Πριν από τρεις μήνες το αποτέλεσμα των εκλογών εθεωρείτο σχεδόν δεδομένο. Σήμερα η εικόνα έχει διαφοροποιηθεί. Η Ν.Δ. διατηρεί ένα μικρό προβάδισμα και ως εκ τούτου συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες από το ΠΑΣΟΚ να έλθει πρώτο κόμμα. Το μέγεθος της διαφοράς, όμως, και κυρίως η δυναμική του σκανδάλου των ομολόγων διαμορφώνει έναν υψηλό βαθμό αβεβαιότητας όσον αφορά την τελική έκβαση. Από αυτή την άποψη, η εκλογική αναμέτρηση είναι περισσότερο ντέρμπι παρά περίπατος για τους «γαλάζιους».
Σεπτέμβριο οι κάλπες
Ολα δείχνουν ότι οι κάλπες θα στηθούν στα τέλη Σεπτεμβρίου. Ο Κώστας Καραμανλής ελπίζει ότι οι θερινές διακοπές θα εκδιώξουν το σκάνδαλο από την πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και ότι τον Σεπτέμβριο θα έχει τη δυνατότητα να μετατοπίσει το κέντρο βάρους της αντιπαράθεσης στο πεδίο της οικονομίας, όπου θεωρεί ότι έχει πλεονέκτημα.
Πρόκειται περισσότερο για ευσεβή πόθο παρά για αξιόπιστη πολιτική εκτίμηση. Η υπόθεση των ομολόγων διέψευσε τις αρχικές εκτιμήσεις του επικοινωνιακού επιτελείου της κυβέρνησης ότι θα έκανε τον κύκλο της σε μερικές ημέρες. Είναι πια προφανές ότι έχει αναπτύξει μία δυναμική που τείνει να καταστεί ανεξέλεγκτη και οπωσδήποτε είναι πολύ δύσκολο να ανακοπεί. Η κυβέρνηση επιχειρεί να κλείσει το ταχύτερο δυνατόν την υπόθεση, εκτονώνοντας παραλλήλως τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Για τον σκοπό αυτό κινείται σε δύο κατευθύνσεις:
Β Πρώτον, πιέζει και τις τράπεζες και τα Ταμεία να συμφωνήσουν στην επιστροφή των ομολόγων/χρημάτων. Για να πειθαναγκάσει τις εμπλεκόμενες τράπεζες έχει καταφύγει σε απειλές και υποσχέσεις. Κι όταν προέκυψε το αδιέξοδο για την επιστροφή του ομολόγου των 280.000.000, ανακοίνωσε ότι θα πληρώσει τη διαφορά των τόκων (2.900.000) από τον προϋπολογισμό. Λες κι αυτό δεν είναι δημόσιο χρήμα!
Β Δεύτερον, ωθεί σε δίωξη ορισμένων εμπλεκομένων παραγόντων, ώστε να δημιουργηθεί στην κοινή γνώμη η εντύπωση της κάθαρσης. Και σ’ αυτό το πεδίο, όμως, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Ηδη, ο πρώην ειδικός γραμματέας του υπουργείου Απασχόλησης Ευγένιος Παπαδόπουλος έχει κληθεί ως ύποπτος, ενώ δυσχερέστατη είναι και η θέση του Αγάπιου Σημαιοφορίδη. Το ενδεχόμενο η έρευνα να στραφεί και προς υψηλότερα κλιμάκια δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Αναμφισβήτητα, η κυβέρνηση ασκεί έναν έλεγχο και μία επιρροή, αλλά η πίεση της αντιπολίτευσης και κυρίως των ΜΜΕ και της κοινής γνώμης είναι ισχυρότατη και μπορεί να προκαλέσει ρήγματα στη «γαλάζια» οχυρωματική γραμμή.
Το κρίσιμο ερώτημα σ’ αυτή την υπόθεση είναι οι ηθικοί αυτουργοί. Πρόκειται μόνο για ένα κύκλωμα «γαλάζιων» χρυσοκάνθαρων της κεφαλαιαγοράς, που με τις επαφές τους στον κυβερνητικό μηχανισμό κατάφεραν να παρασύρουν τις «ανίδεες» διοικήσεις των Ταμείων, ή πρόκειται και για «πολιτικό χρήμα»;
Δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι τόσο πολλές διοικήσεις αποδείχθηκαν τόσο πολύ «ανίδεες». Ειδικά, όταν η κυβέρνηση όχι μόνο δεν δίνει πειστικές απαντήσεις, αλλά και με τις ενέργειες και παραλείψεις της δημιουργεί την εντύπωση ότι επιχειρεί επί της ουσίας τη συγκάλυψη. Υπενθυμίζουμε ότι ο Θόδωρος Ρουσόπουλος είχε μιλήσει για «λανθασμένη επιλογή της διοίκησης ενός Ταμείου», ενώ ο Γιώργος Αλογοσκούφης είχε πει ότι «πολιτικές ευθύνες δεν υπάρχουν σε κανέναν»!
Από τότε κύλησε πολύ νερό, αλλά ακόμα κι αυτές τις ημέρες η συμπεριφορά των εμπλεκομένων κυβερνητικών παραγόντων ενισχύει αυτές τις υποψίες. Δεν είναι μόνο οι πρόσφατες προκλητικές δηλώσεις του υπουργού Οικονομίας. Είναι κυρίως η άρνηση της κυβέρνησης να καταθέσει στη Βουλή τις συμβάσεις, που έχει επισήμως ζητήσει η αξιωματική αντιπολίτευση. Αντ’ αυτών, ο υφυπουργός Οικονομικών Πέτρος Δούκας κατέθεσε ανούσια δισέλιδα σημειώματα. Οταν, μάλιστα, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ δικαιολογημένα διαμαρτυρήθηκαν, αυτός τους ειρωνεύτηκε θρασύτατα, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει χρόνο να παραδώσει ιδιαίτερα μαθήματα!
Η κυβέρνηση, όμως, δεν πρόκειται να πάει μακριά με ειρωνείες και κουτοπονηριές. Ούτε τη σώζει το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός ανέθεσε στον εαυτό του να υπερασπίσει πολιτικά μια υπόθεση, η οποία μπάζει από παντού. Στη Χαριλάου Τρικούπη είναι βέβαιοι ότι το σκάνδαλο σχεδιάσθηκε κεντρικά, με τις ευλογίες του οικονομικού επιτελείου. Δεν μπορούν να το αποδείξουν με νομικούς όρους, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών είναι πεπεισμένη γι’ αυτό.
Αυτός είναι ο λόγος, που στο πολιτικό πεδίο το κυβερνών κόμμα έχει ήδη υποστεί ανήκεστο βλάβη. Η υπόθεση των ομολόγων του έχει στερήσει το ηθικό πλεονέκτημα και έχει αποσταθεροποιήσει την πολιτική ηγεμονία του. Το γεγονός ότι δεν έχει ήδη ανατραπεί το «γαλάζιο» προβάδισμα οφείλεται στις νωπές ακόμα «αμαρτίες» της περιόδου Σημίτη και βεβαίως στην αδυναμία του Γιώργου Παπανδρέου να εμφανισθεί αυτός και το κόμμα του ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση.
Στην πρώτη φάση, το ΠΑΣΟΚ επέδειξε κραυγαλέα πολιτική αδυναμία να εκμεταλλευθεί το σκάνδαλο των ομολόγων. Αντί να χρησιμοποιήσει τα ερείσματά του στο κράτος και στην αγορά για να ερευνήσει τις πτυχές της υπόθεσης, αντί να προβεί σε συγκεκριμένες καταγγελίες για την άρνηση της κυβέρνησης να καταθέσει τα ζητούμενα έγγραφα, είχε περιορισθεί σε γενικές αντιπολιτευτικές κορώνες. Το αποτέλεσμα ήταν ένα κλίμα πόλωσης, που μάλλον διευκόλυνε τους «γαλάζιους» παρά τους έφερνε σε δυσχερή θέση.
Σταδιακά, όμως, η αξιωματική αντιπολίτευση άλλαξε τακτική και το τελευταίο διάστημα έχει για τα καλά στριμώξει την κυβέρνηση. Σ’ αυτό διευκολύνεται από το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός ακολούθησε την πεπατημένη στο χειρισμό του σκανδάλου. Μπόλικη ρητορική και κινήσεις, που μαρτυρούν ή πολιτική ακρισία ή πρόθεση συγκάλυψης.
Στενεύουν τα περιθώρια
Στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, ο πολιτικοεκλογικός συσχετισμός δυνάμεων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δυναμική των αποκαλύψεων. Μετά τα αλλεπάλληλα πολιτικά πλήγματα και τις εκλογικές απώλειες οι «γαλάζιοι» δεν έχουν την πολυτέλεια ακόμα και των μικρότερων διαρροών. Εάν, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, στην επόμενη Βουλή εισέλθουν πέντε κόμματα, το πρώτο κόμμα θα έχει περιορισμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Θεωρητικά μπορεί και να μην υπάρξει αυτοδυναμία.
Αφ’ ενός για να μη βρεθούν αντιμέτωποι μ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο και αφ’ ετέρου για να αποτρέψουν διαρροές προς τα δεξιά τους, οι «γαλάζιοι» προσπαθούν να συμπιέσουν τον όμορο και απειλητικό ΛΑΟΣ. Η ενίσχυση της Δημοκρατικής Αναγέννησης του Στέλιου Παπαθεμελή εντάσσεται σ’ αυτή την προσπάθεια.
Προφανώς, οι «πράσινοι» βλέπουν με καλό μάτι την πλαγιοκόπηση της Ν.Δ. από τον Γιώργο Καρατζαφέρη και όπου μπορούν εκ του μακρόθεν και παρασκηνιακά θα τη διευκολύνουν. Υπάρχει μεγάλη διαφορά, όμως, αναμέσα σε αυτό και στην -τόσο βολική για τη Ρηγίλλης- καταγγελία της Αλέκας Παπαρήγα ότι το ΠΑΣΟΚ αβαντάρει την ακροδεξιά.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο ΛΑΟΣ θα μπει στη Βουλή. Εκεί που πολύ μεγαλύτερα ονόματα απέτυχαν, φαίνεται να τα καταφέρνει ο Γιώργος Καρατζαφέρης. Σε αντίθεση με τη ΔΗΑΝΑ, την Πολιτική Ανοιξη και το ΔΗΚΚΙ, ο ΛΑΟΣ πραγματοποίησε ένα μέτριο εκλογικό ντεμπούτο, αλλά η τροχιά του είναι ανοδική. Στην πραγματικότητα, επέτυχε να εκφράσει όχι ένα περιστασιακό ρεύμα, αλλά ένα υπαρκτό ιδεολογικοπολιτικό χώρο, που δεν μπορεί πια να εκφρασθεί από τη Ν.Δ.