων» – επέτρεψε να μοιραστούν σε διαπλεκόμενα συμφέροντα προμήθειες σε τιμές διπλάσιες από τις ισχύουσες διεθνώς, γ) το ν. 2522/1997 (άρθρο 4) που επέτρεψε την ανάθεση δημόσιων έργων, προμηθειών σε όποιον θέλει η κυβέρνηση, χωρίς κυρώσεις, δ) τον ν. 2576/1998, που καθιέρωσε την εισαγωγή του λεγόμενου «μαθηματικού τύπου» στην επιλογή των αναδόχων δημοσίων έργων, ε) τον ν. 2843/2000, με τον οποίο αφαιρέθηκε από τη δικαστική αρχή η δυνατότητα διενέργειας ανάκρισης, προανάκρισης ή προκαταρκτικής εξέτασης για πιθανολογούμενα αδικήματα στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, εκτός εάν υπάρχει άδεια του δικαστικού συμβουλίου, στ) τον ν. 2940/2001, με τον οποίο καθιερώνεται απροκάλυπτο ολιγοπώλιο στον χώρο των κατασκευαστικών εταιρειών και ζ) τον ν. 3021/2002, με τον οποίο νομιμοποιήθηκε η διαπλοκή επιχειρήσεων ΜΜΕ με επιχειρήσεις, οι οποίες συνάπτουν συμβάσεις έργων και προμηθειών του Δημοσίου μέσω του «βασικού μετόχου».
Οι θέσεις της Ν.Δ. δεν περιορίζονται στην καταπολέμηση της διαπλοκής. Εκτείνονται και στη λήψη πρωτοβουλιών που κατοχυρώνουν αποτελεσματικά τη διαφάνεια. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε: πρώτον, τη συγκρότηση Επιτροπής Ελέγχου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών προσώπων, με όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη προερχόμενα από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Δεύτερον, σ’ ό,τι αφορά τη διαφάνεια στα ΜΜΕ, κατοχύρωση των αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ, ώστε να αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος που το συνδέει με υπουργό Τύπου και ΜΜΕ. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να υπάρξει για τον πλήρη και διαρκή έλεγχο της σύνθεσης του μετοχικού κεφαλαίου των νομικών προσώπων που διαχειρίζονται ΜΜΕ μέχρι φυσικού προσώπου, ώστε η διαφάνεια να μην υπόκειται στους κινδύνους καμιάς εξαίρεσης. Θεωρούμε αναγκαία τη μείωση του ποσοστού του «βασικού μετόχου», ώστε να αποδυναμωθούν οι παρενέργειες από την καθιέρωση αυτής της «κερκόπορτας» διαπλοκής. Τρίτον, τη συγκρότηση Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής, που θα εποπτεύει την τήρηση των κανόνων διαφάνειας κατά την ανάθεση και εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων. Τέταρτον, τη θεσμοθέτηση Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ως Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής, η οποία θα ενεργεί χωρίς δυνατότητα παρέμβασης από κυβερνητικά και κομματικά κέντρα, για να αποφευχθούν φαινόμενα όπως το μέγα πολιτικό και οικονομικό σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου, το 1998-2000.
3. Η κυβερνητική πολιτική της Ν.Δ. στο ευαίσθητο αυτό ζήτημα χαρακτηρίζεται από τρεις βασικές τομές: πρώτον, τη σύνδεση του μισθού με τον βαθμό, τα καθήκοντα, τις γνώσεις και την απόδοση των υπαλλήλων. Δεύτερον, την κατά το δυνατό ενοποίηση και ενσωμάτωση των επιδομάτων. Και τρίτον, τη διαφοροποίηση της σχέσης του μισθού μεταξύ κατώτατης καιανώτατης βαθμίδας, ώστε να προσεγγίσει σταδιακά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
4. Μόνον μέσα από μια ριζική αλλαγή των μεθόδων οργάνωσης και λειτουργίας των υπηρεσιών. H Δημόσια Διοίκηση έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο «μάνατζμεντ» με τα εξής χαρακτηριστικά: πρώτον, συγκεκριμένο πρόγραμμα και στόχοι για κάθε διοικητική μονάδα. Δεύτερον, πίνακας δαπανών και ειδικός προϋπολογισμός λειτουργίας σε κάθε τμήμα. Τρίτον, διπλογραφικό λογιστικό σύστημα για κάθε κατηγορία δαπανών. (ΟΤΑ, νοσοκομεία κ.λπ.). Τέταρτον, ακριβής σχεδιασμός θέσεων εργασίας, περιγραφή καθηκόντων των υπαλλήλων. Εκτον, δείκτες ποιότητας και παραγωγικότητας κατά παρεχόμενο έργο.
