«Με ιδιαίτερη χαρά προσδοκούμε να υποδεχθούμε τον κ. Ερντογάν στην Ελλάδα», έλεγε στις 21 Απριλίου ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής, με την ευκαιρία της τότε συναντήσεώς του με τον Τούρκο ομόλογό του στο Σεράγεβο. Η δήλωση του Ελληνα πρωθυπουργού ακουγόταν περισσότερο από τυπική: ακουγόταν ειλικρινής.
Η Αθήνα, όπως εύκολα μπορεί κανείς να διακρίνει από συζητήσεις με σχεδόν όλους όσοι έχουν γνώση των εξελίξεων στην εξωτερική πολιτική της χώρας, ετοιμάζεται έπειτα από πραγματικά πολλά χρόνια, και από ακόμα περισσότερα προβλήματα και δυσκολίες, να υποδεχθεί πρωθυπουργό της γείτονος σε επίσημη επίσκεψη. Και δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα έχει δημιουργηθεί ένα πολύ καλό κλίμα στις διμερείς σχέσεις, οι οποίες τελευταία φορά που δοκιμάστηκαν σε ιδιαίτερα υψηλό βαθμό ήταν κατά την κρίση των Ιμίων. Είναι και που, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή, οι δύο πρωθυπουργοί αν και γνωρίζονται σχεδόν μόνο μια δεκαετία, έχουν καλλιεργήσει μεταξύ τους μια θερμή σχέση: «Είναι σαν δύο φίλοι που γνωρίζονται από παλιά», λέγεται χαρακτηριστικά και μεταξύ άλλων υπενθυμίζεται ότι οι δύο άνδρες είχαν συναντήσεις από την περίοδο που δεν ήταν πρωθυπουργός ο κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν:
Συναντήθηκαν παλαιότερα στην Αθήνα, αλλά και όταν, Ιανουάριος του 2003, ο πρωθυπουργός μετέβη στην Αγκυρα για να τον δει, με την ευκαιρία της επισκέψεώς του τότε στην Κωνσταντινούπολη για τα Θεοφάνια. Σ’ εκείνη τη συνάντησή τους, η οποία είχε μάλιστα γίνει κατά τη διάρκεια δείπνου στο σπίτι του κ. Ερντογάν, είχε γίνει και η πρώτη, ουσιαστική και σημαντική, όπως αποδείχθηκε την επόμενη περίοδο συζήτηση. Συγκεκριμένα, πληροφορίες φέρουν τον Τούρκο πρωθυπουργό να λέει στον κ. Καραμανλή μεταξύ άλλων ότι δεσμεύεται να κάνει ό,τι μπορεί για την επίλυση του Κυπριακού, για την περαιτέρω βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, και στο πλαίσιο αυτό αναφέρθηκε και σε λήψη μέτρων τα οποία εκτός των άλλων θα οδηγήσουν και σε μείωση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, προς ανοιβαίο όφελος.
Με την επικείμενη τριήμερη επίσημη επίσκεψη του κ. Ερντογάν στην Ελλάδα, 6 – 7 – 8 Μαΐου, η ελληνική κυβέρνηση αναμένει ακριβώς την επιβεβαίωση της φιλίας και της συνεργασίας των δύο χωρών. Ενδεικτικές των κυβερνητικών διαθέσεων είναι και η τελευταία δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Θ. Ρουσόπουλου: «Εχουν εγκαταλειφθεί οι ανασφάλειες του παρελθόντος και καθημερινά εμπεδώνεται μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών. Σχέση που απομακρύνει κάθε μορφή καχυποψίας». Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, παρέμενε ουσιαστικά άγνωστο το εάν η καλή διάθεση των δύο πλευρών εκδηλωνόταν μόνο σε επίπεδο δηλώσεων, ή αν κατά την διάρκεια της επισκέψεως του κ. Ερντογάν γίνουν και ουσιαστικότερα -πλην δηλαδή των συμβολικών- βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ημερομηνία διαπραγματεύσεων
Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις:
Ο κ. Ερντογάν εμφανίζεται ιδιαιτέρως ενισχυμένος στο ανέκαθεν δύσκολο πολιτικό περιβάλλον της Αγκυρας. Τούτο το οποίο πιστοποιείται τόσο από τα θετικά για το κόμμα του αποτελέσματα στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, ή και από την εικόνα του σε διεθνές επίπεδο μετά και τους χειρισμούς του στο Κυπριακό, φαίνεται να «κινδυνεύει» μόνο από μια αρνητική για τη χώρα του εξέλιξη, κατά την κρίσιμη συζήτηση τον προσεχή Δεκέμβριο στην Ευρωπαϊκή Ενωση σχετικά με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Αν η Αγκυρα λάβει «ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων» τότε ο κ. Ερντογάν δύσκολα θα μπορεί να αμφισβητηθεί από τις όποιες αντιδραστικές προς το πρόσωπο και την πολιτική του δυνάμεις στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Η Ελλάδα στην κάθε ευκαιρία δείχνει την βούλησή της όχι μόνο για περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεων, αλλά και την πρόθεσή της να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή της προοπτική. Μπορεί να μοιάζει υπερβολικό, αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως κάποιος να πει ότι ακόμα και όλοι οι εταίροι να δηλώσουν την άρνησή τους, η χώρα μας θα ψηφίσει υπέρ της ενάρξεως των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γείτονος στην Ε.Ε.
Στην Αθήνα εκτιμούν ότι αυτή η πορεία της Αγκυρας θα αποβεί σε όφελος όλων, αφού η προσαρμογή της στις ευρωπαϊκές αξίες και το πολυσυζητημένο ευρωπαϊκό κεκτημένο, θα έχουν προφανή θετικό αντίκτυπο εκτός των άλλων και στις εξωτερικές της σχέσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, πιστεύεται ότι δεν θα είναι μόνο ο Τούρκος πρωθυπουργός που θα αντιμετωπίσει προβλήματα. Αλλά και γι’ αυτήν την περίπτωση, πάντως, διπλωματική πηγή εξέφραζε την εκτίμηση ότι με την επιλογή της η Ελλάδα ξεκάθαρα να καταδείξει ότι δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στην Τουρκία, τη διαφυλάττει από περιπέτειες.
Η επίσκεψη στη μειονότητα
Επιπρόσθετο ενδιαφέρον έχει αποκτήσει η επικείμενη επίσκεψη του κ. Ερντογάν εξαιτίας και της επιλογής του να επισκεφθεί, το πρωί του Σαββάτου, τη Θράκη και συγκεκριμένα την Αλεξανδρούπολη και την Κομοτηνή. Τις περιοχές, δηλαδή, όπου είναι έντονο το στοιχείο της μουσουλμανικής μειονότητας, που η σκληρή πολιτική της γείτονος επιμένει να την προσδιορίζει σαν «τουρκική». Στην κυβέρνηση πιστεύουν ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός θα αποφύγει αναφορές αυτού του είδους: «Δεν θα κάνει ένα τέτοιο λάθος» ελέχθη χαρακτηριστικά. Και δεν στερείται σημασίας το γεγονός ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απαντώντας σε σχετική με το κομμάτι αυτό της επισκέψεως Ερντογάν, είπε διπλωματικά πλην όμως εξαιρετικά σαφώς: «Ο κ. Ερντογάν έχει το δικαίωμα να επισκεφθεί τους ομοθρήσκους του».
Οσο θετικό κι αν είναι το κλίμα, βεβαίως, οι διμερείς σχέσεις απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν ιδανικές. Προβλήματα υπάρχουν με κορυφαίο αυτό της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας (οι διερευνητικοί γύροι αντιπροσωπειών των δύο χωρών συνεχίζονται κι έχουν φθάσει σε αριθμό τους 24…), ενώ δεν λησμονείται φυσικά και το πακέτο των μονομερών, εις βάρος της χώρας μας, διεκδικήσεων της Τουρκίας: ως γνωστόν, μεταξύ άλλων η γείτονα θέτει θέματα FIR, χωρικών υδάτων, εναερίου χώρου στο Αιγαίο, αποστρατιωτικοποίησης νήσων, και «γκρίζων ζωνών»).
«Προσγειωμένη» η Αθήνα
«Δεν βάζουμε ψηλά τον πήχυ. Αλλωστε τα ελληνοτουρκικά έχουν μείνει πολλές δεκαετίες άλυτα», μας έλεγε κυβερνητική πηγή, δείχνοντας ότι η Αθήνα παραμένει «προσγειωμένη». Και ότι παρά τις όποιες καλές προϋποθέσεις, θα ήταν άτοπο αν όχι μη ρεαλιστικό να περιμένει κανείς «θαύματα» σήμερα. Ωστόσο, δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα στο να διατηρηθούν και να βελτιωθούν περισσότερο οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών, αφού τα προβλήματα και τα εμπόδια, όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, μπορούν καλύτερα και ευκολότερα να αντιμετωπιστούν όταν είναι το κλίμα καλό.