Λίγες ώρες προτού κλείσουν οι κάλπες και εν αναμονή των πρώτων exit polls, στο ΠΑΣΟΚ, όπως και στα άλλα κόμματα, επιχειρούν μια πρώτη ανίχνευση της «επόμενης ημέρας» της σημερινής εκλογικής αναμέτρησης. Τυχόν εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, θα σηματοδοτήσει την πλήρη κυριαρχία του κ. Γ. Παπανδρέου στο εσωτερικό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και θα τροφοδοτήσει μια έντονη συζήτηση για το «προφίλ» της κυβέρνησης που θα κληθεί να ορκίσει ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κ. Παπούλια τις αμέσως επόμενες ημέρες. Εάν επιβεβαιωθεί το σενάριο της μη αυτοδυναμίας, παρά τη διακηρυγμένη πρόθεση του κ. Γ. Παπανδρέου να διερευνήσει τις πιθανότητες κυβέρνησης συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, επί της ουσίας η Χαριλάου Τρικούπη θα αρχίσει να προετοιμάζεται για νέες εκλογές, καθώς ο υφιστάμενος εκλογικός νόμος τις καθιστά ρεαλιστικό στόχο, μόνο στην περίπτωση κατά την οποία το ΠΑΣΟΚ είναι πρώτο κόμμα. Τέλος, σε περίπτωση ήττας, κεντρικό διακύβευμα ίσως αποτελέσει η ίδια η παραμονή του κ. Γ. Παπανδρέου στην ηγεσία: Αναλόγως του εύρους της διαφοράς από τη Ν.Δ. και της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που θα έχει διασφαλίσει ο κ. Κ. Καραμανλής δεν αποκλείεται είτε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να θέσει ο ίδιος ζήτημα επαναβεβαίωσης της ηγεσίας του, είτε να αμφισβητηθεί από τους εσωκομματικούς του αντιπάλους.
Το σενάριο νίκης
Στην περίπτωση κατά την οποία ο κ. Γ. Παπανδρέου είναι ο νικητής της επερχόμενης αναμέτρησης, από σήμερα το βράδυ τα φώτα της δημοσιότητας θα στραφούν στη σύνθεση της κυβέρνησης που θα κληθεί να σχηματίσει. Παρότι ο κ. Γ. Παπανδρέου αρέσκεται σε εκπλήξεις σε σχέση με τα πρόσωπα θεωρείται δύσκολο στην πρώτη του κυβέρνηση να θελήσει να διαταράξει πλήρως τις εσωκομματικές ισορροπίες. Ετσι πιθανότατα θα επιλέξει να συνδυάσει την ανανέωση με την «εμπειρία».
Αναμένεται λοιπόν ότι θα υπουργοποιηθούν οι κ.κ. Ε. Βενιζέλος και Αννα Διαμαντοπούλου, στελέχη που τον στήριξαν ενεργά, όπως οι κ. Φ. Πετσάλνικος, Δ. Ρέππας, Χ. Καστανίδης και Χρ. Παπουτσής, κάποιοι που πρεσβεύουν την «εμπειρία», όπως οι κ. Θ. Πάγκαλος και Βάσω Παπανδρέου, αλλά και πρόσωπα της «νέας γενιάς», όπως οι κ. Φώφη Γεννηματά και Ντ. Ρόβλιας, καθώς και υπουργοί των κυβερνήσεων Σημίτη, όπως ο κ. Μ. Χρυσοχοΐδης. Ο κ. Κ. Λαλιώτης παρά τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία έχει καταστήσει σαφές πως δεν προτίθεται να έχει χαρτοφυλάκιο.
Επίσης, θεσμικό ρόλο γνωστοποίησε ότι δεν επιθυμεί να έχει ούτε ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης, οι χειρισμοί του οποίου τις τελευταίες ημέρες έχουν προκαλέσει έντονη δυσφορία σε αρκετούς στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, καθώς εκτιμήθηκε πως δυσχέραναν την εκλογική προσπάθεια του κ. Γ. Παπανδρέου.
Το σενάριο της μη αυτοδυναμίας
Είτε το ΠΑΣΟΚ είναι πρώτο κόμμα, είτε δεύτερο προεξοφλείται ότι η χώρα θα οδεύσει σε νέες εκλογές. Με βάση τον ισχύοντα εκλογικό νόμο που πριμοδοτεί το πρώτο κόμμα με 40 έδρες έναντι του δεύτερου, εάν η Ν.Δ. προηγείται μετά την καταμέτρηση και της τελευταίας ψήφου, η πρωτοβουλία των κινήσεων θα βρίσκεται στα χέρια του κ. Κ. Καραμανλή, ο οποίος έχει ήδη διαμηνύσει πως θα προσφύγει και πάλι στις κάλπες.
Ο κ. Γ. Παπανδρέου θα λάβει διερευνητική εντολή από τον κ. Κ. Παπούλια αλλά προεξοφλείται πως θα την καταθέσει ως άκαρπη, καθώς για να σχηματίσει κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίσει τη στήριξη του συνόλου των μικρών κομμάτων που θα μετέχουν στη νέα Βουλή. Στην περίπτωση κατά την οποία πρώτο κόμμα είναι το ΠΑΣΟΚ, ο κ. Γ. Παπανδρέου έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο συνεργασίας μόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ομως, με δεδομένη την άρνηση του κ. Αλ. Αλαβάνου να συμπράξει σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με τους «πράσινους», μια νέα εκλογική αναμέτρηση φαντάζει αναπόφευκτη, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να έχει απλώς σε μια τέτοια περίπτωση το «ψυχολογικό» πλεονέκτημα της «πρωτιάς» στη σημερινή ψηφοφορία. Πάντως, ορισμένοι δεν αποκλείουν το σενάριο ο κ. Γ. Παπανδρέου να «πιέσει» τον ΣΥΡΙΖΑ για μια ολιγόμηνη κυβερνητική συνεργασία προκειμένου -κατά τα πρότυπα του 1989- να διερευνηθεί η υπόθεση των ομολόγων.
Το σενάριο της ήττας
Στην περίπτωση κατά την οποία το ΠΑΣΟΚ ηττηθεί, το πιθανότερο είναι όλα να εξαρτηθούν από τη διαφορά από τη Ν.Δ. σε επίπεδο ποσοστών, αλλά και από το εύρος της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της τελευταίας. Προκειμένου να μην αμφισβητηθεί ο κ. Γ. Παπανδρέου -ή εάν τούτο συμβεί να έχει σοβαρές πιθανότητες παραμονής στην ηγεσία- από έμπειρα στελέχη του ΠΑΣΟΚ θεωρείται κρίσιμο η υπέρ της Ν.Δ. διαφορά να μην υπερβαίνει τη μια ή τις δύο ποσοστιαίες μονάδες. Σε μια τέτοια περίπτωση ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα είναι σε θέση να προβάλει τον ισχυρισμό ότι σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια επέτυχε να μειώσει ουσιαστικά την «ψαλίδα» που χώριζε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τη Ν.Δ. και μάλιστα υπό εξαιρετικά αντίξοες για τον ίδιο και τη Χαριλάου Τρικούπη συνθήκες, καθώς μετά την πολύχρονη παραμονή του στην εξουσία, η εικόνα του κόμματος είχε απαξιωθεί στα μάτια της κοινής γνώμης. Υποβοηθητικά, στην προσπάθεια του κ. Γ. Παπανδρέου να υπερβεί τον σκόπελο μιας νέας εκλογικής ήττας, θα λειτουργήσει εκ των πραγμάτων το ενδεχόμενο η κοινοβουλευτική αυτοδυναμία του κ. Καραμανλή να είναι ισχνή. Εάν η Ν.Δ. περιοριστεί στις 152 με 153 έδρες, οι επιτελείς του κ. Γ. Παπανδρέου θα υποστηρίξουν ότι οι κυβερνητικές «αντοχές» θα είναι ανύπαρκτες και ο χρόνος από την επομένη των εκλογών θα μετράει αντίστροφα για την επιστροφή των «πράσινων» στην εξουσία, οπότε το ΠΑΣΟΚ δεν θα έχει κανένα λόγο -ή «δικαιολογία»- για να μπει στην περιπέτεια της αλλαγής ηγεσίας.
Εντελώς διαφορετική θα είναι όμως η κατάσταση εάν η διαφορά υπέρ της Ν.Δ. φθάσει στις τρεις ή τέσερις ποσοστιαίες μονάδες, ειδικά εάν ο κ. Κ. Καραμανλής -εκμεταλλευόμενος τυχόν αποκλεισμό του ΛΑΟΣ από τη Βουλή- εκλέξει 160 και πλέον βουλευτές. Σε μια τέτοια περίπτωση πολλοί στο ΠΑΣΟΚ εκτιμούν πως στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα δρομολογηθούν ραγδαίες εξελίξεις. Κατά μια εκδοχή, που πάντως αποκρούουν με ένταση στενοί του συνεργάτες, ο ίδιος ο κ. Γ. Παπανδρέου θα υποβάλει παραίτηση και θα δρομολογήσει τις διαδικασίες διαδοχής του.
Επόμενη μέρα
Κατά μία άλλη, μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας θα «εγείρουν» το θέμα, ήδη από την Κυριακή το βράδυ με τελικό στόχο η «επόμενη ημέρα» να βρει στη θέση του αρχηγού τον κ. Ε. Βενιζέλο, καθώς η κ. Αννα Διαμαντοπούλου, που εμφανίζονταν ως πιθανή υποψήφια εάν άνοιγε ο κύκλος της διαδοχής φέρεται να έχει μεταβάλει άποψη και να έχει μεταθέσει τις υπαρκτές ηγετικές της φιλοδοξίες εν ευθέτω χρόνο. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε τηλεοπτικά πάνελ της σημερινής βραδιάς μετέχουν ορισμένοι «μεσαίοι» βουλευτές που εάν τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα αρνητικά για το ΠΑΣΟΚ θα τροφοδοτήσουν τη σχετική συζήτηση, ενώ κάτι ανάλογο θεωρείται πολύ πιθανό πως θα πράξει ο κ. Κ. Κουλούρης και -όχι πάντως άμεσα- ο κ. Γ. Παπαντωνίου.
Κρίσιμη συνάντηση «εκσυγχρονιστών»
Τις τελευταίες ημέρες διακινείται ευρέως ότι, χθες το βράδυ επρόκειτο να πραγματοποιηθεί μια κρίσιμη συνάντηση παραγόντων από τον χώρο των πρώην «εκσυγχρονιστών» και στελεχών που έχουν αξιοποιηθεί από τον κ. Κ. Σημίτη, αλλά και τον ίδιο τον κ. Γ. Παπανδρέου, προκειμένου να συζητηθούν τα σενάρια της «επόμενης ημέρας». Οσον αφορά τον ίδιο τον κ. Ε. Βενιζέλο αναμένεται τη βραδιά των εκλογών να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και στη συνέχεια να κινηθεί «θεσμικά» εντός των οργάνων του κόμματος. Το γεγονός, όμως, ότι έχει θέσει τον πήχυ της σημερινής εκλογικής προσπάθειας του ΠΑΣΟΚ στη «νίκη» και μόνο λέει ενδεχομένως πάρα πολλά…