Την ανησυχία της Ουάσιγκτον για τη διέλευση, και σε μερικές περιπτώσεις παραμονή, ισλαμιστών εξτρεμιστών στην Ελλάδα, εκφράζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο αποχωρών πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τσαρλς Ρις, ο οποίος εμφανίζεται αισιόδοξος ότι σύντομα θα συλληφθούν οι υπεύθυνοι της επίθεσης με ρουκέτα κατά της πρεσβείας τον Ιανουάριο.
Για το Σκοπιανό ο κ. Ρις σημειώνει ότι οι ΗΠΑ κατανοούν την ευαισθησία της Ελλάδας και ο πρόεδρος Μπους θα ενθαρρύνει τον πρόεδρο της ΠΓΔΜ Μπράνκο Τσερβενκόφσκι, τον οποίο συναντά σήμερα στα Τίρανα, να επιλύσει τα ζητήματα που εκκρεμούν, καθώς για να ενταχθεί η χώρα του στο ΝΑΤΟ πρέπει να συμφωνήσουν όλα τα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Ο Αμερικανός διπλωμάτης, ο οποίος αποχωρεί ύστερα από δυόμισι χρόνια ως πρέσβης στην Αθήνα για να αναλάβει τον οικονομικό σχεδιασμό της ανοικοδόμησης του Ιράκ στην πρεσβεία της Βαγδάτης, χαρακτηρίζει «ατυχή εξέλιξη» μια τουρκική επέμβαση στο Β. Ιράκ. Ο κ. Ρις περιγράφει ως επικίνδυνο το στάτους κβο στο Κόσοβο, ενώ σημειώνει ότι οι ΗΠΑ δεν προτίθενται να προβούν σε μονομερείς ενέργειες, αλλά επιθυμούν την πολυμερή προσέγγιση του προβλήματος, και σε μια απόπειρα να καθησυχάσει τη Μόσχα, τονίζει με έμφαση ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου δεν αποτελεί προηγούμενο.
Το Κόσοβο δεν θα γίνει «προηγούμενο»
– Οι ΗΠΑ πιέζουν για την υιοθέτηση του σχεδίου Αχτισάαρι για ένα ανεξάρτητο Κόσοβο. Η Ρωσία είναι αντίθετη. Υπό το πρίσμα της περιφερειακής σταθερότητας και της συνεργασίας ΗΠΑ – Ρωσίας, πόσο σοφό θα ήταν να αναγνωρίσετε μονομερώς ένα ανεξάρτητο Κόσοβο; Και τι νομίζετε για την πρόταση Σαρκοζί περί εξάμηνης αναβολής;
– Σε ό,τι αφορά την πρόταση του Γάλλου προέδρου, η αντίδραση θα έρθει από τον Λευκό Οίκο. Η παρατεταμένη διατήρηση του στάτους κβο στο Κόσοβο εμπεριέχει αρκετούς κινδύνους, γι’ αυτό τον τελευταίο χρόνο, ως μέρος της Ομάδας Επαφής, που περιλαμβάνει και τη Ρωσία, υποστηρίξαμε τον διορισμό του Αχτισάαρι, τον ενθαρρύναμε να έχει επαφές με τα μέρη και να προετοιμάσει το σχέδιό του. Οι ΗΠΑ και άλλα μέλη της Ομάδας Επαφής έχουν καταθέσει ψήφισμα στο Σ.Α. για την αποδοχή από τα Ην. Εθνη του σχεδίου Αχτισάαρι. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο Κόσοβο είναι να προχωρήσουμε σε μια περίοδο ανεξαρτησίας υπό επιτήρηση, με μεγάλη διεθνή παρουσία, σημαντικές δεσμεύσεις για την προστασία θρησκευτικών μνημείων και μειονοτικών δικαιωμάτων, και δεσμεύσεις ότι η νέα οντότητα δεν θα μπορεί να ενωθεί με γειτονικά κράτη. Αυτά είναι κρίσιμα σημεία του σχεδίου Αχτισάαρι. Αυτό το πρόβλημα είναι το τελευταίο σημαντικό κομμάτι που δεν έχει λυθεί για τη δημιουργία μιας ενιαίας και ευημερούσας Βαλκανικής. Το προσεγγίζουμε πολυμερώς και όχι μονομερώς. Διαβουλευόμαστε συνεχώς με φίλους και συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας. Δεν έχουμε πρόθεση να κάνουμε οτιδήποτε μονομερώς.
– Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου δεν θα αποτελέσει προηγούμενο;
– Μια απόφαση αποτελεί προηγούμενο επειδή κάποιος λέει ότι είναι. Και εμείς θα λέγαμε ότι αυτό δεν αποτελεί προηγούμενο και πραγματικά πιστεύουμε ότι δεν είναι. Υπάρχει μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στην εμπλοκή του ΝΑΤΟ και στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που αφορούν τον ρόλο του ΝΑΤΟ. Αυτά τα γεγονότα δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Εάν η διεθνής κοινότητα ήθελε να το καταστήσει προηγούμενο, θα το έλεγε. Αλλά όταν λέει ότι δεν είναι προηγούμενο, τότε δεν είναι.
Η επίσκεψη Μπους στα Τίρανα
– Ο πρόεδρος Μπους συναντά σήμερα στα Τίρανα τους ηγέτες της Αλβανίας. Η σύζυγός σας είναι πρέσβης στη χώρα αυτή. Θα είστε και εσείς παρών;
– Οχι, γιατί έχω τον Νικ Μπερνς στην Αθήνα. Ο καθένας έχει να κάνει τη δουλειά του. Σκέφτηκα να πάω στα Τίρανα, αλλά έχω υποχρεώσεις στην Αθήνα.
– Τι περιμένουν οι Αλβανοί από τον πρόεδρο Μπους και τι θα τους δώσει;
– Είναι μια πολύ μεγάλη επίσκεψη για την Αλβανία γιατί είναι η πρώτη φορά που Αμερικανός πρόεδρος πηγαίνει εκεί. Η Αλβανία είναι μια χώρα σε μεταβατική φάση με μεγάλη εκτίμηση για τις ΗΠΑ. Ισως είναι η χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία που τρέφει τη μεγαλύτερη αγάπη και εκτίμηση για την Αμερική από οποιαδήποτε άλλη στον κόσμο. Υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός για το γεγονός ότι ο πρόεδρος θα πάει στην Αλβανία, θα συναντηθεί με τους ηγέτες της χώρας και θα γνωρίσει τους ανθρώπους. Είναι υπερήφανοι γι’ αυτό. Το δεύτερο μέρος της επίσκεψης αφορά το γεγονός ότι οι Αλβανοί, οι Μακεδόνες και οι Κροάτες ενδιαφέρονται πολύ να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, και γι’ αυτό εκτός της διμερούς επίσκεψης θα υπάρξει και μια τετραμερής συνάντηση με τους ηγέτες των τριών αυτών χωρών. Θα μιλήσουν για τη διαδικασία ένταξης στο ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος κατανοεί ότι οι αποφάσεις για τη διεύρυνση λαμβάνονται από ολόκληρη τη Συμμαχία και θα ενθαρρύνει τις χώρες να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα που εκκρεμούν στο Σχέδιο Δράσης έτσι ώστε να είναι οι καλύτεροι δυνατοί υποψήφιοι για να ενταχθούν.
Τα Σκόπια και το ΝΑΤΟ
– Οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την ΠΓΔΜ ως «Μακεδονία» και είναι στενή σύμμαχός της. Τι θα κάνουν οι ΗΠΑ εάν η Ελλάδα εμποδίσει ή καθυστερήσει την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ στην περίπτωση που δεν έχει υπάρξει οριστική λύση στο θέμα του ονόματος;
– Δεν θέλω να κάνω εικασίες για υποθετικά ζητήματα. Είναι σαφές ότι η Συμμαχία προχωρά στη βάση της ομοφωνίας (consensus) για να δεχθεί νέα κράτη-μέλη. Είναι η σοβαρότερη απόφαση που λαμβάνει μια συμμαχία. Στην περίπτωση του ΝΑΤΟ τα μέλη αποδέχονται την αμοιβαία δέσμευση να υπερασπισθούν τα νέα μέλη. Και αυτό απαιτεί όχι μόνο συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων, αλλά και επικύρωση από τα Κοινοβούλια.
– Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ την ελληνική ευαισθησία στο θέμα;
– Είναι ένα ζήτημα που υπάρχει από το 1991. Καταλαβαίνουμε, και είχαμε πολλές συζητήσεις με την Ελλάδα γι’ αυτό. Κατανοούμε τις ελληνικές ευαισθησίες.
Θέλουμε διάδρομο που να μην ελέγχεται από την Γκάζπρομ
– Πόσο ανησυχεί τις ΗΠΑ η συνεργασία της Ελλάδας με τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας;
– Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τη μεταφορά πετρελαίου μέσω της Ελλάδας και άλλων χωρών στην οποία συμμετέχουν οι ρωσικές εταιρείες ενέργειας όταν είναι οικονομικά βιώσιμες. Προσθέτουν στη διαφοροποίηση της διεθνούς αγοράς πετρελαίου. Σε ό,τι αφορά το αέριο δεν προσπαθούμε να πούμε στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Τουρκία, ή οποιαδήποτε άλλη χώρα, να μην αγοράζουν ρωσικό αέριο. Η Ρωσία είναι εδώ και χρόνια μεγάλη και ανταγωνιστική χώρα παραγωγής και παροχής αερίου σε πολλές χώρες της περιοχής. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να δημιουργηθεί ένας διάδρομος που να επιτρέπει τη μεταφορά αερίου από την Κασπία στις δυτικές αγορές, χωρίς να βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Γκάζπρομ. Και αυτή δεν είναι μια πολιτική κατά της Γκάζπρομ, αλλά αποσκοπεί στο να δώσει στους καταναλωτές της Ευρώπης περισσότερες δυνατότητες επιλογής, και περισσότερος ανταγωνισμός είναι καλύτερος για την ενεργειακή ασφάλεια αλλά και τα συμφέροντα των παροχέων. Το πιο σημαντικό κομμάτι ήταν η συμφωνία της Τουρκίας και της Ελλάδας να συνδέσουν το ενεργειακό τους δίκτυο που μόλις ολοκληρώθηκε. Η Ελλάδα και η Ιταλία θα κατασκευάσουν έναν υποθαλάσσιο αγωγό, και έτσι θα καταστεί δυνατή η μεταφορά αερίου από την Κασπία στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας και Ελλάδας, χωρίς να εμπλέκεται η Γκάζπρομ, και αυτό είναι καλό για τους καταναλωτές, αλλά και την ενεργειακή ασφάλεια.
– Η Ρωσία επιθυμεί να μεταφέρει αέριο και μέσω αυτού του αγωγού;
– Η Ρωσία θέλει να μεταφέρει αέριο παντού, και να ενεργεί ως ενδιάμεσος παράγοντας ανάμεσα σε κάθε χώρα που παράγει αέριο και σε όσες το καταναλώνουν. Αυτός φαίνεται να είναι ο στόχος της.
Ατυχής εξέλιξη η τουρκική επέμβαση στο Β. Ιράκ
– Το επόμενο πόστο σας είναι το Ιράκ. Τουρκικές δυνάμεις αναπτύσσονται στα σύνορα. Πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ εάν η Τουρκία εισβάλει στο Β. Ιράκ;
– Κατανοούμε την ανησυχία των Τούρκων για τις κουρδικές οργανώσεις που βρίσκονται πίσω από τα σύνορα και έχουν στόχο τρομοκρατικές ενέργειες εντός της Τουρκίας. Καταλαβαίνουμε πόσο τους ενοχλεί το θέμα. Γι’ αυτό ο πτέραρχος Ρόλστον έχει αναλάβει το έργο μιας εντατικής συνεργασίας με την τουρκική και την ιρακινή κυβέρνηση. Στόχος του είναι να αντιμετωπίσει την ουσία της ανησυχίας τους. Να προσφέρει στις τουρκικές αρχές την βεβαιότητα ότι αυτοί που υλοποιούν τις τρομοκρατικές επιθέσεις δεν θα έχουν ασυλία πίσω από τα σύνορα.
– Δεν σας ανησυχούν οι απειλές των τουρκικού στρατού ή και της κυβέρνησης;
– Δεν είπα αυτό. Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε στενή επικοινωνία με τους Τούρκους για περισσότερο από ένα χρόνο, αντιμετωπίζοντας την ουσία των ανησυχιών τους. Νομίζουμε ότι μια επέμβαση τουρκικών δυνάμεων θα ήταν μια ατυχής εξέλιξη. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αισθάνονται ότι είναι απαραίτητο να προβούν σε αυτήν την κίνηση.
Η 17Ν, η ρουκέτα και η τρομοκρατία
– Τον Ιανουάριο η πρεσβεία σας χτυπήθηκε με ρουκέτα. Σε πιο σημείο βρίσκεται η συνεργασία με τις ελληνικές αρχές; Αναμένετε να συλληφθούν οι υπεύθυνοι;
– Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από το επίπεδο συνεργασίας που είχαμε με το υπουργείο Δημόσιας Τάξης από την πρώτη στιγμή. Η επίθεση ήταν μια ηλίθια ενέργεια. Ανθρωποι θα μπορούσαν να έχουν χτυπηθεί. Εχουμε συνεργασθεί στενά με την αστυνομία στις έρευνες, τα εργαστήρια του FBI έχουν αναλύσει στοιχεία. ΗΠΑ και Ελλάδα ανακοινώσαμε παράλληλα επικηρύξεις. Είμαι πεπεισμένος ότι στην πορεία του χρόνου οι υπεύθυνοι θα βρεθούν. Δεν νομίζω ότι είναι εντελώς άγνωστοι. Χρειάσθηκε πολύς χρόνος για τη 17Ν. Είμαι πεπεισμένος ότι με δεδομένο τον χρόνο και τις πηγές που έχουμε επενδύσει στις έρευνες θα μπορέσουμε να τους βρούμε, και να στοιχειοθετήσουμε κατηγορίες εναντίον των υπευθύνων γι’ αυτήν και άλλες ενέργειες που δεν έχουν διαλευκανθεί. Η αστυνομία κατάφερε να συλλάβει στο Φάληρο τρία άτομα που επιχειρούσαν να τοποθετήσουν εκρηκτικό μηχανισμό κάτω από ένα περιπολικό. Και τα κατάφεραν, λόγω ενός πιεστικού αποτελεσματικού προγράμματος παρακολούθησης. Φεύγω από την Ελλάδα αισιόδοξος ότι πριν περάσει πολύς καιρός θα υπάρξει εξέλιξη στην υπόθεση.
Οι δίκες
– Πώς αποτιμάτε την πορεία των δικών της υπόθεσης της 17Ν;
– Θεωρούμε ότι οι δίκες στο εφετείο διεξήχθηκαν με πολύ επαγγελματικό τρόπο. Οτι η επαναβεβαίωση, και σε μερικές περιπτώσεις κάποιες μικρές αναπροσαρμογές των ποινών, ήταν ορθές. Δεν είναι δική μας υπόθεση να κρίνουμε την ελληνική Δικαιοσύνη. Παρακολουθήσαμε στενά τις υποθέσεις γατί υπήρξαν πέντε Αμερικανοί που έπεσαν θύματα της 17Ν, και είχαμε οικογένειες που ενδιαφέρονταν, όπως και το δικό μας υπουργείο Δικαιοσύνης. Γενικά αισθανόμαστε ότι όπως και οι αρχικές δίκες, έτσι και στο εφετείο, οι δίκες διεξήχθηκαν με ορθό και επαγγελματικό τρόπο.
– Εχει τελειώσει η 17Ν;
– Πάντα υπάρχουν αυτοί που θα ήθελαν κάτι άλλο, αλλά οι ποινές έχουν αποφασισθεί.
– Ο κ. Πολύδωρας θα μεταβεί σύντομα στις ΗΠΑ;
– Είναι ευπρόσδεκτος όποτε θέλει να έρθει, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
– Η συνεργασία κατά της διεθνούς τρομοκρατίας και η εκτίμησή σας για τον κίνδυνο ισλαμικής τρομοκρατίας στην Ελλάδα;
– Η συνεργασία μας είναι καλή, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει κίνδυνος. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί ισλαμιστές εξτρεμιστές που για διάφορους λόγους ταξιδεύουν στην περιοχή, και μερικοί από αυτούς περνούν ή έχουν περάσει από την Ελλάδα, ή έχουν μείνει και κάποιο διάστημα στην Ελλάδα. Είμαστε σε εγρήγορση, και συνεργαζόμαστε με τις ελληνικές αρχές, αυτές που ελέγχουν τα σύνορα και άλλες, για να μοιραζόμαστε πληροφορίες καθώς τις συλλέγουμε για άτομα και οργανώσεις. Η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να συλλάβει αρκετά άτομα που εμπλέκονται στη διακίνηση ανθρώπων τους τελευταίους μήνες και αυτό είναι καλό. Μέρος του δικτύου διακίνησης αφορά γυναίκες για σεξ, αλλά υπάρχουν και αυτοί που επιθυμούν να εισέλθουν στην περιοχή του Σένγκεν για να εργασθούν ή για να προετοιμάσουν τρομοκρατικές ενέργειες. Τα μέτρα που παίρνει κάποιος για να βελτιώσει την αστυνόμευση των συνόρων και να αποτιμήσει σωστά τις προθέσεις αυτών που ζητούν πολιτικό άσυλο και άλλους τρόπους εισόδου στη χώρα, βελτιώνουν την ασφάλεια της περιοχής Σένγκεν και όλης της συμμαχίας.
– Θα δούμε αυτές τις θετικές εκτιμήσεις στην έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διακίνηση ατόμων που αναμένεται να δημοσιοποιηθεί μέσα στην εβδομάδα;
– Δεν θα ήθελα να προκαταλάβω την δημοσιοποίηση της έκθεσης. Αυτό που θα έλεγα είναι ότι η συνεργασία είναι καλή και βελτιώνεται, αλλά το πρόβλημα είναι μεγάλο και ίσως γίνεται ακόμη μεγαλύτερο. Ετσι, είναι δύσκολη αυτή η αποτίμηση.
Το θέμα της βίζας
– Πότε θα ενταχθεί η Ελλάδα στις χώρες των οποίων οι πολίτες δεν θα χρειάζονται βίζα για να επισκεφθούν τις ΗΠΑ;
– Για να εντάξει η κυβέρνηση νέες χώρες στο πρόγραμμα μη έκδοσης βίζας, πρέπει να αποδείξει ότι το πρόγραμμα ενισχύει την ασφάλεια της Αμερικής. Εχει καταθέσει μια σειρά προτάσεων επ’ αυτού στο πλαίσιο της σχετικής τροπολογίας που εξετάζεται στο Κογκρέσο. Πρέπει να προκύπτει ότι κάθε νέα χώρα εφαρμόζει νέα προσέγγιση στο θέμα της ασφάλειας, και ότι η ένταξη νέων χωρών ενδυναμώνει αντί να αποδυναμώνει το πρόγραμμα ταξιδιωτικής ασφάλειας. Εχουμε σημειώσει πρόοδο βοηθώντας την Ελλάδα να προβάλει τη θέση της στο υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας. Είναι πολύ νωρίς για πανηγυρισμούς, αλλά το θέμα προχωράει.
Καταπληκτικοί οι Ελληνες
– Ποια είναι η εντύπωσή σας από τους πολιτικούς με τους οποίους συνεργασθήκατε, αλλά και τον λαό της Ελλάδας;
– Συνεργάστηκα με πολιτικούς ηγέτες και των δύο μεγάλων κομμάτων, υπουργούς, κορυφαία στελέχη της αντιπολίτευσης κ.ά. Με εντυπωσίασε η σοβαρότητα με την οποία συζητούσα μαζί τους τα θέματα. Ο τρόπος που με υποδέχονταν και συνομιλούσαν μαζί μου. Αλλά δεν είναι μόνο οι πολιτικοί. Είναι όλη η κοινωνία, ο επιχειρηματικός κόσμος, οι άνθρωποι των τεχνών, του πολιτισμού, του αθλητισμού. Εζησα μια πανέμορφη χώρα. Χάρηκα τη θάλασσα, το τοπίο. Αλλά το σημαντικότερο πλεονέκτημα της χώρας σας είναι οι άνθρωποι. Είναι καταπληκτικοί.
Ο Μπερνς και το Κυπριακό
– Πρόσφατα, ο Νίκολας Μπερνς κατέστησε σαφή την πρόθεσή του να μεταβεί στην Κύπρο και να υπάρξει κινητικότητα στο θέμα.
– Ο Νικ Μπερνς θέλει να προχωρήσει με τη διαδικασία. Είναι κρίμα που τρία χρόνια μετά την κατάρρευση του συνολικού σχεδίου λύσης, δεν έχει υπάρξει ιδιαίτερη κινητικότητα. Υπάρχει η πρόταση της 8ης Ιουλίου για να αρχίσουν παράλληλες διαβουλεύσεις επιτροπών για ουσιαστικά και τεχνικά θέματα, και ελπίζουμε ότι πριν από την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος θα δούμε και πάλι κάποια κινητικότητα.