Επιτρέψτε μου, να απαντήσω σε μερικές παρατηρήσεις, που διατυπώθηκαν εναντίον του άρθρου μου.
Σε μερικές, γιατί δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω όλες τις σχετικές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές συζητήσεις και θα υπάρχουν και άλλες που μου διαφεύγουν.
Η βασική ιδέα του άρθρου είναι να βρεθεί λύση για όλες τις ελληνοτουρκικές διαφορές, ώστε να αποκατασταθεί η ηρεμία στις σχέσεις των δύο χωρών. Μόνον όταν προτείνουμε την παραπομπή όλων των διαφορών στο Δ.Δ. της Χάγης, η Τουρκία θα αναγκασθεί να δεχθεί την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, την οποία μέχρι τώρα προσπαθεί να αποφύγει.
Βεβαίως, στο άρθρο μου υπάρχει αντίφαση, την οποία ορθώς επισημαίνει ο κ. Σταύρος Λυγερός, γιατί από το σύνολο των διαφορών εξαιρώ τις «γκρίζες ζώνες». Με επηρέασε, για τη διατύπωση της εξαιρέσεως αυτής, η σκέψη ότι η Διεθνής Κοινότητα έχει αποδεχθεί το υπάρχον εδαφικό καθεστώς των νησίδων και βραχονησίδων (π.χ. χάρτες) και θα εδημιουργούντο ερωτήματα αν η χώρα μας επρότεινε και γι’ αυτές την παραπομπή στη Χάγη. H αντίφαση αίρεται στην πράξη, αν η Τουρκία, αποδεχομένη την διά συνυποσχετικού προσφυγή στο Δικαστήριο, προσθέσει αυτή μονομερώς, το υπ’ αυτής δημιουργούμενο θέμα των γκρίζων ζωνών, όπως μπορεί να το κάμει, αφού εμείς έχομε υπογράψει το Πρωτόκολλον ιδρύσεως του Δικαστηρίου. Δηλαδή δεν προτείνω την από δική μας πρωτοβουλία παραπομπή των γκρίζων ζωνών στο Δικαστήριο, αλλά έχω υπόψη μου τη δυνατότητα της Τουρκίας να το κάμει.
Η παρατήρηση και πάλι του κ. Λυγερού ότι τα κράτη δεν αφήνουν στην κρίση δικαστηρίου κυριαρχικά τους δικαιώματα, εκτός και αν έχουν ηττηθεί σε πόλεμο, μου φαίνεται περισσότερο ως εύρημα αντιλόγου. Απαντώ, ότι η πρότασή μου επιδιώκει την αποφυγή όχι μόνον πολέμου, αλλά και θερμού επεισοδίου. O κ. Λυγερός φαίνεται να προτιμά τον πόλεμο, προ της προσφυγής στο Δικαστήριο.
Η τρίτη παρατήρησή του ότι ενομιμοποίησα τις τουρκικές διεκδικήσεις, αξιολογώντας τις σε θεμιτές και αθέμιτες, είναι μάλλον κακοπροαίρετη. Δεν αξιολόγησα καμία διεκδίκηση της Τουρκίας, έγραψα γενικώς και αορίστως ότι οι διαφορές δημιουργούνται όταν ένα κράτος (το οποιοδήποτε) διατυπώνει αξιώσεις δίκαιες ή άδικες κατά του άλλου. Το να αναγορεύει ο κ. Λυγερός μια διατύπωση, στο χειρότερο που έκανα, δεν έχει αξίαν επιχειρήματος, αλλά είναι προσπάθεια να εντυπωσιάσει τους άλλους και καταπτοήσει τον συντάκτη του άρθρου. Ας τον διαβεβαιώσω, λοιπόν, ότι ο πατριωτισμός μου και η λογική μου παραμένουν ακέραιοι και δεν πλήττονται από την παρατήρησή του.
Τέλος, οφείλω να απαντήσω στο επιχείρημα ότι απαραδέκτως επρότεινα την αποστρατικοποίηση των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου (κ. υπουργός Εθν. Αμύνης). Επρότεινα την παραπομπή και αυτού του θέματος στο Δικαστήριο και όχι την αποστρατικοποίηση. Μετά δε την συνολική επί όλων των θεμάτων απόφαση του Δικαστηρίου, αν υπάρξει τέτοια απόφαση, τότε ρυθμιζομένων οριστικώς των σχέσεών μας με την Τουρκία, δεν θα υπάρχει πλέον περίπτωση πολέμου ούτε ο κίνδυνος εκ της, απέναντι των νήσων, πλευράς. O εξοπλισμός των νήσων είναι αναγκαίος, εν όσω υφίσταται η απειλή. Οταν εξαλειφθεί η απειλή, ας σκεφθεί ο κ. υπουργός τι θα κάνει. Δεν θέλω να επέμβω περισσότερο στα καθήκοντά του.
Είναι αληθές ότι το άρθρο μου προβάλλει μία πρόταση κατά γενικό τρόπο, χωρίς να αναφέρεται στα επιμέρους θέματα, που πρέπει να απαντηθούν προτού ληφθεί μια απόφαση. Δίνει το ερέθισμα για την περαιτέρω ανάπτυξη και προσέγγιση του ζητήματος των σχέσεών μας με την Τουρκία. Είναι συνεπώς εύλογος ο προβληματισμός που προκλήθηκε και χρήσιμη η ανάπτυξη διαφόρων γνωμών θετικών ή αρνητικών. Αρκεί να μη γίνεται θόρυβος για τον θόρυβο μόνον.
Απάντηση – διαφωνία
Σταυρος Λυγερος
Ο κ. Στεφανόπουλος αναγνωρίζει ρητά την αντίφαση, την οποία επεσήμανα στο σύντομο σημείωμά μου. Τα όσα προσθέτει για να τη δικαιολογήσει δεν ευσταθούν, δεδομένου ότι μόνο εάν το επιτρέψει η Αθήνα στο συνυποσχετικό θα μπορέσει η Αγκυρα να εγείρει μονομερώς ζήτημα «γκρίζων ζωνών». Θα μπορούσε να το πράξει μονομερώς εάν είχε προηγουμένως αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Δεν αμφισβήτησα τη φιλειρηνική πρόθεση του κ. Στεφανόπουλου. Είναι αυτός, όμως, που υπέκυψε στον πειρασμό ενός ευτελούς «επιχειρήματος». Το γεγονός ότι δεν θέλω η Ελλάδα να θέσει στην κρίση κάποιων δικαστών τον ακρωτηριασμό ή όχι της εδαφικής της ακεραιότητας, δεν με κάνει οπαδό του πολέμου! Ελεος, κ. Πρόεδρε!
Εξίσου αυθαίρετος είναι και ο ισχυρισμός του κ. Στεφανόπουλου ότι επιχείρησα να τον καταπτοήσω κι ο υπαινιγμός ότι αμφισβήτησα τον πατριωτισμό και τη λογική του. Γιατί καταφεύγει σε τέτοιες ευκολίες; Δεν θέλω να πιστέψω ότι το κάνει, επειδή τον ενοχλεί η δημοσιογραφική κριτική. Αυτό που επεσήμανα ήταν ότι ο τρόπος με τον οποίο στο άρθρο του διαχώρισε τις «γκρίζες ζώνες» από το πακέτο των άλλων τουρκικών διεκδικήσεων εμμέσως το νομιμοποιεί πολιτικά.
Αναφορικά με τα επιχειρήματα για την αποστρατικοποίηση των νησιών, θεωρώ τουλάχιστον πολιτική αφέλεια να πιστέψει κανείς ότι η Τουρκία εν μιά νυκτί θα μετατραπεί σε Ιταλία. Αλλά ακόμα κι αν συνέβαινε αυτό το θαύμα, οι νησιώτες θα ένιωθαν δικαιολογημένα ανασφάλεια, εάν όχι ότι βρίσκονται σε καθεστώς ομηρίας μ’ ό,τι αυτό συνεπάγεται.