H ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση τον Μάιο του 2004, ως πλήρους και ισοτίμου μέλους των 25 κρατών-μελών της, αναδεικνύεται σήμερα που συζητείται το τουρκικό ζήτημα και το αίτημα της Τουρκίας για ένταξη στην E.E., σε μια πρώτης τάξεως στρατηγική επιλογή του Ελληνισμού, που είναι σε θέση αν υπάρξει ο κατάλληλος σχεδιασμός, η στρατηγική και οι σωστές τακτικές κινήσεις μέχρι τέλους, να αποδειχθεί σωτήρια υπόθεση για την Κύπρο και όχι μόνο.
Αυτή βέβαια η επιλογή αποτελεί σήμερα το κλειδί των εξελίξεων, κυρίως γιατί απεφεύχθη με το δημοψήφισμα των Κυπρίων τον Απρίλιο του 2004 η υιοθέτηση του γνωστού συνταγματικού και πολιτειακού τερατουργήματος, του Σχεδίου Ανάν. Ενός σχεδίου, που θα οδηγούσε την Κύπρο, την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, όχι μόνο σε θεσμικές και πολιτικές περιπέτειες, αλλά και σε στρατηγικό αποπροσανατολισμό της ίδιας της Ενωσης από την πορεία της στην πολιτική ενοποίηση.
Το γεγονός της παρουσίας της Κύπρου στην E.E. ως Κυπριακής Δημοκρατίας και του παράλληλου αιτήματος της Τουρκίας για ένταξη, προκάλεσε ήδη σοβαρή και έντονη συζήτηση, θετική για την Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα, στους κόλπους της Ενωσης, ενώ αποτέλεσε και το έναυσμα των συζητήσεων για τη στρατηγική της Ενωσης στην πορεία της πολιτικής της ολοκλήρωσης και των αντιθέσεων του πυρήνα της Ενωσης προς τον αγγλοαμερικανικό άξονα επιρροής.
Η Ενωση δείχνει πολλαπλό ενδιαφέρον για την Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα, για την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού στο πλαίσιο της Ενωσης και με βάση τους κανόνες και τις αρχές που διέπουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Αποδίδουν καρπούς
Οι διεργασίες που αναπτύχθηκαν τους τελευταίους μήνες για την Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα αποδίδουν καρπούς, όχι μόνο στο επίπεδο των πολιτικών πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, αλλά και σε ακαδημαϊκό επίπεδο, με την πρωτοβουλία διακεκριμένων ακαδημαϊκών, συνταγματολόγων, διεθνολόγων και πολιτικών επιστημόνων να εκπονήσουν σχέδιο «ευρωπαϊκής λύσης» του κυπριακού προβλήματος.
Το σχέδιο αυτό, που παρουσιάστηκε από τους διαπρεπείς συντάκτες του στην κυπριακή και διεθνή δημοσιότητα (δημοσιεύεται δε ολόκληρο σε ένθετο στην «Καθημερινή»), παρεδόθη από την Πανελλήνια Επιτροπή για Ευρωπαϊκή Λύση του κυπριακού προβλήματος στις πολιτικές ηγεσίες Ελλάδας και Κύπρου και θα παρουσιαστεί στις 12 Οκτωβρίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το σχέδιο αυτό, εξαιρετικά αναλυτικό και εμπεριστατωμένο, αλλά και ρεαλιστικό, αφού κάνει μια θεμελιωμένη κριτική – κόλαφο στο Σχέδιο Ανάν, αναπτύσσει το βασικό πλαίσιο επίλυσης του κυπριακού προβλήματος, υπογραμμίζοντας τις αρχές που πρέπει να διέπουν τη θεσμική και πολιτική δομή του κυπριακού κράτους – μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι αρχές που πρέπει να τηρηθούν απαρεγκλίτως, σύμφωνα με το σχέδιο, είναι οι παρακάτω:
α) Το κράτος πρέπει να είναι κυρίαρχο, ανεξάρτητο και ισότιμο με τα άλλα.
β) Το κράτος δεν πρέπει να προέρχεται από νομιμοποίηση πράξεων και συνεπειών της κατοχής.
γ) Το κράτος πρέπει να σέβεται ενιαία, καθολικά και αδιαίρετα τα ανθρώπινα δικαιώματα.
δ) Να στηρίζεται στη δημοκρατική αρχή, που είναι η αρχή της πλειοψηφίας του συνόλου του λαού, με απόλυτο σεβασμό στις πολιτικές μειονότητες, εθνικές κοινότητες και θρησκευτικές ομάδες, και
ε) Να λειτουργεί στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, δηλαδή του σεβασμού της εσωτερικής και διεθνούς νομιμότητας.
Πέραν των ανωτέρω αρχών, που είναι σε απόλυτη συνάφεια με το σεβασμό και την εφαρμογή του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου ως θεμελίου για την οικοδόμηση του κυπριακού κράτους, το Διεθνές Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων για την Επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος, όπως αποκαλείται η ομάδα των Ευρωπαίων, διεθνούς φήμης ακαδημαϊκών, εισηγείται την καινοτομία της ίδρυσης του θεσμού της Συντακτικής Συνέλευσης για την Κύπρο.
Αυτή η Συντακτική Συνέλευση, που θα εκπροσωπεί το σύνολο του κυπριακού λαού, κοινότητες, θρησκευτικές ομάδες και άτομα, θα πρέπει να συνέλθει, να συζητήσει και να αποφασίσει για το σχέδιο του νέου Συντάγματος, το οποίο όπως υπογραμμίζει το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων στην έκθεσή του, οφείλει απαρεγκλίτως να βασίζεται στις ανωτέρω αρχές, το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο και την πολιτική κουλτούρα της Ευρώπης. H τελευταία πρόταση των διακεκριμένων επιστημόνων αποτελεί και μια a posteriori διαδικασία εφαρμογής του δικαιώματος αυτοδιάθεσης και στην περίπτωση της Κύπρου, που αδίκως στερήθηκε από τον κυπριακό λαό, στο πέρασμα της Κύπρου από την αποικιοκρατία στην ανεξαρτησία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η κίνηση αυτή αποτελεί μια πρωτοβουλία ιστορικής σημασίας με ειδική ευθύνη για την Ευρώπη που παλεύει για το μέλλον της και εξαιρετική ευκαιρία για την Κύπρο και την Αθήνα φυσικά, που πρέπει να σχεδιάσουν δηλαδή να δρομολογήσουν, την αξιοποίησή της.
* O κ. Γιαλλουρίδης είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο