Απόφαση – βαρύ πλήγμα στην ατιμωρησία

Απόφαση – βαρύ πλήγμα στην ατιμωρησία

7' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Κεραυνός εν αιθρία έπεσε η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων να καταδικάσει με βαρύτατες ποινές τους κατηγορουμένους στην υπόθεση διασπάθισης 8 εκατομμυρίων ευρώ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Και αυτό διότι πολλές ανάλογες υποθέσεις παραμένουν ακόμη ανοικτές, όπως π.χ. το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου ή η υπόθεση με τα εξοπλιστικά, ενώ σε άλλες πολύκροτες δίκες οι υπεύθυνοι μάλλον έπεσαν στα «μαλακά» (π.χ. Ρικομέξ, Σαμίνα). Το γεγονός λοιπόν ότι επεβλήθησαν ποινές έως και τρις ισόβια σε μια υπόθεση όπου εμπλέκονταν επιφανείς Ελληνες, σόκαρε την κοινή γνώμη. Πόσο συχνά βλέπουμε επωνύμους -και δη ακαδημαϊκούς- να οδηγούνται στη φυλακή;

Από την άλλη πλευρά, εκφράζεται έντονα η άποψη ότι η συγκεκριμένη απόφαση υπαγορεύθηκε από τη συγκυρία των σκανδάλων στον χώρο της δικαιοσύνης και της υπόθεσης των ομολόγων. Οτι, εν πολλοίς, πρόκειται για ένα «μήνυμα» με πολλούς αποδέκτες.

«Η ατιμωρησία, κυρίως των επωνύμων, είναι σχεδόν καθεστώς στην Ελλάδα», αναφέρει στην «Κ» ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, αρεοπαγίτης ε.τ., κ. Λέανδρος Ρακιντζής. «Συνήθως οι εμπλεκόμενοι σε παράνομες υποθέσεις διαφεύγουν με απαλλακτικά βουλεύματα ή διά της μεθόδου της απαλλαγής. Η πρόσφατη καταδίκη των επωνύμων της Παντείου θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της διαφθοράς, διότι θα αποτελέσει παράδειγμα για το πώς μπορεί να λειτουργεί ο νόμος. Ελπίζω πως κάποιοι θα καταλάβουν επιτέλους ότι υπάρχει και δικαιοσύνη στην Ελλάδα».

Από την πλευρά του, ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού και νομικός κ. Νίκος Κωνσταντόπουλος θεωρεί ότι η υπόθεση του Παντείου είναι αποκαλυπτική της «νοσηρότητας του δημόσιου βίου», για την αντιμετώπιση της οποίας δεν υπάρχει «ειλικρινής πολιτική θέληση». Ωστόσο, όπως επισημαίνει στην «Κ»: «Από πλευράς νομικής και δικαστικής, δείχνει αρνητικές πλευρές του τρόπου που εφαρμόζονται νόμοι άλλων εποχών, όπως ο 1608/1950, αλλά και του τρόπου που επιδρά δυσμενώς η συγκυρία, εντός και εκτός δικαιοσύνης, στην εξοντωτική επιμέτρηση ποινών και στη μη ορθή στάθμιση των κριτηρίων της προσωπικότητας και της επιείκειας, έτσι ώστε η ποινή να μην εξαρθρώνει υπάρξεις, αλλά να πείθει ως συμβολή στον πολιτισμό της δημοκρατικής νομιμότητας και κοινωνικής ευθύνης».

Ισχυρή ένδειξη ότι «κάτι δεν πάει καλά» στον τόπο αποτελεί η υπόθεση για τον β΄ αντιπρόεδρο της Βουλής κ. Γιώργο Σούρλα. «Εκείνο που εντυπωσίασε περισσότερο δεν ήταν τόσο η βαρύτητα των ποινών όσο η εμπλοκή μελών της πνευματικής ηγεσίας του τόπου σε υπόθεση διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Και αυτό δημιουργεί την αίσθηση ότι γενικότερα και σε πολλούς τομείς κάτι δεν πάει καλά». Σύμφωνα με τον ίδιο, πάντως, οι ποινές «θα αποτρέψουν πολλούς να διαπράξουν τέτοια αδικήματα στο μέλλον. Και ακόμη, ότι οι δικαστές μας θα συνεχίσουν να είναι αμείλικτοι προς πάσα κατεύθυνση».

Αντίθετη είναι η άποψη του καθηγητή του Τμήματος Φυσικής και πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Γεώργιου Γραμματικάκη, ο οποίος εξεπλάγη από τη βαρύτητα των ποινών. «Η ποινή κρύβει σκληρότητα που είναι ανακόλουθη του κύρους και της προσφοράς των καταδικασθέντων πανεπιστημιακών», λέει στην «Κ». «Εκτιμώ ότι η όλη υπόθεση δεν θα λειτουργήσει παραδειγματικά. Πιστεύω δε ότι θα έχει αρνητικές συνέπειες στη διοίκηση των πανεπιστημίων, διότι λίγοι θα θελήσουν να διεκδικήσουν υπεύθυνες θέσεις εφόσον θα βρίσκονται διαρκώς στο έλεος μιας ανεπαρκούς νομοθεσίας και ανοχύρωτων οικονομικών διαδικασιών. Ηδη σε πολλά πανεπιστήμια έχουν γίνει άδικοι και παράλογοι καταλογισμοί σε συναδέλφους επειδή απλώς ήταν εκτελεστικά όργανα της Συγκλήτου».

Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο καθηγητής και πρώην αντιπρύτανης του ΕΠΜ κ. Λευτέρης Παπαγιαννάκης: «Οπου υπάρχει ατομική ευθύνη, χρειάζεται σκληρή αντιμετώπιση – έχουμε να κάνουμε με πανεπιστήμιο και Δημόσιο. Αλλά στον βαθμό που αναδεικνύεται πρόβλημα συνολικής, γενικής και τεκμαρτής ευθύνης, τότε θεωρώ ότι υπάρχει μείζον ζήτημα και διολισθαίνουμε στη λογική του τεκμηρίου ενοχής. Αυτό συνιστά ένα κακό μήνυμα με ενδεχόμενες πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοτέλεια των ιδρυμάτων και εν γένει στη διαχείριση των δημόσιων χώρων», εξηγεί στην «Κ».

Ο βουλευτής του Συνασπισμού και νομικός κ. Φώτης Κουβέλης, θεωρεί ότι η απόφαση πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα της σημερινής συγκυρίας. «Κατά τον νόμο, στοιχείο της επιμέτρησης της ποινής είναι και η προσωπικότητα των καταδικασθέντων. Οι ποινές που επιβλήθηκαν είναι εξαιρετικά αυστηρές, όπως και η απόρριψη του αιτήματος των καταδικασθέντων να έχει η έφεση ανασταλτικό αποτέλεσμα», τονίζει στην «Κ». «Θεωρώ ότι το δικαστήριο με την απόφασή του θέλησε να αντιστοιχίσει με ένα γενικότερο τιμωρητικό κλίμα».

Στη «μεγαθυμία» των Ελλήνων σε θέματα που αφορούν δημόσια αγαθά αποδίδει ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, κ. Θάνος Βερέμης, τη γενικευμένη έκπληξη που προκάλεσε η απαγγελία των ποινών. «Συμπεριφορές τόσο κατά τη διάρκεια αυτής της δίκης, από όσους προσήλθαν ως μάρτυρες υπεράσπισης, όσο και μετά την καταδίκη των κατηγορουμένων μάς θυμίζουν ότι οι Ελληνες τείνουν να είναι μεγάθυμοι στα θέματα κατάχρησης δημοσίου χρήματος. Αυτό δείχνει ανύπαρκτη συνείδηση πολίτη. Εφόσον η δικαιοσύνη λειτουργεί, θα έχουμε και ποινές. Απλώς, έχουμε συνηθίσει διαφορετικά». Ο κ. Βερέμης θέτει επίσης και έναν άλλο παράγοντα. «Μην ξεχνάμε ότι σε αυτήν την υπόθεση υπήρξαν και θύματα, ο Σιδηρόπουλος και ο Φαρμακίδης. Τους οφείλουμε ένα μνημόσυνο επιτέλους, για το θάρρος τους να αναλάβουν μόνοι τους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα εν μέσω γενικής αδιαφορίας».

Αναντιστοιχία εγκλήματος και ποινής διαπιστώνει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Βασίλης Δημακόπουλος, δικηγόρος, μέλος Δ.Σ. της Ενωσης Ελλήνων Ποινικολόγων. «Οι αποφάσεις αυτές προκαλούν ερέθισμα προβληματισμού ως προς την αναλογικότητα της ποινής προς το έγκλημα που διαπράχθηκε. Αδυνατώ να κατανοήσω πώς μπορεί να απειλείται με την ίδια ποινή η προδοσία της χώρας και η αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής, αλλά και η προσβολή της περιουσίας. Αγαθά ανόμοια και απολύτως αναντίστοιχης βαρύτητας». Για τον κ. Δημακόπουλο, δεν αποτελεί η απόφαση απόδειξη λειτουργίας της δικαιοσύνης. «Οσοι επιχειρηματολογούν υπέρ αυτής της άποψης, λαϊκίζουν. Είναι οι ίδιοι που λοιδορούσαν τη δικαιοσύνη ως «διεφθαρμένη», αλλά και σπεύδουν κάθε φορά να αξιοποιήσουν ιδιοτελώς τις αποφάσεις της, οπότε και την μεταβαπτίζουν σε «ανεξάρτητη». Από αυτούς κινδυνεύει πραγματικά ο θεσμός».

Για «απόφαση-μήνυμα» κάνει λόγο μιλώντας στην «Κ» και ο πρύτανης Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Σωτήρης Καρβούνης: «Η ποινή είναι εκπληκτικά υψηλή συγκριτικά με ό,τι έχουμε συνηθίσει. Ισως ήταν αποτέλεσμα μιας συγκυρίας. Μην ξεχνάμε ότι είχαμε πρόβλημα διαπλοκής στη δικαιοσύνη και παρουσιάστηκε η ευκαιρία να αποδοθούν βαριές ποινές. Ισως έπρεπε να δοθεί ένα μήνυμα ότι όσοι αποπειρώνται να καταχραστούν δημόσιο χρήμα θα τιμωρούνται έτσι από εδώ και πέρα, χωρίς να δέχομαι ότι πράγματι έγινε εκ μέρους των συγκεκριμένων πανεπιστημιακών κατάχρηση». Για τον κ. Καρβούνη, η υπόθεση καταδεικνύει και κάτι άλλο: «Ολη αυτή η ιστορία πιθανόν να ξεκίνησε από το γεγονός ότι πολλοί πρυτάνεις ή αντιπρυτάνεις, ενώ είναι εξαίρετοι επιστήμονες, δεν έχουν ούτε την εμπειρία ούτε τη γνώση στη διαχείριση ιδρυμάτων, οργανισμών. Τα πανεπιστήμια δεν είναι σχολεία. Είναι τεράστιοι οργανισμοί και χρειάζονται ειδικούς».

«Μια καλή αρχή» χαρακτηρίζει την απόφαση του δικαστηρίου ο επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Αλέκος Κούτσης. «Τουλάχιστον δημιουργείται ένα προηγούμενο σχετικά με την τιμωρία ατόμων που καταχρώνται όχι μόνο δημόσιο χρήμα, αλλά και εμπιστοσύνη. Ειναι καιρός στην Ελλάδα να αρχίσει να πληρώνει κόσμος τα εγκλήματα που κάνει». Ο κ. Κούτσης επισημαίνει επίσης το εξής: «Εχω χωρίσει τους καθηγητές σε δύο κατηγορίες, τους διοικητικούς, που ενδιαφέρονται μόνο να κατέχουν θέσεις, και τους ακαδημαϊκούς. Το σκάνδαλο του Παντείου, όπως και τα υπόλοιπα, προέρχονται από την πρώτη κατηγορία».

