H τρελή κούρσα του πετρελαίου συνεχίζεται και χθες το μπρεντ έφθασε στα 74,14 δολ. στην αγορά του Λονδίνου, πολύ κοντά δηλαδή στην τιμή-ρεκόρ όλων των εποχών, των 75 δολ. που είχε καταγράψει πριν από περίπου δύο μήνες. Καθώς η ανθρωπότητα αισθάνεται ήδη τα ρίγη ενός επερχόμενου νέου πολέμου στο Ιράν, οι εκρήξεις αυτές στις τιμές του μαύρου χρυσού δεν πρέπει να μας ξενίζουν και ίσως στο άμεσο μέλλον να γνωρίσουμε και χειρότερες καταστάσεις, αφού στον στενό κύκλο της ενέργειας συγκρούονται ανεξέλεγκτες δυνάμεις πολιτικοστρατιωτικής βίας, φυσικών μονοπωλίων και μιας αχαλίνωτης κερδοσκοπίας.
Από αυτούς τους τρεις παράγοντες, που ωθούν προς τα πάνω την τιμή του πετρελαίου, είναι σκόπιμο να σταθούμε λίγο περισσότερο στην ανάλυση της κερδοσκοπικής μανίας. Οπως μου εξηγούν αρμόδιοι παράγοντες, που έχουν στη χώρα μας τις ευθύνες της ενεργειακής πολιτικής, η εκτόξευση της τιμής του πετρελαίου στα σημερινά εφιαλτικά επίπεδα δεν μπορεί να εξηγηθεί ούτε με την κρίση στο Ιράν ούτε με μια απότομη διακοπή της προσφοράς. Οπως αναφέρθηκε ήδη στην αρχή του σημειώματος, πριν από δύο μήνες, όταν δεν υπήρχε ακόμη η απειλή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, ούτε καμιά από τις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, διέκοψε βίαια τον εφοδιασμό της διεθνούς αγοράς με υγρά καύσιμα.
Αναμφίβολα, οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις γύρω από τις πηγές ενέργειας και τον εφοδιασμό των αγορών είναι εδώ και χρόνια ενδημικές πια. H στρατιωτική επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ, ο εμφύλιος στη Νιγηρία, οι κραυγές του Τσάβες στη Βενεζουέλα, η αστάθεια στη Σαουδική Αραβία και οι μεγάλες αγορές από την Κίνα, ίσως είναι επαρκείς λόγοι για να εξηγήσουν τη νευρικότητα των αγορών. Αλλά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας, παρά τη νευρικότητα αυτή, μακροπρόθεσμα η προσφορά από τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες (85 εκατ. βαρέλια ημερησίως) υπερκαλύπτει άνετα τις καθημερινές ανάγκες της κατανάλωσης (83 εκατ. βαρέλια περίπου).
Και από την άλλη πλευρά, το ρωσικό φυσικό αέριο (παρά τις διαφωνίες της κ. Κοντολίζα Ράις) εξασφαλίζει μια σιγουριά για το μέλλον, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Το επιβεβαίωσε η Γερμανίδα καγκελάριος κ. Αγκελα Μέρκελ, που μίλησε για τη συνέπεια των Ρώσων στην εκπλήρωση των συμβολαίων που υπογράφουν, ενώ και η χώρα μας στηρίζει την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στις ιδιωτικές μονάδες που θα λειτουργούν με το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ενώ, λοιπόν, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει συμβεί καμιά μεγάλη γεωπολιτική κρίση (όπως συμβεί ίσως τις επόμενες εβδομάδες με το Ιράν), ενώ καμιά τρομοκρατική οργάνωση δεν έχει ανατινάξει τα διυλιστήρια της Τζέντα, γιατί οι τιμές του μαύρου χρυσού ανεβαίνουν ξέφρενα; Οπως μου εξηγεί παράγοντας των ΕΛΠΕ, δηλαδή των διυλιστηρίων του Ασπροπύργου, από το σύνολο των πράξεων αγοράς και πώλησης πετρελαίου που συνάπτονται καθημερινά στη διεθνή αγορά, μόνο το 25% έως 50%, ανάλογα με την εποχή, καλύπτει πραγματικές ανάγκες της κατανάλωσης. Το υπόλοιπο τι είναι λοιπόν;
Απλούστατα, πρόκειται για μια τεχνητή ζήτηση που τροφοδοτείται από τα λεγόμενα προθεσμιακά συμβόλαια που συνάπτουν καθημερινά μεγάλα funds και κυρίως οι πολυεθνικές τράπεζες, όπως η Μόργκαν Στάνλεϊ, η Γκόλντμαν Σαξ, η Λίμαν Μπράδερς, η Ντόιτσε Μπανκ, η Σίτι Γκρουπ κ. λπ. Ολα αυτά τα γιγαντιαία χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που βρίσκονται κοντά στα κυβερνητικά κέντρα λήψεως αποφάσεων στις ΗΠΑ, στη Βρετανία κ. λπ., έχουν δηλαδή πληροφόρηση από πρώτο χέρι για το πού θα πάνε οι κυοφορούμενες συγκρούσεις, σπεύδουν να αγοράσουν σήμερα τεράστιες ποσότητες πετρελαίου για να τις πωλήσουν σε δυο, τρεις, τέσσερις μήνες σε ακριβότερες τιμές.
Η κερδοσκοπία αυτή εκφράζει σήμερα τη μεγαλύτερη στρέβλωση στη λειτουργία της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Γιατί, ενώ η παγκοσμιοποίηση εκφράζει μιαν ελεύθερη αγορά, που πραγματοποιείται με τη συμμετοχή όλων των εθνών, η κερδοσκοπία τροφοδοτείται από κλειστές ομάδες συμφερόντων, που προσπαθούν να κυριαρχήσουν στην αγορά.