Τι σχεδιάζετε κ. Σκανδαλίδη;
1. Περιγράφετε το σύγχρονο τέρας για όλο τον αναπτυγμένο κόσμο και ζητάτε σε λίγες γραμμές να διατυπώσω τη συνταγή της εξόντωσής του. Οποιος ισχυρίζεται ότι μπορεί να το κάνει είναι γραφικός. Η συνταγή διαθέτει μεσομακροπρόθεσμα μέτρα που συνδυάζουν αποκέντρωση, καλύτερη νομοθέτηση, απλοποίηση των διαδικασιών, εκπαιδευτική διαδικασία βελτίωσης των υπηρεσιών, πάταξη της διαφθοράς, αναδιάταξη υπαλλήλων με κέντρο βάρους τις υπηρεσίες αιχμής. Πάνω σ’ αυτά έχουν γίνει συγκεκριμένα βήματα, όπως τα ΚΕΠ, η αναβάθμιση του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης, οι θεσμοί διαφάνειας, η εφαρμογή μιας διοίκησης με στόχους και αποτελέσματα. Στα 1.025 ΚΕΠ που λειτουργούν διεκπεραιώνονται πάνω από 800 διοικητικές πράξεις. Επανάσταση κατά της γραφειοκρατίας. Η νέα κυβέρνηση δεν χρειάζεται να καταστρέψει και να επανιδρύσει το κράτος. Μόνο να εντείνει τους ρυθμούς και να πάρει πρόσθετα μέτρα.
2. Υπάρχει ήδη ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο. Γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης, «πόθεν έσχες» για τους υπαλλήλους, ειδική διάταξη δικαστικών διαδικασιών που επισπεύδουν την απονομή δικαίωσης και αναβάθμιση των ελεγκτικών σωμάτων. Πρέπει να συμπληρωθεί με νέες ρυθμίσεις για το οικονομικό έγκλημα που οφείλουν να υιοθετηθούν σε συνθήκες διακομματικής συναίνεσης. Από κει και πέρα, δεν φταίει το πλαίσιο αλλά η πιστή και πλήρης εφαρμογή του. Θέλω να σημειώσω ότι αυτό που διασφαλίζει τη διαφάνεια είναι η αποκέντρωση και η διάχυση των εξουσιών στην κοινωνία.
3. Εχω διατυπώσει επανειλημμένα τη γνώμη μου. Η κυβέρνηση έκανε λάθος που ουσιαστικά δεν έβαλε σε εφαρμογή την πρόταση της επιτροπής Κιντή. Ωστόσο, η τελική ρύθμιση έχει δύο προϋποθέσεις: την επανεξέταση των ειδικών λογαριασμών και επιδομάτων που δημιουργούν κραυγαλέες ανισότητες και την παροχή κινήτρων που συνδέουν την αμοιβή με γνώση, παραγωγικότητα, αποδοτικότητα. Αυτό, όμως, προϋποθέτει εφαρμογή του συστήματος μέτρησης που ψήφισε η Βουλή και του Π.Δ. για αξιολόγηση μονάδων και υπαλλήλων. Και κάτι πιο επαναστατικό. Ολοι οι υπάλληλοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα, εδώ και στην περιφέρεια, να υπαχθούν σε ενιαίο φορέα-υπουργείο.
4. Το νερό μπήκε στ’ αυλάκι. Να ολοκληρώσουμε τις δύο μεγάλες τομές. Να μεταφέρουμε όλο το κράτος μέσω των ΚΕΠ στον πολίτη. Και τις πιο δύσκολες συναλλαγές. Η δεύτερη, η εσωτερική μεταρρύθμιση στη διοίκηση. Το πρόγραμμα «Πολιτεία» δείχνει τον δρόμο. Στόχος, ένα πραγματικό εθνικό δημοτολόγιο που επιτρέπει με ταυτότητα και υπεύθυνη δήλωση την κατάργηση των πιστοποιητικών.