Το εκλογικό αποτέλεσμα και η σοβαρή ήττα που κατέγραψε το ΠΑΣΟΚ δημιουργούν νέες συνθήκες και κυρίως νέες ευθύνες για τη δημοκρατική παράταξη.
Η ομόφωνη απόφαση του Πολιτικού Συμβουλίου για τη συντεταγμένη και δημοκρατική πορεία προς την εκλογή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ δεν θα πρέπει να αποτρέψει την ανοικτή συζήτηση για τα αίτια της εκλογικής ήττας και της κρίσης που διέρχεται η παράταξή μας.
Δυστυχώς, αυτή η ειλικρινής συζήτηση δεν έγινε το 2004. Οι ανάγκες της αντιπολίτευσης απέναντι στη συντηρητική διακυβέρνηση της Ν.Δ. και της διατήρησης της ενότητας του ΠΑΣΟΚ οδήγησαν σε λογικές συμβιβασμού και του ελάχιστου κοινού παρονομαστή. Ακόμα και τολμηρές προσεγγίσεις για τομές στη φυσιογνωμία, στην ταυτότητα και στις πολιτικές του κόμματος έμειναν ανολοκλήρωτες, παρήγαγαν σύγχυση και διστακτικό πολιτικό λόγο. Η πολιτική, αλλά και η υπαρξιακή αγωνία για το τι κόμμα είμαστε στις σύγχρονες συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας, δεν απαντήθηκε ποτέ με όρους αξιόπιστης και αποτελεσματικής πολιτικής πρότασης για τη διακυβέρνηση. Το ΠΑΣΟΚ λειτούργησε περισσότερο με τη λογική του κόμματος εξουσίας που η δυναμική της πολιτικής αδράνειας θα το επαναφέρει, ούτως ή άλλως, στην εξουσία. Αποδείχθηκε, τελικά, ότι η κοινωνία και η πραγματικότητα εκδικούνται.
Η δημοκρατική παράταξη, στην οποία οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, η αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας, δεν άλλαξε, γιατί δεν ανέλυσε με πολιτική επάρκεια τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές αλλαγές. Και οι αλλαγές αυτές έχουν οδηγήσει σε αλλαγές της εκλογικής συμπεριφοράς των πολιτών και στην αποενοχοποίηση της ψήφου. Η αναζήτηση των αιτίων της ήττας και η ανάλυση της κοινωνικής πραγματικότητας συνδέεται, αντικειμενικά, με τα πολιτικά σχέδια για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ που θα υποβληθούν από τους υποψηφίους για την προεδρία.
Η συζήτηση για την πολιτική κατεύθυνση του ΠΑΣΟΚ, προς τα αριστερά ή προς το κέντρο, γίνεται με μανιχαϊστικούς και ηθικολογικούς όρους και φοβάμαι ότι μπορεί να εγκλωβίσει το ΠΑΣΟΚ σε ιδεοληπτικές αντιπαραθέσεις. Μια τέτοια συζήτηση επιχειρήθηκε να γίνει και σε άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη μετά από κρίσεις και τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Στην παράταξή μας δεν απαντήσαμε ποτέ γιατί, ενώ αυξάνονταν σημαντικά οι κοινωνικές δαπάνες επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, είχαμε, συγχρόνως, αύξηση των ιδιωτικών δαπανών των νοικοκυριών για υπηρεσίες παιδείας και υγείας και μεγάλα ελλείμματα στα δημόσια νοσοκομεία. Δεν οργανώσαμε ποτέ με πειστικό και αξιόπιστο τρόπο την πολιτική μας πρόταση στη βάση της ανάγκης σύζευξης της κοινωνικής ευαισθησίας και της οικονομικής αποτελεσματικότητας. Ενα δίπολο που συνθέτει, ουσιαστικά, τον ορισμό της σύγχρονης προοδευτικής σοσιαλδημοκρατίας.
Πιστεύω ότι η κρίση που διατρέχει, σήμερα, το ΠΑΣΟΚ μπορεί να αποκτήσει δομικά και μόνιμα χαρακτηριστικά, εάν δεν δώσουμε σύντομα στον ελληνικό λαό μια ρεαλιστική και αποτελεσματική πρόταση διακυβέρνησης.
Ανεξάρτητα από τον όρο που θέλει να χρησιμοποιήσει κάποιος -ανασυγκρότηση, επανίδρυση, αναγέννηση- για τη δημοκρατική παράταξη, ήλθε η ώρα για ένα ελληνικό «Bad Godesberg» στο ΠΑΣΟΚ.