Τον πρώτο καιρό της μεταπολίτευσης στα κατάμεστα, από διψασμένους όχι για επιστημονική γνώση αλλά για πολιτική ζύμωση φοιτητές, αμφιθέατρα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έκανε την εμφάνισή του στις γενικές συνελεύσεις της Νομικής Σχολής ένας νεαρός φοιτητής που ξεχώριζε σαν τη μύγα στο γάλα.
Φορούσε καμπαρντίνα και κρατούσε δερμάτινο χαρτοφύλακα, ήταν πάντα φρεσκοξυρισμένος προκαλώντας κακεντρεχή σχόλια, αν όχι και υποψίες, μεταξύ των γενειοφόρων μακρυμάλληδων με τα στρατιωτικά τζάκετ και την εφημερίδα-όργανο (από Εξόρμηση, Οδηγητή και Θούριο, έως Προλεταριακή Σημαία, Λαϊκούς Αγώνες, Λαϊκή Πάλη κ.ά.) υπό μάλης. Το όνομα αυτού Ευάγγελος Βενιζέλος, συνδικαλιστικός εκπρόσωπος στο φοιτητικό κίνημα της ασήμαντης Ελληνικής Σοσιαλιστικής Νεολαίας (ΕΣΟΝ), η οποία ήταν η νεολαία της αριστερής πτέρυγας της πολιτικά ημιθανούς Ενωσης Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, με επικεφαλής τους Γεώργιο Μαγκάκη και Δημήτρη Τσάτσο.
Το ιδεολογικό του στίγμα
Στην ατμόσφαιρα της εποχής και με τα συγκροτημένα φοιτητικά μπλοκ της ποικιλόχρωμης αριστεράς στα πανεπιστήμια παντοδύναμα, ποιος τολμούσε να δώσει σημασία σε μια παράταξη- φάντασμα και στον εκπρόσωπό της; Ετσι, ο Ευάγγελος Βενιζέλος έπαιρνε δύσκολα τον λόγο σ’ εκείνες τις απίθανες γενικές συνελεύσεις που κρατούσαν μια εβδομάδα και συνήθως τον έγραφαν τελευταίο στον κατάλογο των ομιλητών. Δεν άργησε όμως, έστω και μ’ αυτές τις δυσκολίες, να ξεδιπλώσει γρήγορα τις αρετές του εντυπωσιάζοντας με τη δεινή ρητορική και την ευστροφία του αυτούς που τέλος πάντων είχαν την υπομονή να περιμένουν ως το τέλος για να τον ακούσουν.
Ιδεολογικό στίγμα; «Κοντά στις ιδέες της ανανεωτικής ευρωπαϊκής αριστεράς» λένε συνδικαλιστές που δραστηριοποιούνταν τότε στο Αριστοτέλειο. Το βέβαιο είναι ότι εκείνη την εποχή μάλλον απεχθανόταν το «ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης» και τον αντιευρωπαϊκό του προσανατολισμό.
Οι μέντορες του Ανδρέα Παπανδρέου, υπέρμαχοι της θεωρίας κέντρου και περιφέρειας και του «τρίτου δρόμου» προς τον σοσιαλισμό, Μπάραν- Σουίζι και Σαμίρ Αμίν προκαλούσαν μάλλον αλλεργία στον φιλόδοξο συνδικαλιστή, ενώ δεν περνούσε ούτε απ’ έξω από τα γραφεία των οργανώσεων του ΠΑΣΟΚ, όπου τότε δέσποζαν πορτρέτα του Βελουχιώτη, του Λένιν, του Τσε και του Καντάφι.
Φιλόδοξος πολιτικά καθώς ήταν, συνειδητοποίησε πως δεν έχει κανένα μέλλον στη γηρασμένη Ενωση Κέντρου και ακολούθησε τους Τσάτσο – Μαγκάκη στη «Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία», ενώ νωρίτερα είχε συμπήξει συμμαχία με τον Ρήγα Φεραίο στη Θεσσαλονίκη προσχωρώντας στη φοιτητική παράταξη «Δημοκρατική Ενότητα», μέσω της οποίας μεγαλούργησε συνδικαλιστικά. Οι πολιτικοσυνδικαλιστικές του δραστηριότητες δεν τον εμπόδισαν να είναι και «πρώτος στα μαθήματα» και, όπως λένε γνωστοί καθηγητές του, επρόκειτο για ιδιοφυΐα. «Στις προφορικές εξετάσεις δεν προλάβαινα να ολοκληρώσω την ερώτηση και απαντούσε αμέσως και σωστά. Ηταν εκπληκτικό αυτό που συνέβαινε», λέει ένας εξ αυτών.
