Αυτή την εβδομάδα, οι ηγέτες όλου του κόσμου συγκεντρώνονται στη Νέα Υόρκη, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για τον απολογισμό της προόδου ως προς την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας που συμφωνήθηκαν από τη διεθνή κοινότητα το 2000: εξάλειψη της ανέχειας και της πείνας, εξασφάλιση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για όλους, προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, μείωση της παιδικής θνησιμότητας, προστασία της υγείας της γυναίκας-μητέρας, καταπολέμηση του HIV/AIDS, της ελονοσίας και άλλων νόσων, εξασφάλιση βιώσιμου περιβάλλοντος και προώθηση της παγκόσμιας αναπτυξιακής συνεργασίας.
Η E.E. έχει προσανατολίσει σταθερά την αναπτυξιακή της πολιτική προς την κατεύθυνση της μείωσης της φτώχειας. Συμμεριζόμαστε το όραμα της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τη Χιλιετία: ένας κόσμος χωρίς στερήσεις.
Αποτελεί θετική εξέλιξη το γεγονός ότι έχουν γίνει βήματα για την επίτευξη ορισμένων στόχων παγκοσμίως (στους τομείς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης των γυναικών). Τούτο, όμως, δεν αρκεί. Παρά τις προσπάθειες των δωρητών και των αναπτυσσόμενων χωρών, η ανέχεια παραμένει σήμερα καθημερινή πραγματικότητα για περισσότερους από 1 δισ. ανθρώπους. Ενας στους τέσσερις δεν έχει πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής. 114 εκατ. παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ιδίως στην Υποσαχαρική Αφρική, πολλές χώρες υστερούν σημαντικά σε πολλούς τομείς (αντιμετώπιση πείνας, βρεφικής θνησιμότητας, επιλόχειας θνησιμότητας, μεταδοτικών νόσων, προαγωγή βιώσιμου περιβάλλοντος).
Πρέπει να προσφέρουμε περισσότερα και αποτελεσματικότερα. Οχι ως πράξη φιλανθρωπίας, αλλά για το καλώς εννοούμενο συμφέρον όλων μας: είμαστε όλοι ευάλωτοι σε κινδύνους που κατά τη γνώμη μας απειλούν μόνο τους άλλους. Ακόμη περισσότερα εκατομμύρια κάτοικοι της Αφρικής μπορούν να βρεθούν κάτω από το όριο της φτώχειας εάν συνέβαινε μεγάλη τρομοκρατική επίθεση εναντίον χρηματοοικονομικού κέντρου του ανεπτυγμένου κόσμου που θα προκαλούσε επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, εκατομμύρια Ευρωπαίοι (ή Αμερικανοί) θα μπορούσαν γρήγορα να μολυνθούν από μεταδοτική ασθένεια που θα εκδηλωνόταν σε μια χώρα με ανεπαρκές σύστημα υγείας.
Σ’ έναν κόσμο όπου η παγκοσμιοποίηση είναι γεγονός, καμία χώρα δεν μπορεί να ευημερεί εν κενώ: η ασφάλεια, η ευημερία και η ελευθερία είναι αναφαίρετα για όλους αγαθά. H σημαντικότερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η διεθνής κοινότητα είναι να εξασφαλίσει ότι η παγκοσμιοποίηση θα αποβεί θετική για όλη την ανθρωπότητα. Παρά τις σημαντικές ευκαιρίες που προσφέρει, η κατανομή των οφελών και του κόστους της παγκοσμιοποίησης είναι σήμερα άνιση.
Δεν υπάρχει βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς ειρήνη και ασφάλεια. Πιστεύουμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί την καλύτερη απάντηση -που απαιτεί, βεβαίως, διαρθρωτικές αλλαγές- για την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της βίας και των συγκρούσεων, και τον καλύτερο οδηγό για την παγκοσμιοποίηση. Αυτό είναι το κοινό μήνυμα που επιθυμούμε να στείλουμε στην ειδική Διάσκεψη Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, στις 14 Σεπτεμβρίου.
Για να επιτευχθεί πρόοδος, είναι απαραίτητη η συνεργασία όλων των χωρών. H E.E. έχει επίγνωση της ιδιαίτερης ευθύνης της ως μεγαλύτερου δωρητή και σημαντικότερου εμπορικού εταίρου του αναπτυσσόμενου κόσμου. H συνεισφορά της αποτελεί περίπου το 55% του συνόλου της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως. Παρέχει στις ελάχιστα ανεπτυγμένες χώρες ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές της. Το 2004, το μερίδιο των αναπτυσσόμενων χωρών ξεπερνούσε το 60% στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων στην E.E. και σχεδόν 70% στις εισαγωγές προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας.
Είμαστε, όμως, έτοιμοι να προσφέρουμε περισσότερα και αποτελεσματικότερα. Εφέτος την άνοιξη, η E.E. αποφάσισε να διπλασιάσει σχεδόν τον προϋπολογισμό τής επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας για τα επόμενα δέκα χρόνια. Συνολικά, ο προϋπολογισμός για την ανάπτυξη θα αυξηθεί τουλάχιστον κατά 1/3 την επόμενη τετραετία: από 46 δισ. ευρώ περίπου το 2006, σε σχεδόν 66 δισ. ευρώ το 2010. Με αυτά τα πρόσθετα κονδύλια, η E.E. θα μπορέσει, για παράδειγμα, να εξασφαλίσει καθαρό πόσιμο ύδωρ σε 730.000 χωριά, να περιθάλψει 130.000 ορφανά του έιτζ στο Μαλάουι ή να εκπαιδεύσει 35.000 δασκάλους στην Κένυα. Και ποιο θα είναι το κόστος για τον Ευρωπαίο φορολογούμενο; Το αντίτιμο τριών εισιτηρίων κινηματογράφου ή δύο DVD το χρόνο.
Εχουμε δεσμευθεί να προσφέρουμε περισσότερη, αλλά και καλύτερη βοήθεια. H E.E. είναι αποφασισμένη να βελτιώσει τόσο την ικανότητά της να προσφέρει όσο και την απορροφητικότητα των δωροληπτριών χωρών. Καταρτίσαμε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που βαίνει πέραν της διεθνούς προσπάθειας για τη μείωση του κόστους συναλλαγών κατά την παροχή της βοήθειας και της επιβάρυνσης που επιφέρει στους εταίρους μας. Οχι μόνο θα προσφέρουμε νέους πόρους, αλλά θα προσπαθήσουμε να παράσχουμε περισσότερες ευκαιρίες στις αναπτυσσόμενες χώρες στον εμπορικό τομέα. Εχουμε δεσμευθεί να εξασφαλίσουμε ότι η έκβαση των διαπραγματεύσεων για το εμπόριο σε παγκόσμιο επίπεδο θα ανταποκρίνεται στην υπόσχεση ενός «αναπτυξιακού γύρου».
Με τις αποφάσεις της αυτές, η E.E. έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια για μείωση της φτώχειας κατά το ήμισυ στα επόμενα δέκα χρόνια. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει και οι άλλες δωρήτριες χώρες να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στους δύο αναπτυξιακούς πυλώνες, τη βοήθεια και το εμπόριο.
Ομως, και οι ίδιες οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να εκπληρώσουν τις δικές τους υποχρεώσεις: το σημαντικότερο δίδαγμα 40 ετών αναπτυξιακής συνεργασίας και ειδικότερα της πορείας της οικονομικής εξέλιξης είναι ότι η ανάπτυξη καθορίζεται εν πολλοίς από τις ίδιες τις φτωχές χώρες. H αποτελεσματικότητα της βοήθειας, αλλά και η ικανότητα αξιοποίησης της πρόσβασης στην αγορά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους θεσμούς και τις πολιτικές κάθε αναπτυσσόμενης χώρας. Εν προκειμένω, η διεθνής κοινότητα μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες των αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά εναπόκειται στις ίδιες να επιλέξουν τις πολιτικές τους.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, με το ευρύ φάσμα των κοινών και συντονισμένων πολιτικών της, το πλέγμα συμφωνιών συνεργασίας και το ευρύ δίκτυο αντιπροσώπευσης που διαθέτει ανά τον κόσμο, είναι κατ’ εξοχήν σε θέση να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις όσον αφορά την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, την απασχόληση, το περιβάλλον, τις κλιματολογικές αλλαγές, την ασφάλεια, τη γεωργία και την αλιεία, την έρευνα και ανάπτυξη.
Τα εφόδια αυτά, θέλουμε να τα θέσουμε στην υπηρεσία της ανάπτυξης, ώστε να πραγματωθεί το όραμα που ενέπνευσε τη Διακήρυξη της Χιλιετίας: «H παγκοσμιοποίηση μπορεί να αποκτήσει δίκαιο περιεχόμενο για όλους μόνον αν καταβληθούν διαρκείς προσπάθειες ευρέος φάσματος για τη δημιουργία ενός κοινού μέλλοντος, το οποίο θα βασίζεται στην κοινή μας ανθρώπινη υπόσταση σε όλη της την πολυμορφία».
*Ο κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης είναι υφυπουργός Εξωτερικών και ο κ. Louis Michel επίτροπος για θέματα αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας.