Την αναβάθμιση της σημερινής επιτροπής για το «ξέπλυμα» σε ανεξάρτητη Αρχή με διευρυμένες αρμοδιότητες και ισχυρά ελεγκτικά «όπλα» προβλέπει ειδική προσθήκη που θα συνοδεύσει το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο προωθείται προς ψήφιση στη Βουλή.
Το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, ύστερα από επαφές με αρμόδια όργανα και εποπτικές Αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, διαπίστωσε ότι η σχετική Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος δεν είχε καμία επίπτωση όπου και αν εφαρμόστηκε, από τη στιγμή που δεν είχε συνοδευτεί με αντίστοιχες αλλαγές στον τρόπο εποπτείας.
Η ισχυρότερη Αρχή
Ετσι, με νέα προσθήκη που επεξεργάζεται θα μετατρέψει τη σημερινή επιτροπή ξεπλύματος (γνωστή ως «επιτροπή του άρθρου 7») σε ανεξάρτητη Αρχή, η οποία θα είναι «ισχυρότερη» άλλων εποπτικών Αρχών, όπως της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Τράπεζας της Ελλάδος – ακόμα και του ΣΔΟΕ.
Για τη συμβολή της νέας Αρχής στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων, κύκλοι του υπουργείου Οικονομίας αναφέρθηκαν στην περίπτωση των κερδισμένων δελτίων του ΟΠΑΠ που διερευνά το ΣΔΟΕ. Οπως είπαν χαρακτηριστικά, αν λειτουργούσε μια Αρχή με διευρυμένες αρμοδιότητες, τότε δεν θα χρειαζόταν ένα έτος, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, προκειμένου να ολοκληρωθούν διασταυρώσεις στοιχείων, να πραγματοποιηθούν έλεγχοι σε κινήσεις λογαριασμών κ.λπ., προκειμένου να προκύψουν βάσιμες κατηγορίες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μεταξύ όσων εξετάζονται, η νέα ανεξάρτητη Αρχή θα μπορεί:
– Να διενεργεί ελέγχους με δική της πρωτοβουλία, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη ενημέρωση άλλων εποπτικών μηχανισμών (π.χ. Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς).
– Να διενεργεί ελέγχους σε περιπτώσεις που σήμερα απαιτούν εντολή εισαγγελέα.
– Να «ανοίγει» και να παρακολουθεί τραπεζικούς λογαριασμούς.
– Να χρησιμοποιεί όλους τους διαθέσιμους εποπτικούς μηχανισμούς (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ΣΔΟΕ κ.λπ.) προκειμένου να φέρει εις πέρας το έργο της. Στην Ελλάδα τα ποσά που δεσμεύονται επειδή διαπιστώθηκε ξέπλυμα χρήματος αυξάνονται κάθε χρόνο με γεωμετρική πρόοδο. Αρκεί να αναφερθεί ότι το 1999 είχαν δεσμευτεί κεφάλαια περίπου επτά εκατ. ευρώ και πέρσι το αντίστοιχο ποσό ανήλθε στα 30 εκατ. ευρώ. Οι περισσότερες περιπτώσεις εντοπίστηκαν από τράπεζες, ανταλλακτήρια και τελωνεία. Γενικά, οι περιπτώσεις αυτές αφορούν υποψίες για νομιμοποίηση παράνομων εσόδων που μπορεί να προέρχονται από: ναρκωτικά, όπλα, εκβίαση, παράνομη εμπορία αρχαιοτήτων, κατάχρηση Δημοσίου, τυχερά και μη παίγνια κ.λπ. Με το νομοσχέδιο που προωθείται ουσιαστικά εισάγεται μια σημαντική αλλαγή: Ποινικοποιείται η ευθύνη όσων μεσολαβούν για μια συναλλαγή που γίνεται με προϊόν παράνομης πράξης (μαύρο χρήμα). Ετσι, θεωρούνται ως «συνεργοί» τραπεζικοί, υπάλληλοι, χρηματιστές, μεσίτες, δικηγόροι κ.λπ., που ενώ έχουν ενδείξεις ότι ο πελάτης τους πραγματοποιεί συναλλαγές με βρώμικο χρήμα ή προκειμένου να ξεπλύνει χρήμα, δεν το αναφέρουν στις αρμόδιες Αρχές. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει αντιδράσεις από πολλές επαγγελματικές ομάδες, όπως είναι για παράδειγμα αυτή των δικηγόρων, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνουν τη σύσταση υπεράκτιων εταιρειών (offshore) ή εμφανίζονται ως εκπρόσωποι «νικητών» τυχερών παιχνιδιών κ.λπ. Φυσικά, η σύσταση offshore ή εκπροσώπηση νικητών τυχερών παιχνιδιών αποτελούν νόμιμες πράξεις. Ευθύνη θα έχει ο δικηγόρος αν έχει ενδείξεις για ξέπλυμα και δεν το αναφέρει.
Σαφής οριοθέτηση
Και στο σημείο αυτό δημιουργείται το ζήτημα της «σαφούς οριοθέτησης, ώστε να γνωρίζει ο επαγγελματίας τι συνιστά εγκληματική δραστηριότητα, για την οποία πρέπει να είναι προσεκτικός σε σχέση με την εξυπηρέτηση των πελατών του», όπως έχει αναφέρει ο πρόεδρος της KPMG κ. M. Κυριάκου. Επίσης, οι δικηγορικοί σύλλογοι έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους για το νομοσχέδιο ισχυριζόμενοι μεταξύ άλλων ότι οι ρυθμίσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα «την ακύρωση του θεσμικού ρόλου τους και τη μετατροπή τους σε καταδότες».
Ωστόσο, αρκετοί δικηγόροι πιστεύουν ότι «αφ’ ενός γνωρίζεις τι είναι ο πελάτης σου και αφ’ ετέρου πρέπει να μπουν φραγμοί σε ένα φαινόμενο το οποίο παίρνει διεθνώς τεράστιες διαστάσεις και που σχετίζεται και με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας».
Τέλος, υπάρχουν και οι επαγγελματίες, όπως οι χρηματιστές, οι οποίοι θεωρούν ότι δεν επιβαρύνονται ιδιαίτερα με το εν λόγω νομοσχέδιο, καθώς δεν παραλαμβάνουν χρήματα και μετοχές κατ’ ευθείαν από τον πελάτη. Και αυτό διότι πρώτα τα χρήματα περνούν από τραπεζικούς λογαριασμούς, γεγονός που σημαίνει ότι ο έλεγχος και η ευθύνη ανήκει πρώτα στο πιστωτικό ίδρυμα. Σε ό,τι αφορά τις μετοχές, αυτές μεταφέρονται μόνο μέσω του Αποθετηρίου.
Τα χρυσά δελτία ΟΠΑΠ
Δεκάδες υποθέσεις νομιμοποίησης μαύρου χρήματος μέσω παιγνίων ΟΠΑΠ βρίσκονται στα χέρια της Δικαιοσύνης. Οπως αποκάλυψε ο ΣΚΑΪ 100,3, μία από αυτές αφορά τη σύζυγο πρώην στελέχους της Intralot. H κυρία αυτή εμφανίστηκε με κέρδη από τυχερά παιχνίδια συνολικού ύψους 7,5 εκατ. ευρώ.
Οι υποψίες κινήθηκαν, όταν διαπίστωσε ο ΟΠΑΠ ότι τα εν λόγω κέρδη είχαν προκύψει από εκατοντάδες κερδισμένα δελτία του Οργανισμού, τα οποία είχαν κατατεθεί σε διαφορετικές περιοχές στην Ελλάδα. H υπόθεση αφορά την κ. Σταματίνα (Τάνια) Μαρμαρά, η οποία, όπως διαπίστωσε το ΣΔΟΕ στη συνέχεια, είναι η σύζυγος του κ. Γιώργου Σαλονίκη, στενού συνεργάτη του κ. Σ. Κόκκαλη, αθλητικού παράγοντα του Ολυμπιακού (τέως αντιπρόεδρος της KAE) και διατελέσαντος αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας Στοιχημάτων. Δηλαδή, της εταιρείας που οργανώνει και διαχειρίζεται το ΠΑΜΕ ΣΤΟΙΧΗΜΑ για λογαριασμό του ΟΠΑΠ. Επίσης, ο κ. Σαλονίκης έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ. της Intralot, κατέχοντας και ένα σημαντικό πακέτο μετοχών της με θητεία και στο Διοικητικό Συμβούλιο της Στιγμιαίο Λαχείο A.E. (γνωστής ως Ξυστό). Ολα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2004, όταν στον ΟΠΑΠ με τον σημερινό πρόεδρο κ. Σ. Κωστάκο είχε σημάνει συναγερμός, καθώς είχαν εντοπίσει ότι κατά περιόδους εμφανίζονταν νομικοί εκπρόσωποι «νικητών», ζητώντας τη χορήγηση βεβαίωσης των κερδών που είχαν κερδίσει και εισπράξει οι πελάτες τους. Υπό αυτήν τη συγκυρία και ενώ βοούσε ο τόπος για το «πλυντήριο» κοκαΐνης που εφέρετο ότι είχε στήσει μέσω «κερδισμένων» δελτίων του ΟΠΑΠ ο έγκλειστος πλέον επιχειρηματίας Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, εμφανίσθηκε στα γραφεία του ΟΠΑΠ και ο δικηγόρος της κ. Μαρμαρά, ο οποίος ζήτησε να χορηγηθεί βεβαίωση κερδών (για την εντολέα του) για ποσό ύψους 7.585.425 ευρώ!
Επτά μέθοδοι με μεγάλη «απόδοση»
Ο τραπεζικός δανεισμός έναντι ενεχύρου είναι από τους πιο γνωστούς τρόπους για ξέπλυμα χρήματος. Ως ενέχυρο οι τράπεζες δέχονται ακίνητα, μετοχές, ομόλογα, αλλά και… μετρητά. H βεβαίωση της τράπεζας για το δάνειο αποτελεί την απόδειξη για το Πόθεν Εσχες.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες μέθοδοι, που ναι μεν κοστίζουν, αλλά «ξεπλένουν» περισσότερο μαύρο χρήμα, με λιγότερες κινήσεις. Οι αρμόδιες αρχές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (FATF) έχουν καταγράψει κυρίως τις εξής:
Μέθοδος 1η: Η εξαγορά «χρυσών» (κερδισμένων) δελτίων από τυχερά παιχνίδια ή ακόμα και βεβαιώσεις κερδών από καζίνο.
Μέθοδος 2η: Αγορά επιχειρήσεων μέσω τραπεζικού δανεισμού. Συνήθως ο δανειολήπτης αποτελεί «βιτρίνα» ενός τρίτου.
Μέθοδος 3η: Σταδιακές αναλήψεις και κινήσεις κεφαλαίων από έναν τραπεζικό λογαριασμό σε άλλον που τηρείται σε ξένη χώρα.
Μέθοδος 4η: Τήρηση πολλών τραπεζικών λογαριασμών και εξαργύρωση επιταγών από επιχειρηματίες και στελέχη επιχειρήσεων εμπορίας πολύτιμων λίθων.
Μέθοδος 5η: Ανύπαρκτο πρόσωπο ανοίγει τραπεζικό λογαριασμό προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για μια φιλανθρωπική οργάνωση σε ξένη χώρα.
Μέθοδος 6η: «Τριγωνικές» συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων. H μία αγοράζει υπηρεσίες ή προϊόντα από την άλλη, με εικονικά συνήθως τιμολόγια, και χρεο-πιστώνονται τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους.
Μέθοδος 7η: Μεταφορές κεφαλαίων από τραπεζικούς λογαριασμούς επιχειρήσεων, με τη βοήθεια υπαλλήλων τους. Τα κεφάλαια συνήθως μεταφέρονται σε εταιρείες με θυγατρικές σε φορολογικούς παραδείσους.