Ferrari, τζακούζι και… 1,3 εκατ. μερίδες φαγητού

Η υπόθεση πήρε το δρόμο της Δικαιοσύνης το 1999 έπειτα από μηνυτήρια αναφορά των τότε πρυτανικών αρχών. Ο πρύτανης Ηλίας Σιδηρόπουλος, ο αντιπρύτανης Ονούφριος Φαρμακίδης (δεν βρίσκονται πια στη ζωή) και ο καθηγητής Γιώργος Κουκουλές, επιδιώκοντας την αποκάλυψη των οικονομικών ατασθαλιών, υπογράφουν τη μηνυτήρια αναφορά που βασίστηκε στο πόρισμα του ορκωτού λογιστή Αν. Ρήγα. Και οι τρεις δέχονταν απειλές κατά της ζωής τους, ενώ άγνωστοι προχώρησαν παραπέρα χτυπώντας με μαφιόζικο τρόπο τον Ον. Φαρμακίδη έξω από το σπίτι του και τραυματίζοντάς τον σοβαρά.

Παρά, όμως, τα βίαια και σκοτεινά έως σήμερα περιστατικά, η έρευνα συνεχίστηκε και το πόρισμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το διαχειριστικό σύστημα που εφαρμόστηκε στο Ιδρυμα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις διάπραξης οικονομικών ατασθαλιών, οι οποίες προκάλεσαν «μαύρη τρύπα» ύψους περίπου δύο δισ. δραχμών. Σημειώνεται ότι, από την αρχή των ερευνών, ο τότε διευθυντής του λογιστηρίου του Παντείου και προϊστάμενος της Γραμματείας της Επιτροπής Ερευνών, Αναστάσιος Κουτσοδημητρόπουλος, κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης, κρίθηκε προφυλακιστέος. Οπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, αγόρασε με χρήματα του πανεπιστημίου μια κόκκινη Ferrari 355, με επιταγή ύψους 27 εκατ. δραχμών. Το πολυσέλιδο πόρισμα-καταπέλτης που ακολούθησε, αποκάλυπτε όργιο πλαστών και εικονικών τιμολογίων, για την έκδοση των οποίων είχαν επιστρατευθεί ακόμη και εταιρείες-μαϊμούδες, καθώς και «πιπεράτες» λεπτομέρειες, σύμφωνα με τις οποίες φαινόταν το Πάντειο να έχει υπογράψει πληρωμές για μάρμαρα αξίας 291 εκατ. δρχ., για πανάκριβα είδη υγιεινής, τζακούζι, τζάκια, δεκάδες μέτρα μοκέτας, κ.ά., τα οποία, τελικώς, κατέληξαν σε βίλες των βορείων προαστίων, της Γλυφάδας και του Ωρωπού. Ανέφερε επίσης, ότι ενώ δικαίωμα σίτισης είχαν 177 φοιτητές, οι διατεθείσες μερίδες φαγητού στους φοιτητές του Παντείου από τις 1/1/97 έως και τις 30/6/98 κόστισαν ούτε λίγο ούτε πολύ 532.110.903 δραχμές· δηλαδή, σε ενάμιση χρόνο, εμφανίζεται να καταναλώθηκαν 1,3 εκατομμύρια μερίδες φαγητού.

Τον Μάιο του 1999, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών ασκεί ποινική δίωξη κατά παντός υπευθύνου για υπεξαίρεση 2,7 δισ. δραχμών

Τον Σεπτέμβριο του 2005, με απευθείας κλήση παραπέμπονται να δικαστούν στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων 18 άτομα για κακοδιαχείριση των οικονομικών του ιδρύματος, ενώ τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς αρχίζει η δίκη για την υπεξαίρεση με τους κατηγορουμένους να αρνούνται κάθε εμπλοκή και πολιτικά πρόσωπα, αλλά και πανεπιστημιακούς να τάσσονται στο πλευρό τους, καθώς είχαν αποκλείσει το ενδεχόμενο «ακαδημαϊκοί να έχουν σχέση με τον έλεγχο διαχειριστικών πράξεων». Τώρα, και μετά τον βαρύ πέλεκυ της Δικαιοσύνης, εισαγγελικοί και νομικοί κύκλοι κάνουν λόγο για απόφαση-σταθμό που συνιστά προειδοποίηση προς τους διοικούντες τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, αναφορικά με το σκέλος των οικονομικών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή