Η πρόθεση ψήφου που καταγράφει σήμερα το προτελευταίο κύμα του Βαρόμετρου της «Κ» και του ΣΚΑΪ δίδεται στο διάγραμμα 1. Εάν το ποσοστό του δικομματισμού που εμφανίζεται στις τρέχουσες δημοσκοπήσεις επαληθευτεί και στην κάλπη της 13ης Ιουνίου, τότε θα πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ σε ευρωεκλογική αναμέτρηση από το 1981. Γεγονός που σημαίνει, με τη σειρά του, ότι οι ευρωεκλογές του 2004 δεν θα προσομοιάζουν τόσο με τις ευρωεκλογές της δεκαετίας του ’90 (1994, 1999) όσο με εκείνες της δεκαετίας του ’80 (1984, 1989).
Η Ν.Δ. διατηρεί το προβάδισμα και μάλιστα δείχνει να διευρύνει την απόσταση που τη χώρισε από το ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Μαρτίου. Ωστόσο, ασφαλής εκτίμηση αυτής της διαφοράς (της «ψαλίδας») υπό τις σημερινές συνθήκες ασάφειας δεν μπορεί να υπάρξει. Η συσπείρωσή της προσεγγίζει σήμερα το 94%, γεγονός που σημαίνει ότι είναι πιθανό η (ευρω)εκλογική της επιρροή να υπερβεί τελικά το όριο του 41,5%.
Οι διαρροές της Ν.Δ. κατευθύνονται προς όλους τους πολιτικούς χώρους. Οι διαρροές της προς το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και τον ΣΥΝ αποτελούν περίπου το 4% της δύναμής της στις βουλευτικές και αντιστοιχούν σε περίπου δύο μονάδες του συνολικού εκλογικού σώματος. Πρόκειται για τη λεγόμενη «αντικαθεστωτική» ψήφο, δηλαδή για το τμήμα εκείνο του εκλογικού σώματος που ψήφισε τη Ν.Δ. «τακτικά» («tactical voters»), για να «τιμωρήσει» το ΠΑΣΟΚ και το οποίο τώρα παλιννοστεί στην παράταξη, στην οποία ανήκει. Αντιστοίχως, οι διαρροές της προς το ΛΑΟΣ και τα λοιπά μικρά κόμματα υπολογίζονται σε περίπου 2% της δύναμής της ή μια μονάδα του εκλογικού σώματος.
Παράλληλα, η Ν.Δ., παρότι το χρονικό διάστημα από τις βουλευτικές εκλογές είναι εξαιρετικά βραχύ, εμφανίζει και εισροές, επίσης από όλους τους πολιτικούς χώρους, αν και σημαντικότερες πολιτικά είναι εκείνες που εισπράττει από το ΠΑΣΟΚ. Και στα τέσσερα κύματα του προεκλογικού βαρόμετρου καταγράφονται, συστηματικά, ύστερες των βουλευτικών εκλογών μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ προς το νέο κυβερνητικό κόμμα, της τάξης του 4% της πρόσφατης εκλογικής του επιρροής.
Το ΠΑΣΟΚ
Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει συγκριτικά με τη Ν.Δ. χαμηλότερη συσπείρωση (88%, έναντι 94%) και αμφίπλευρες διαρροές, που υπολογίζονται αθροιστικά σε 12% της δύναμής του στις πρόσφατες εκλογές ή περίπου 5 εκατοστιαίες μονάδες του εκλογικού σώματος. Οι διαρροές του ΠΑΣΟΚ προς τα δύο κόμματα της Αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΝ) είναι 1,5 φορά μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες προς τη Ν.Δ. και το ΛΑΟΣ. Κατά συνέπεια, η (επισφαλής) εκτίμηση πρόθεσης ψήφου για το ΠΑΣΟΚ αναδεικνύει δύο στοιχεία:
α) Από τη μια πλευρά, η χαμηλότερη συσπείρωσή του, που καταγράφεται, καθιστά περισσότερο πιθανό το ενδεχόμενο να υπολείπεται τώρα περισσότερο της Ν.Δ.
β) Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, και εάν δεν υπάρξει ρεύμα ψηφοφόρων του προς την αποχή ή την έκφραση «διαμαρτυρίας» με υπερψήφιση συνδυασμών της ανεπίσημης πολιτικής σκηνής την τελευταία στιγμή, το ποσοστό του είναι αρκετά πιθανό να υπερβεί το συμβολικό όριο του 33% (ποσοστό που είχε λάβει το ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές του 1999).
KKE και ΣΥΝ
Το ΚΚΕ εμφανίζει αυτήν τη στιγμή τη μεγαλύτερη εκλογική δυναμική και η απήχησή του αναμένεται να υπερβεί το 7%. Παρουσιάζει επίσης μεταξύ των κομμάτων τη μεγαλύτερη συνοχή (89%), ενώ οι σημαντικότερες διαρροές του κατευθύνονται προς τα δύο μεγάλα κόμματα (5% προς το ΠΑΣΟΚ και 4% προς τη Ν.Δ.).
Ο Συνασπισμός καταγράφει στη δημοσκόπηση ποσοστό που υπερβαίνει κατά μια μονάδα τη βουλευτική του επίδοση (4%), παρουσιάζοντας και πάλι υψηλότατη κινητικότητα και επικοινωνία με όλους τους πολιτικούς χώρους. Ενδεχομένως, αυτή η παρατηρούμενη κινητικότητα να διατηρηθεί ή και να αυξηθεί, λόγω των αλλαγών που συντελούνται στις εκλογικές συμμαχίες του κόμματος.
Η μεγαλύτερη εισροή του κόμματος προέρχεται, όπως είναι φυσικό, από το ΠΑΣΟΚ, από το οποίο κερδίζει περίπου μια εκατοστιαία μονάδα, ενώ από τη Ν.Δ. εισπράττει περίπου 0,5 εκατοστιαία μονάδα. Η συσπείρωσή του περιορίζεται στο 84% και οι διαρροές του κατευθύνονται προς όλους, πρωτευόντως όμως προς το ΚΚΕ (διάγραμμα 6).
Τέλος, ο ΛΑΟΣ, χωρίς να εμφανίζει χαρακτηριστικά ιδιαίτερα δυναμικού εκλογικού ρεύματος καταγράφει πρόθεση ψήφου υψηλότερη από τις βουλευτικές επιδόσεις του κόμματος (3%). Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι τα αναμενόμενα «κέρδη» του κόμματος προέρχονται κατά βάση από τη Ν.Δ. (περίπου 0,6% του εκλογικού σώματος), αν και παρατηρούνται ταυτοχρόνως και διαρροές προς αυτήν, σε αναλογία μεγέθους όμως 1:3.
Ανοδος Καραμανλή
Από το Βαρόμετρο της VPRC προκύπτει επίσης ότι ο κ. Κ. Καραμανλής όχι μόνον διατηρεί, αλλά και διευρύνει έστω οριακά το προβάδισμα έναντι του προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου στο ερώτημα της καταλληλότητας για την πρωθυπουργία. Ειδικότερα, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα ο κ. Καραμανλής συγκέντρωνε το 49%, τώρα επιλέγεται από το 52%, ενώ αντιθέτως ο κ. Γ. Παπανδρέου διατηρείται στο 30%. Η άνοδος των ποσοστών του κ. Κ. Καραμανλή οφείλεται ενδεχομένως και στην επίσκεψη που πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον, η οποία εκτιμάται ότι ενίσχυσε την «πρωθυπουργική του εικόνα».
Παρά τη διακινούμενη ευρέως άποψη ότι η αποχή στις ευρωεκλογές του Ιουνίου θα είναι μεγάλη, καθώς είναι νωπή η ετυμηγορία της κοινής γνώμης στις εθνικές εκλογές της 7ης Μαρτίου, και ότι αυτή θα πλήξει κυρίως το ΠΑΣΟΚ, το 89% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι προτίθεται να μετάσχει στην ψηφοφορία της 13ης Ιουνίου. Αντιθέτως το 10% αναφέρει ότι «μάλλον ή σίγουρα» δεν θα ψηφίσει στις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Οι αναποφάσιστοι
Αντιθέτως, σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κινείται το ποσοστό των αναποφάσιστων που αντανακλά ότι ακόμη η κοινή γνώμη δεν ασχολείται με τις ευρωεκλογές, και ότι οι τάσεις για την ψήφο των πολιτών δεν έχουν διαμορφωθεί πλήρως. Ειδικότερα, στο ερώτημα «εάν έχετε αποφασίσει τι θα ψηφίσετε στις ευρωεκλογές του Ιουνίου», μόλις το 59% των ερωτηθέντων απαντά θετικά, ενώ αρνητικά τοποθετείται ακόμη το 40%.
Τέλος, η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει να διευρύνει την υπέρ της διαφορά έναντι του ΠΑΣΟΚ στο ερώτημα της λεγόμενης παράστασης νίκης, στο οποίο οι ερωτηθέντες καλούνται να απαντήσουν ποιο κόμμα εκτιμούν πως θα επικρατήσει στις ευρωεκλογές ανεξαρτήτως των κομματικών τους προτιμήσεων. Στη συγκεκριμένη ερώτηση, το ποσοστό της Ν.Δ. αυξάνεται στο 74% από 70% την περασμένη εβδομάδα. Το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ εμφανίζει αντίστοιχη μείωση και περιορίζεται από το 23% στο 19% των ερωτηθέντων.
(1) Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph.D και διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου Δημοσκοπήσεων VPRC.