Το 1978, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, έχοντας αποφοιτήσει με άριστα από τη Νομική, έφυγε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές απ’ όπου επέστρεψε δύο χρόνια μετά, και το 1984 σε ηλικία τριάντα έξι χρόνων ξεκίνησε μια ταχύτατη και ζηλευτή πανεπιστημιακή τροχιά, η οποία διεκόπη το 1989 με την απόφασή του να ασχοληθεί και πάλι με την πολιτική.
Ηταν η εποχή της μεγάλης κρίσης του ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου επιχειρούσε να σώσει την παράταξη με πολιτικά ανοίγματα προς την Αριστερά, έργο που είχε αναλάβει ο Κώστας Λαλιώτης, ο οποίος και προσέγγισε τον ανενεργό πολιτικά καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου.
Η προσέγγιση
Το τι ακριβώς συνέβη και ο Ευάγγελος Βενιζέλος «ερωτεύτηκε» τον Ανδρέα Παπανδρέου, το ξέρει ο ίδιος. Απαρνήθηκε ο Ανδρέας τη θεωρία του «πατερναλιστικού καπιταλισμού» και ήρθε πιο κοντά στον Βενιζέλο ή ο τελευταίος, πανέξυπνος και διορατικός καθώς είναι, άρπαξε την ευκαιρία που του προσέφερε ο Λαλιώτης για να ικανοποιήσει τις πολιτικές του φιλοδοξίες σε μια περίοδο που το ΠΑΣΟΚ είχε ανάγκη από εξωκομματικά στηρίγματα;
Εν πάση περιπτώσει, όντας στο πλευρό του Ανδρέα στις δύσκολες ώρες του σκανδάλου Κοσκωτά ως νομικός του σύμβουλος και δημόσιος υπερασπιστής του, κέρδισε την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση του ηγέτη του ΠΑΣΟΚ που τον αντάμειψε με μια θέση στο ψηφοδέλτιο στη Θεσσαλονίκη, όπου και εξελέγη πανηγυρικά το 1993, και την υπουργοποίησή του στη συνέχεια.
Η μάχη διαδοχής του Ανδρέα τον έφερε να ψηφίζει στις εκλογές τον Ακη Τσοχατζόπουλο, αλλά και επί οκταετίας Σημίτη δεν αδικήθηκε. Οι σχέσεις τους, πέραν της ιδεολογικοπολιτικής του συμπόρευσης, ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα θερμές και αυτό οφείλεται στους διαφορετικούς χαρακτήρες: πληθωρικός και εκρηκτικός ο ένας, καλβινιστικού τύπου προσωπικότητα ο άλλος, δεν ήταν καθόλου εύκολο να έρθουν κοντά. Σε μια περίπτωση σύγκρουσης όμως, όταν το 2000 αρνήθηκε το υπουργείο Δικαιοσύνης που του ανέθεσε ο Κώστας Σημίτης, συνειδητοποίησε σύντομα τις δυσκολίες της απομόνωσης και επέστρεψε χωρίς δεύτερη κουβέντα στο υπουργείο Πολιτισμού όταν αποπέμφθηκε ο Θεόδωρος Πάγκαλος.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν δείχνει άνθρωπος που του αρέσουν οι μηχανισμοί και ίσως γι’ αυτό στη Θεσσαλονίκη δεν κατόρθωσε ή δεν θέλησε να συγκροτήσει ένα αξιόλογο δίκτυο υποστήριξής του. Τώρα, όμως, στην κρισιμότερη γι’ αυτόν εσωκομματική μάχη, δεν αποκλείεται να του χρειαστούν.