Το γεγονός και μόνο ότι μία ανθρώπινη απώλεια συμπεριλαμβάνεται στον ετήσιο απολογισμό των, σχετικών με την εξωτερική πολιτική, γεγονότων, έρχεται να υπογραμμίσει με τρόπο τραγικό την ύπαρξη των σοβαρών προβλημάτων που «κληροδοτεί» η φετινή χρονιά στην Ελλάδα του 2007. Ηταν 23 Μαΐου, όταν σε ένα ακόμη επεισόδιο που προκλήθηκε με αφορμή την πάγια προκλητική στρατιωτική δραστηριότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο, ο πιλότος Κώστας Ηλιάκης έχανε τη ζωή του στην περιοχή πάνω από την Κάρπαθο.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι αλήθεια ότι πέρασαν από σειρά δοκιμασιών τη χρονιά που φεύγει, καταδεικνύοντας πως θα πρέπει πολλά (και γρήγορα) να γίνουν ώστε να αποκατασταθεί το αναγκαίο για όλους κλίμα εμπιστοσύνης και το περιβάλλον σταθερότητας στην περιοχή μας. Οι κ. Κώστας Καραμανλής και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκαν με διάφορες αφορμές εντός (στη Θεσσαλονίκη) και εκτός Ελλάδος, αλλά η από μήνες αναμενόμενη επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στη γείτονα δεν πραγματοποιήθηκε. H κ. Ντόρα Μπακογιάννη, νέα υπουργός Εξωτερικών μετά τον ανασχηματισμό του περασμένου Φεβρουαρίου (όταν διαδέχθηκε τον κ. Πέτρο Μολυβιάτη), επίσης συναντήθηκε αρκετές φορές με τον Τούρκο ομόλογό της στο περιθώριο διεθνών συνόδων, όπως επίσης και στην Κωνσταντινούπολη, πλην όμως ο κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ ματαίωσε προγραμματισμένη επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα. Οι δύο αυτές μη πραγματοποιηθείσες επισκέψεις με τρόπο συμβολικό αναδεικνύουν τα νέφη που εξακολουθούν να σκιάζουν τις διμερείς σχέσεις.
Εμειναν στα λόγια
Οι εκατέρωθεν δηλώσεις καλής θέλησης, πάντως, όποτε και αν αυτές έγιναν, μέχρι στιγμής συνοδεύτηκαν από ανάλογου χαρακτήρα πράξεις μόνο σε δύο περιπτώσεις: Αφενός στη – μέχρι παρεξηγήσεως – συνεχιζόμενη ελληνική υποστήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, και αφετέρου στις ενέργειες των δύο πλευρών, οι οποίες στόχο είχαν να μη λάβει διαστάσεις το τραγικό δυστύχημα του Μαΐου.
Αντιθέτως, η Αγκυρα με διάφορες αφορμές επιχείρησε να διατηρήσει την ένταση: O κ. Ερντογάν έθεσε από τον Μάρτιο κιόλας ζήτημα καταπάτησης δικαιωμάτων των μουσουλμάνων της δυτικής Θράκης, ενώ λίγο αργότερα επιχειρούσε με έμφαση να εγείρει θέμα αμοιβαιότητας με την υποχρέωση της Τουρκίας να σεβαστεί τα ανθρώπινα και θρησκευτικά δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στη χώρα του και, φυσικά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το καλοκαίρι, ο επικεφαλής της τουρκικής Επιτροπής Εναρμόνισης με την E.E. κ. Γιασάρ Γακίς αναδεικνύει τις θέσεις της χώρας του επισκεπτόμενος την περιοχή. Την άνοιξη ο κ. Γκιουλ υποστήριξε την απόφαση του Δήμου Σμύρνης να ακυρώσει εκδήλωση αδελφοποίησης με τη Θεσσαλονίκη, εξαιτίας της επιλογής του ελληνικού δήμου να στήσει μνημείο για τη γενοκτονία των Ποντίων.
Τον Μάιο, εξάλλου, η τουρκική κυβέρνηση εγείρει θέμα συνδιαχείρισης του Αιγαίου, με αφορμή χορήγηση άδειας από τις ελληνικές αρχές σε ωκεανογραφικό πλοίο γερμανικού πανεπιστημίου για έρευνες στο Αιγαίο. Σε μια ανεπίτρεπτη ηθικά ενέργειά της, ωστόσο, η γείτων επιχειρεί να θέσει θέμα χορήγησης αποζημίωσης από την Ελλάδα, για τις υλικές ζημιές τις οποίες υπέστη το τουρκικό μαχητικό, στο δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή στον Κώστα Ηλιάκη.
