Μπορεί, λόγω του ισχύοντος συστήματος, οι σημερινές βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο να μην κρίνουν το ζήτημα της εξουσίας, αλλά αναμφισβήτητα θα διαμορφώσουν τις πολιτικές ισορροπίες και κατ’ επέκταση το πλαίσιο εν όψει των προεδρικών εκλογών του Φεβρουαρίου 2008. Η σημερινή αναμέτρηση είναι η πρώτη μετά το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν και αναπόφευκτα η ψήφος των πολιτών θα επηρεαστεί από τις θέσεις που είχαν λάβει τα κόμματα σ’ εκείνη την κρίσιμη για την επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού διαδικασία.
Υπενθυμίζουμε ότι στην 56μελή κυπριακή Βουλή κυριαρχούν παραδοσιακά αφ’ ενός το ιδιόμορφα κομμουνιστικό ΑΚΕΛ και αφ’ ετέρου ο δεξιός Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ). Στις περασμένες βουλευτικές εκλογές, το μεν πρώτο είχε αποσπάσει 34,7% με τον ΔΗΣΥ να ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής (34%). Σύμφωνα με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις, σ’ αυτή την αναμέτρηση τα ποσοστά και των δύο μεγάλων κομμάτων θα είναι μειωμένα. Το κόμμα του Δημήτρη Χριστόφια προβλέπεται ότι θα κινηθεί γύρω στο 31%, ενώ ορισμένοι δεν αποκλείουν να πέσει και κάτω από το 30%. Αντίστοιχη μείωση προβλέπεται και για το κόμμα του Νίκου Αναστασιάδη.
Οι σημαιοφόροι του «όχι»
Οι μεγάλοι κερδισμένοι θα είναι τα κόμματα, που την εποχή του δημοψηφίσματος ήταν οι σημαιοφόροι του «όχι». Το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ) του Τάσσου Παπαδόπουλου αναμένεται να εισπράξει τα μεγαλύτερα οφέλη. Στις προηγούμενες εκλογές είχε αποσπάσει 14,8%. Σ’ αυτές αναμένεται να προσεγγίσει ακόμα και το 18%. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ του Βάσσου Λυσσαρίδη και του Γιαννάκη Ομήρου αναμένεται να περάσει από το 6,5% στο 7% ή και στο 7,5%.
Δυναμικά έχει εισβάλει στην πολιτική σκηνή και το νεόδμητο Ευρωπαϊκό Κόμμα των Δημήτρη Συλούρη και Νίκου Κουτσού. Οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν να υπερβαίνει το 6%. Το ΕΥΡΩΚΟ δημιουργήθηκε από το κόμμα «Νέοι Ορίζοντες» (στις προηγούμενες εκλογές είχε αποσπάσει 3%), από το κόμμα του πρώην υπουργού Ντίνου Μηχαηλίδη και από μία ομάδα στελεχών, η οποία αποσχίσθηκε από τον ΔΗΣΥ, επειδή διαφώνησε ριζικά με την κομματική θέση υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα.
Ας σημειωθεί ότι το ΕΥΡΩΚΟ είναι το μόνο από τα κυπριακά κόμματα, που έχει λάβει αποστάσεις από το δόγμα της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας, επειδή θεωρεί -όχι αβάσιμα- ότι αυτός ο τίτλος είναι το όχημα για την προώθηση σχεδίων λύσης του Κυπριακού, όπως του Κόφι Ανάν.
Ο κεντροώος χώρος
Το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και το ΕΥΡΩΚΟ αποτελούν τις βασικές συνιστώσες του κεντρώου χώρου της κυπριακής πολιτικής σκηνής και τον κορμό της συμπαράταξης του «όχι». Σ’ αυτά τα κόμματα πρέπει να προστεθούν και οι Οικολόγοι του Γιώργου Περδίκη, που στις προηγούμενες εκλογές απέσπασαν 1,9% και τώρα αναμένεται να ενισχύσουν το ποσοστό τους. Στο χώρο του Κέντρου, που στήριξε φανατικά το «ναι» είναι οι Ενωμένοι Δημοκράτες (ΕΔΗ) που ιδρύθηκε από τον Γιώργο Βασιλείου και σήμερα έχει επικεφαλής τον Μιχάλη Παπαπέτρου. Το κόμμα αυτό είχε πάρει το 2002 2,6%, αλλά σ’ αυτή την αναμέτρηση κινδυνεύει να βρεθεί εκτός Βουλής, αφού κινείται κοντά στο όριο του 1,8%.
Εάν, όπως προβλέπεται, τα δύο μεγάλα κόμματα χάσουν έδαφος, θα αμφισβητηθεί εμπράκτως ο ιδιότυπος κυπριακός διπολισμός. Και στην δεκαετία του 1980, επί προεδρίας Σπύρου Κυπριανού, το ΔΗΚΟ είχε εμφανίσει μία εντυπωσιακή άνοδο, αλλά αυτή την φορά τα κεντρώα κόμματα, που συμπλέουν όσον αφορά την πολιτική στο Κυπριακό, αθροιστικά αναδεικνύονται σε πρώτη δύναμη.
Η διαπίστωση αυτή θα ήταν μία ανούσια αριθμητική, εάν δεν υπήρχε ο παράγοντας του προέδρου Παπαδόπουλου, ο οποίος με την πολιτική του είναι σημείο αναφοράς για τον χώρο. Και, βεβαίως, η αναμενόμενη ενίσχυση των κομματικών συνιστωσών του έχει ιδιαίτερη σημασία για τη μάχη των προεδρικών εκλογών.
Συμμαχία με τον πρόεδρο
Οπως είναι γνωστό, ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη στην προεδρία της Δημοκρατίας, λόγω της υποστήριξης του ΑΚΕΛ. Η συμμαχία αυτή δοκιμάστηκε σκληρά στις παραμονές του δημοψηφίσματος, λόγω του γεγονότος ότι η πολιτική του προέδρου στο Κυπριακό αποκλίνει σημαντικά από την αντίστοιχη του ΑΚΕΛ. Υπενθυμίζουμε ότι το εν λόγω κόμμα διχάσθηκε πολιτικά όσον αφορά την στάση του έναντι του Σχεδίου Ανάν. Οι λόγοι που η πολιτική του κρίση δεν προκάλεσε και οργανωτικό ρήγμα είναι δύο: Πρώτον, η παράδοση κομματικής πειθαρχίας και, δεύτερον, η ισορροπιστική πολιτική του γενικού γραμματέα Δημήτρη Χριστόφια.
Στο δημοψήφισμα, το ΑΚΕΛ ετάχθη με επιφυλάξεις υπέρ του «όχι», ουσιαστικά συρόμενο από το ρεύμα. Εστω και έτσι, όμως, διέσωσε τη συμμαχία του με τον πρόεδρο, αλλά ο συσχετισμός δυνάμεων στο εσωτερικό της συμπολίτευσης έχει διαφοροποιηθεί. Οπως προκύπτει απ’ όλες τις δημοσκοπήσεις, η πολιτική του Τάσσου Παπαδόπουλου στο Κυπριακό βρίσκει συντριπτική αποδοχή και ευρύτερα είναι πολύ υψηλό το ποσοστό των Κυπρίων, που δηλώνουν ικανοποιημένοι από την διακυβέρνησή του.
Η διαφοροποίηση στο εσωτερικό της συμπολίτευσης αναμένεται να αποτυπωθεί εν μέρει και στα αποτελέσματα των σημερινών εκλογών. Αυτό έχει ιδιαίτερη πολιτική σημασία, επειδή η ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης του Τάσσου Παπαδόπουλου περιορίζει τα περιθώρια του ΑΚΕΛ να ασκήσει πιέσεις στο προσεχές μέλλον για την αποδοχή ενός ελαφρώς τροποποιημένου Σχεδίου Ανάν. Και, βεβαίως, περιορίζει τα περιθώριά του να κατεβάσει στις προεδρικές εκλογές τον ηγέτη του Δημήτρη Χριστόφια.
Ας σημειωθεί ότι η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο θα ήθελαν πολύ να επαναληφθεί αυτό που συνέβη το 1988. Τότε, το ΑΚΕΛ είχε κατεβάσει δικό του υποψήφιο και κατ’ αυτό τον τρόπο είχε αποκλείσει από τον δεύτερο γύρο τον μέχρι τότε πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού, ο οποίος κατηγορείτο σαν «απορριπτικός. Στην δεύτερη Κυριακή είχαν αναμετρηθεί οι υποψήφιοι των δύο μεγάλων κομμάτων (ο Γιώργος Βασιλείου του ΑΚΕΛ και ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Γλαύκος Κληρίδης), που αμφότεροι ετύγχαναν της αποδοχής του αμερικανοβρετανικού παράγοντα.
Πολιτική κυριαρχία
Το 2008, όμως, δεν είναι 1988. Παρ’ ότι στην Κύπρο υπάρχει μεγάλη αδράνεια όσον αφορά την εκλογική συμπεριφορά, η πολιτική κυριαρχία του Τάσσου Παπαδόπουλου είναι αναμφισβήτητη κι ακριβώς γι’ αυτό το ΑΚΕΛ είναι πολύ δύσκολο να τον εγκαταλείψει στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Εάν το τολμήσει, το πιθανότερο είναι ότι ο δικός του υποψήφιος θα αποκλεισθεί από τον δεύτερο γύρο, γεγονός που θα αποτελούσε μια βαριά πολιτική ήττα με καταλυτικές επιπτώσεις για το ίδιο. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο πρόεδρος δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να δρομολογήσει την ενοποίηση του κεντρώου χώρου και να τον αναδείξει σε αυτοδύναμο τρίτο πόλο. Σήμερα, δεν το επιχειρεί, επειδή ακριβώς δεν θέλει να προκαλέσει το ΑΚΕΛ.
Είναι ενδεικτικό του κλίματος ότι σ’ αυτή την προεκλογική περίοδο ήταν τα κόμματα του Κέντρου, που προσπάθησαν να βάλουν το Κυπριακό στο κέντρο της ατζέντας. Αντιθέτως, το ΔΗΣΥ και εν μέρει το ΑΚΕΛ προσπάθησαν να αποφύγουν κάθε συζήτηση για το Σχέδιο Ανάν με το επιχείρημα ότι είναι πια παρελθόν κι ότι σ’ αυτές τις εκλογές κρίνονται άλλα. Προφανώς, κρίνονται και άλλα. Το Σχέδιο Ανάν, όμως, δεν αποτελεί παρελθόν. Τουλάχιστον όσον αφορά την ουσία του.