Με το υπό συζήτηση προς ψήφιση σχέδιο νόμου, για πρώτη φορά αντιμετωπίζεται η δομή και η λειτουργία της Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης, θεσμικά πλέον, σε όλες τις λεπτομέρειες, εντός των συνταγματικών διατάξεων και προσαρμόζεται στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά δεδομένα, με επακόλουθο τη θεραπεία των πάσης φύσεως προβλημάτων και δυσλειτουργιών της.
Για πρώτη φορά με το σχέδιο νόμου καθορίζεται σαφώς ότι οι Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές (ΑΕΣ) που αναβαθμίζονται σε ΑΕΑ (Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες) είναι παραγωγικές Σχολές της Εκκλησίας (πράγμα που δεν συμβαίνει με τις λειτουργούσες Θεολογικές Σχολές) με πνευματική ευθύνη της Εκκλησίας και κρατική εποπτεία από το ΥΠΕΠΘ, συναφή προς ό,τι ορίζεται από τις περί ΑΕΙ διατάξεις.
Ανυπόστατες ανησυχίες
Ατυχώς το παρόν σχέδιο νόμου υφίσταται πολεμική από μερίδα καθηγητών των Θεολογικών Σχολών, οι οποίοι με ανυπόστατες στην ουσία τους ανησυχίες, επιχειρούν αποπροσανατολισμό, αφού με το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου ούτε νέες Θεολογικές Σχολές ιδρύονται, ούτε προβλέπεται διορισμός των πτυχιούχων των ΑΕΑ στην εκπαίδευση. Οι σχολές αυτές αναβαθμίζονται και επιχειρείται να ξεκινήσει με αυτές κάτι το πραγματικά καινούργιο.
Επειδή η Εκκλησία της Ελλάδος είναι η μόνη ευρωπαϊκή Εκκλησία, η οποία δεν διαθέτει Σχολές ειδικού προγράμματος για την επιμόρφωση των στελεχών της, με ευθύνη της ίδιας (μια και οι Θεολογικές Σχολές ουδέποτε λογοδότησαν στην Εκκλησία, ούτε της επέτρεψαν -πράγμα όντως παγκοσμίως πρωτοφανές- να έχει τον παραμικρό λόγο έστω στα προγράμματά τους), ζήτησε αυτή να έχει, ειδικά για τις Σχολές αυτές, οι οποίες θα παραμείνουν κρατικές, μια τέτοια ψιλή εποπτεία, ευθύνη και συμβολή. Αυτό σημαίνει υψηλότερο ακαδημαϊκό επίπεδο και μεγαλύτερες απαιτήσεις από ό,τι συνήθως.
Πιστεύουμε ότι ο συντεχνιακός τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τα πράγματα είναι υποβολιμαίος και προφανής.
Είναι παγκοίνως γνωστό ότι ελάχιστοι από τους πτυχιούχους των Θεολογικών Σχολών επανδρώνουν την Εκκλησία ως κληρικοί, ενώ απεναντίας οι πτυχιούχοι των ΑΕΣ σε ποσοστό που προσεγγίζει το 70% στελεχώνουν την Εκκλησία ως κληρικοί.
Περί χειραγώγησης
Υπάρχει η αίσθηση ότι οι Θεολογικές Σχολές φοβούνται τη χειραγώγηση των «Εκκλησιαστικών σπουδών στην Ελλάδα», πράγμα το οποίο δεν υφίσταται. Η αναβάθμιση των ήδη λειτουργουσών Σχολών θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ποιοτικότερη εκπαίδευση και βαθύτερη καλλιέργεια των θεολογικών ιδεών. Επιπλέον θα δώσει στην Εκκλησία της Ελλάδος, για πρώτη φορά στην ιστορία της, το δικαίωμα να καταρτίζει τα στελέχη της και με τη δική της πνευματική ευθύνη, έμπνευση και ζωντανή παρουσία. Αυτός είναι ακριβώς και ο τρόπος να ανέλθει πράγματι το, όντως διόλου ικανοποιητικό, ακαδημαϊκό επίπεδο των θεολογικών σπουδών στην Ελλάδα, οι οποίες έχουν υποβαθμισθεί ακριβώς εξαιτίας της παραθεώρησης οιασδήποτε ουσιαστικής εκκλησιολογικής αναφοράς.
Οι αναβαθμιζόμενες τέσσερις Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές, ως παραγωγικές Σχολές κληρικών και μόνον της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ενδεδειγμένο να έχουν ως προϋπόθεση εισαγωγής σπουδαστών όχι μόνο τον ομολογιακό χαρακτήρα και να δέχονται μόνον άρρενες, ως προς το τμήμα Ιερατικών Σπουδών, αλλά και την λόγω ιδιαιτερότητας συστατική επιστολή υπό μορφή συμμαρτυρίας (απαραίτητη προϋπόθεση για χειροτονία κληρικού στην Ορθόδοξη Εκκλησία).
Και κάτι άλλο. Με την εφαρμογή του υπό ψήφιση νόμου δεν επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός αφού οι δαπάνες λειτουργίας των ΑΕΣ καλύπτονται ήδη από την πολιτεία στο πλαίσιο της παρεχόμενης δωρεάν Εκπαίδευσης.
Απομένει κατόπιν τούτου να μας εξηγηθεί η πραγματική αιτία αυτής της ακατανόητης αντίδρασης.
* O κ. Χριστόφορος Κοντάκης είναι δρ Θεολογίας, υποδιευθυντής της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Θεσσαλονίκης.