Το αποτέλεσμα των προχθεσινών ευρωεκλογών συνιστά αναπαραγωγή του πολιτικού συσχετισμού που προέκυψε από τη βουλευτική αναμέτρηση του περασμένου Μαρτίου. Ουσιαστικά επικυρώνει, αλλά και ενισχύει περαιτέρω -στο κρίσιμο πεδίο των εντυπώσεων- την πολιτική αλλαγή που συντελέσθηκε.
Τα ρεκόρ των εκλογών
Η σημαντική ενίσχυση της Ν.Δ. στο πεδίο των πολιτικών εντυπώσεων είναι αποτέλεσμα κυρίως της μεγαλύτερης αποδυνάμωσης που υπέστη το ΠΑΣΟΚ, στο διάστημα των τριών μηνών που ακολούθησε την εκλογική του ήττα. Αποδυνάμωση, η οποία επέτρεψε στη Ν.Δ. να σημειώσει τρία εκλογικά ρεκόρ στην ιστορία των έξι ευρωεκλογικών αναμετρήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα (1981, 1984, 1989, 1994, 1999, 2004): 1) Το 43% που έλαβε η Ν.Δ. είναι το υψηλότερο ποσοστό επιρροής που έχει αποσπάσει ελληνικό κόμμα σε ευρωεκλογές από το 1981. 2) Οι απώλειες της ευρωεκλογικής επιρροής της, σε σύγκριση με τις βουλευτικές, -2,31% (συνήθης κανόνας για τα δύο μεγάλα κόμματα), είναι οι μικρότερες που έχουν παρατηρηθεί ποτέ, ακόμη και σε σύγκριση με τις πολωμένες ευρωεκλογές του 1984 (-2,8%). 3) H διαφορά των 9 εκατοστιαίων μονάδων μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί ποτέ σε ευρωεκλογές, με δεύτερη μεγαλύτερη εκείνη των ευρωεκλογών του 1981 υπέρ του ΠΑΣΟΚ (8,8%). Επιπλέον, είναι σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη των βουλευτικών του περασμένου Μαρτίου (διευρυμένη και σε ψήφους), γεγονός με αναμφίβολη πολιτική και συμβολική σημασία.
Οι μετατοπίσεις από τις βουλευτικές
Ωστόσο, η εδραίωση της εκλογικής και πολιτικής κυριαρχίας της Ν.Δ. δεν προκύπτει από περαιτέρω (σε σύγκριση με τις βουλευτικές) εκλογικές μετατοπίσεις προς όφελός της. Στον πίνακα 1 παρατίθενται τα εκλογικά αποτελέσματα των προχθεσινών ευρωεκλογών και των πρόσφατων βουλευτικών. Από τη σύγκριση βουλευτικών/ευρωεκλογών (σε ψήφους), προκύπτει, κατ’ αρχάς, ότι περίπου 1.360.000 ψηφοφόροι των βουλευτικών, δηλαδή ο 1 στους 5 Ελληνες πολίτες (18,2%), επέλεξαν τώρα την αποχή. Ταυτοχρόνως, η σημαντική μείωση των ακύρων ψηφοδελτίων αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον διπλασιασμό των λευκών.
Σχεδόν ο 1 στους 3 ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές (31,6%, περίπου 950.000 ψηφοφόροι) και ο 1 στους 4 ψηφοφόρους της Ν.Δ. (22,63% – περίπου 760.000 ψηφοφόροι) δεν έκριναν απαραίτητο να υπερψηφίσουν τώρα εκ νέου το κόμμα τους. Επομένως, οι συνολικές απώλειες που υπέστη η δικομματική επιρροή στις ευρωεκλογές υπολογίζονται σε περισσότερες από 1.700.000 ψήφους, δηλαδή το 22,6% του ενεργού εκλογικού σώματος (των ψηφισάντων) των βουλευτικών εκλογών.
Ως προς τα υπόλοιπα κόμματα, σε σύγκριση πάντοτε με τις βουλευτικές εκλογές, το KKE παρουσίασε σε απόλυτο αριθμό ψήφων τη μεγαλύτερη αύξηση (134.000 ψήφοι), που αντιστοιχεί στο 30,7% της βουλευτικής του επιρροής, ενώ το ΛΑΟΣ τη μεγαλύτερη σε ποσοστό: Αύξησε τη βουλευτική του επιρροή κατά 53%, προσθέτοντας στην κοινωνική του βάση περίπου 86.000 εκλογείς. Αντιθέτως, η εκλογική επιρροή του ΣΥεμφανίζεται κατ’ ουσίαν στάσιμη: η αύξηση της επιρροής του σε ψήφους υπολογίζεται μόλις σε 8.700, ποσοστό 3,6% της βουλευτικής του επιρροής (πίνακας 1).
H σημασία των εκλογικών μετατοπίσεων που συντελέσθηκαν στη βάση των κομμάτων, μεταξύ των βουλευτικών και των ευρωεκλογών, αποτυπώνεται ευδιάκριτα στον πίνακα 2. Για να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των δύο αναμετρήσεων, η δύναμη των κομμάτων (ποσοστό %) υπολογίζεται και στις δύο περιπτώσεις επί των ψηφισάντων και όχι, ως είθισται, επί των εγκύρων. Οπως μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό, η διαφοροποίηση του εκλογικού αποτελέσματος ευρωεκλογών/ βουλευτικών, προέκυψε κατά βάση λόγω της αποχής των ψηφοφόρων των δύο μεγάλων κομμάτων και περισσότερο του ΠΑΣΟΚ. H τάση της αποχής αποτέλεσε και τη βασική εκλογική μετατόπιση της πρόσφατης αναμέτρησης (18+% του εκλογικού σώματος των βουλευτικών). Αντιθέτως, η πραγματική αύξηση (σε ψήφους) που παρουσίασε το KKE, σε σύγκριση με τις βουλευτικές είναι μόνο +1,8%, το ΛΑΟΣ +1,1%, ενώ ο ΣΥμόλις 0,1%.
(1) O κ. Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμων Ph.D και διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου Δημοσκοπήσεων VPRC.