Ο βαθύτατος προβληματισμός στην Αθήνα αναφορικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του επικίνδυνα νευρικού γείτονα, γνώρισε μία από τις κορυφώσεις του με αφορμή τη δημοσίευση λίγο πριν από το καλοκαίρι άρθρου (περί προσφυγής στη Χάγη για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών) στην «K» του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας κ. K. Στεφανόπουλου.
Παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που ασκεί στην ελληνική διπλωματία το διαρκές τουρκικό πρόβλημα, πάντως, η ελληνική εξωτερική πολιτική επιχείρησε να «ανοιχτεί» σε διάφορα πεδία, εκμεταλλευόμενη εκτός των άλλων την παρουσία μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ή ανέπτυξε δραστηριότητες ακριβώς λόγω της συγκεκριμένης ιδιότητάς της.
– Συνεχίζοντας ανάλογες πρωτοβουλίες του προκατόχου της, η κ. Μπακογιάννη επισκέπτεται περιοχές των Βαλκανίων εν όψει της λήψης αποφάσεων για το μελλοντικό καθεστώς του Κοσόβου.
– H επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας πραγματοποιεί επισκέψεις και στη M. Ανατολή (τον Αύγουστο στη Βηρυττό, το Αμμάν και το Τελ Αβίβ), ενώ επιτυγχάνει μετά από μαραθώνιες προσπάθειες να πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια ειδική συνεδρίαση του Σ.Α. σε επίπεδο υπ. Εξωτερικών για το Μεσανατολικό. Είχε προηγηθεί τον Αύγουστο, όταν ξεσπούσε μείζων κρίση στο Λίβανο, μεγάλης εμβέλειας ελληνική επιχείρηση απεγκλωβισμού αμάχων.
– H Αθήνα λαμβάνει μέρος στις κρίσιμες διαβουλεύσεις αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Επισκέπτεται τη χώρα μας ο γ.γ. του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ιράν κ. Λαριτζανί. Το ζήτημα αυτό, συμπεριλαμβάνεται εξάλλου στην ατζέντα των συζητήσεων που έχει με την κ. Μπακογιάννη η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Κοντολίζα Ράις κατά την επίσκεψή της στη χώρα μας τον Απρίλιο. Οι δύο κυρίες, πάντως, είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν αρκετές φορές το 2006 και επί αμερικανικού εδάφους, κατά τις επισκέψεις της Ελληνίδας υπουργού στις ΗΠΑ.
Ενίσχυση διμερών σχέσεων
Στο μεταξύ, και στο πλαίσιο άλλοτε της ενίσχυσης διμερών σχέσεων, άλλοτε της υλοποίησης στόχων της οικονομικής διπλωματίας, και άλλες φορές εξαιτίας ευρωπαϊκών υποχρεώσεων, πραγματοποιήθηκε σειρά επίσημων επισκέψεων ή επισκέψεων εργασίας τόσο του πρωθυπουργού (όπως στην Κίνα τον Ιανουάριο, στη Γερμανία και την Ιρλανδία τον Φεβρουάριο, στη Βουλγαρία τον Απρίλιο, στη Φινλανδία και τη Λεττονία πρόσφατα), όσο και της υπουργού Εξωτερικών (πέραν των προαναφερομένων, επισκέφθηκε Ηνωμένες Πολιτείες τον Μάρτιο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, την Κύπρο τον Απρίλιο και το Νοέμβριο, τη Γαλλία και τη Ρωσία τον Ιούνιο, το Ηνωμένο Βασίλειο τον Ιούλιο).
Στα σημαντικά γεγονότα της χρονιάς που τελειώνει, συμπεριλαμβάνονται επίσης η συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Ρωσίας και της Βουλγαρίας στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια ειδικής συνάντησης των κ. Καραμανλή – Πούτιν – Παρβάνοφ, όπως επίσης και η επίσκεψη του Νοτιοκορεάτη προέδρου Χουν στη χώρα μας. Τον συνόδευε ο τότε υπ. Εξωτερικών και πλέον νέος γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών κ. Μπαν Κι Μουν.