Για το ΠΑΣΟΚ, τα εύκολα έχουν τελειώσει…

Για το ΠΑΣΟΚ, τα εύκολα έχουν τελειώσει…

5' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Για λόγους ηθικής τάξης, θα είμαι πολιτικά, μαζί με το Γ. Παπανδρέου, όποια και αν είναι η πολιτική του απόφαση, ακόμη και αν διαφωνώ με αυτή». Η φράση αυτή του Κ. Λαλιώτη συνοψίζει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τη θεμελιώδη αντίφαση, που διαπερνά τον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Στην πραγματικότητα, αποτελεί ομολογία παραίτησης από την πολιτική.

Από τη μακροσκελή επιστολή του Κ. Λαλιώτη φαίνεται εμμέσως ότι διαφωνεί με την απόφαση του Γ. Παπανδρέου να παραμείνει στο τιμόνι. Παρ’ όλα αυτά, δηλώνει ότι θα τον στηρίξει. Ποιοι είναι άραγε οι λόγοι ηθικής τάξης; Θα ήταν κατανοητό εάν το έγραφε π.χ. ο Π. Γερουλάνος. Ο Κ. Λαλιώτης, όμως, δεν του χρωστάει τίποτα. Αντιθέτως, θα μπορούσε να έχει δικαιολογημένα παράπονα. Ο Γ. Παπανδρέου τον άφησε στα αζήτητα. Τον χρησιμοποίησε μόνο όταν τον είχε ανάγκη και πάντα με «σύμβαση έργου».

Χωρίς να το πολυσυνειδητοποιεί, ο Κ. Λαλιώτης ομολογεί με τον έμμεσο τρόπο του τη βασική αιτία, που ο Γ. Παπανδρέου εμφανίζεται πια στις δημοσκοπήσεις ως φαβορί της μάχης για την προεδρία. Η προτίμηση προς τον σημερινό πρόεδρο δεν υπαγορεύεται από ορθολογικά πολιτικά κριτήρια. Δεν είναι προϊόν πολιτικής αξιολόγησης. Είναι ελάχιστοι αυτοί, που θα τον ψηφίσουν για τη μεταμοντέρνα αμερικανικού τύπου φιλελεύθερη ιδεολογία του. Η συντριπτική πλειοψηφία πιστεύει ότι είναι ακατάλληλος για ηγέτης του ΠΑΣΟΚ. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί θα τον ψηφίσουν όχι γι’ αυτό που είναι, αλλά ως γιο του Ανδρέα. Η αρχέγονη ακτινοβολία της δυναστείας λειτουργεί στο φαντασιακό, αλλά παράγει απτά πολιτικά αποτελέσματα.

Σημαιοφόρος του Ανδρέα

Για να λειτουργήσει, όμως, έπρεπε προηγουμένως να διασκεδασθεί κάπως η βαρύτατη πολιτική ευθύνη του Γ. Παπανδρέου για το γεγονός ότι σε μία πολύ ευνοϊκή συγκυρία, το ΠΑΣΟΚ σημείωσε αρνητικό εκλογικό ρεκόρ. Ο ίδιος συνέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση με δύο τρόπους. Πρώτον, με την αυτοκριτική του, η οποία είχε σκοπό να εκτονώσει τη δυσαρέσκεια και να πείσει ότι θα αλλάξει. Δεύτερον, εμφανιζόμενος ως σημαιοφόρος της ιδεολογικοπολιτικής παρακαταθήκης του πατέρα του. Η ομιλία του στο Εθνικό Συμβούλιο πριν από οκτώ ημέρες περιείχε όλα αυτά, που ήθελε να ακούσει το «ιστορικό ΠΑΣΟΚ».

Το αξιοσημείωτο ότι προς την ίδια κατεύθυνση συνέβαλε αποφασιστικά κι ο Ευ. Βενιζέλος με τα αλλεπάλληλα και κραυγαλέα σφάλματά του. Πρώτον, έσπευσε να ταυτισθεί με τον Σημιτισμό. Δεύτερον, δεν κράτησε μία απόσταση, όταν τα εξωκομματικά κέντρα, που παραδοσιακά προσπαθούν να χειραγωγήσουν την παράταξη, έσπευσαν να τον υποστηρίξουν. Με τη στάση του έδωσε υπόσταση στην κατηγορία των αντιπάλων του ότι είναι ο εκλεκτός της διαπλοκής.

Ολα αυτά χρησιμοποιήθηκαν σαν κεντρικά επιχειρήματα για να εμφανισθεί η υποψηφιότητά του σαν πολιορκητικός κριός με σκοπό την άλωση του ΠΑΣΟΚ. Δημιουργήθηκε ένα κλίμα κομματικού συναγερμού με σκοπό να αποκρουσθούν οι «εισβολείς»! Μέσα σ’ αυτό το κλίμα περιχαράκωσης και πυρετού, ματαιώθηκε η τόσο αναγκαία συζήτηση για τα αίτια της ήττας, για τον επιμερισμό των ευθυνών και κυρίως για την αναζήτηση τρόπων πολιτικής ανάταξης. Το κέντρο βάρους έχει μετατοπισθεί στο γήπεδο, που βολεύει τον Γ. Παπανδρέου.

Ο Ευ. Βενιζέλος βοήθησε και σ’ ένα άλλο επίπεδο τον αντίπαλό του. Επέδειξε βουλιμία κι αμετροέπεια όσον αφορά την αρχηγική φιλοδοξία του. Επίσης, φάνηκε ότι περιστοιχίζεται από στελέχη με ηθικά διαβλητή εικόνα στην κοινωνία. Τα λάθη του αυτά, μαζί με τα αναμφισβήτητα ελαττώματά του, αξιοποιήθηκαν στο έπακρο για να τον στιγματίσουν, σχεδόν να τον δαιμονοποιήσουν. Αντιθέτως, τα λάθη και τα ελαττώματα του Γ. Παπανδρέου αντιμετωπίσθηκαν με κραυγαλέα επιείκια. Ο ίδιος αντιμετωπίζεται σαν «πληγωμένος πρίγκιπας», που χρειάζεται συμπαράσταση κι όχι ως ο αρχιτέκτονας της βαρύτατης ήττας.

Παραλλήλως, εκδηλώθηκε και το σύνδρομο της «φυλής», που υπάρχει από παλιά στο ΠΑΣΟΚ. Οπως το 1996 ο Γ. Αρσένης, έτσι και το 2007 ο Ευ. Βενιζέλος είναι ο «ξένος». Σύμφωνα μ’ αυτή τη νοοτροπία, μπορεί να φθάσει μέχρι τα ηγετικά κλιμάκια, αλλά δεν «νομιμοποιείται» να γίνει αρχηγός.

Η αντίφαση του ΠΑΣΟΚ απεικονίζεται καθαρά και στις δημοσκοπήσεις. Οι ψηφοφόροι του προτιμούν με σημαντική πια διαφορά ως πρόεδρο τον Γ. Παπανδρέου, ενώ την ίδια ώρα θεωρούν με επίσης σημαντική διαφορά ότι ικανότερος να κερδίσει εκλογές είναι ο Ευ. Βενιζέλος. Ορισμένοι σπεύδουν να εξάγουν το θετικό συμπέρασμα ότι η παράταξη έχει απαλλαγεί από το σύνδρομο του κυβερνητισμού.

Η πραγματικότητα, όμως, είναι, ως συνήθως, πιο πεζή. Απλώς, σ’ αυτή τη φάση κυριαρχεί η εσωτερική σύγκρουση, παρενέργεια της οποίας είναι η άποψη του «μικρού, αλλά δικού μας ΠΑΣΟΚ». Την άποψη αυτή δεν την εκφράζουν μόνο κάποιοι φανατικοί. Οταν οι δημοσκοπήσεις τον έδειχναν πίσω, ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου έπαιξε αυτό το χαρτί. Και κατά πάσα πιθανότητα το εννοούσε. Αλλαξε στάση, όταν διαπίστωσε ότι μπορούσε να κερδίσει την ψηφοφορία. Ακόμα και τώρα, όμως, αφήνει την απειλή της διάσπασης να πλανάται, ασκώντας έναν έμμεσο εκβιασμό.

Στο επίπεδο της κομματικής βάσης, το «ιστορικό ΠΑΣΟΚ» συσπειρώθηκε για να πάρει καθυστερημένα την εκδίκησή του από τον Σημιτισμό. Η «λεπτομέρεια» είναι ότι συσπειρώνεται στη βάση μίας πολιτικής φαντασίωσης κι όχι μίας πολιτικής στρατηγικής, γύρω από ένα όνομα κι όχι γύρω από έναν ηγέτη. Ο Γ. Παπανδρέου, άλλωστε, έχει από ανύπαρκτη έως ελάχιστη ιδεολογικοπολιτική σχέση μ’ όσους τώρα υπερασπίζονται τον «θρόνο» του.

Σήμερα εμφανίζεται σαν ιδεολογικός αντίπαλος του Κ. Σημίτη, ενώ η πορεία του αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο. Εκτός από πολιτική συμμαχία είχε και ιδεολογική συγγένεια με τον σημιτικό «εκσυγχρονισμό». Σ’ ορισμένα ζητήματα, μάλιστα, τον υπερέβαινε. Η εκδοχή του λαϊκού και πατριωτικού ΠΑΣΟΚ του ήταν από ξένη έως απεχθής. Το γεγονός ότι τώρα εμφανίζεται σημαιοφόρος της κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται στις ανάγκες της συγκυρίας κι όχι σε ξαφνική ιδεολογικοπολιτική μετάλλαξη.

Μια δεύτερη ευκαιρία

Τα ανώτερα στελέχη, που στοιχήθηκαν πίσω από τον Γ. Παπανδρέου, δεν το έκαναν, επειδή πιστεύουν στις ηγετικές του ικανότητες. Ούτε, επειδή συγκινήθηκαν από την αυτοκριτική του, ή από τη νέα ιδεολογικοπολιτική ρητορική του. Είτε εκτίμησαν εξ αρχής ότι μ’ αυτό τον τρόπο εξυπηρετείται η προσωπική τους στρατηγική είτε πήραν θέση, όταν διαπίστωσαν ότι το ρεύμα μεταστρέφεται σε βάρος του Ευ. Βενιζέλου. Πολλοί εξ αυτών, μάλιστα, είχαν διαπραγματευθεί και με τις δύο πλευρές.

Τα στελέχη που στηρίζουν τον Γ. Παπανδρέου το κάνουν για να του δώσουν μία δεύτερη ευκαιρία μέχρι και τις ευρωεκλογές (άνοιξη 2009). Δεν είναι ότι τρέφουν πολλές ελπίδες ότι αυτή τη φορά θα τα πάει καλά. Θέλουν να έχουν τη χρονική άνεση να προετοιμάσουν μία διάδοχη λύση, στην οποία με κάποιον τρόπο θα συμμετέχουν.

Για το ΠΑΣΟΚ, όμως, τα εύκολα, στα οποία είχε συνηθίσει, φαίνεται ότι έχουν τελειώσει. Προϋπόθεση για να κερδίσει εκλογές είναι να ανακτήσει την πολιτική ηγεμονία. Θα την ανακτήσει μόνο εάν εμφανισθεί ανανεωμένο σε ιδέες και πρόσωπα, εάν ασκήσει αποτελεσματική αντιπολίτευση και προτείνει στην κοινωνία ένα αξιόπιστο πολιτικό σχέδιο για τη χώρα. Για να τα κάνει αυτά, όμως, πρέπει να ξαναγίνει πολιτικός οργανισμός. Αυτό είναι το κρίσιμο ζητούμενο κι όχι ένας πιο μάγκας αρχηγός. Δυστυχώς, επ’ αυτού έχουν ακουσθεί ελάχιστα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή