Στην τελική ευθεία εισέρχεται η προετοιμασία της επίσημης επίσκεψης του πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή στην Τουρκία. Εντός της εβδομάδος αναμένεται η επίσημη ανακοίνωση της ημερομηνίας, η οποία, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία και εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, που θα δικαιολογούσε μετάθεση, θα είναι 23 – 25 Ιανουαρίου. Με δεδομένο το κλίμα έντασης που καλλιεργήθηκε το τελευταίο διάστημα από τουρκικής πλευράς, με αφορμή την παρουσία αλιευτικών στην περιοχή των Ιμίων για το ψάρεμα τσιπούρας, από διπλωματικής πλευράς καταβάλλεται προσπάθεια για την όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία της επίσκεψης, προκειμένου να αποφευχθεί κατά τη διάρκειά της κάποιο σοβαρό επεισόδιο. Κάποιο περιστατικό που θα δικαίωνε εκείνους, οι οποίοι μέχρι την τελευταία στιγμή επέμειναν σε εισηγήσεις προς τον πρωθυπουργό για αναβολή του ταξιδιού. Τις τελευταίες λεπτομέρειες της προετοιμασίας έχουν αναλάβει έμπειρος διπλωμάτης, ο οποίος υπηρετεί στο διπλωματικό γραφείο του κ. Καραμανλή και πολύ στενός συνεργάτης της υπουργού Εξωτερικών κ. Ντόρας Μπακογιάννη.
Τα υπέρ και τα κατά
Η υπουργός Εξωτερικών είναι από τους βασικούς υποστηρικτές της άποψης ότι η επίσκεψη πρέπει να πραγματοποιηθεί. Είναι οπαδός της σχολής ότι για να ασκηθεί αποτελεσματική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να υπάρχουν συναντήσεις, θα πρέπει να γίνονται συνομιλίες, από τη στιγμή μάλιστα που η Ελλάδα μπορεί να επικαλεστεί το διεθνές δίκαιο για να δικαιολογήσει τις θέσεις της. Η σχολή αυτή πρεσβεύει ότι «δεν έχεις να χάσεις τίποτα διατηρώντας επαφές», υπό την προϋπόθεση ότι κάθε κίνηση θα πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένη, να έχουν εξετασθεί όλα τα ενδεχόμενα σενάρια, ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Η άλλη άποψη, υποστηρικτής της οποίας ήταν ο προκάτοχος της κ. Μπακογιάννη στο υπουργείο Εξωτερικών, κ. Πέτρος Μολυβιάτης και την οποία συμμερίζεται σημαντικό κομμάτι διπλωματών, είναι ότι οι επαφές με την Τουρκία σε τόσο υψηλό επίπεδο δεν προσφέρουν κανένα όφελος, αντιθέτως μπορεί, τουλάχιστον σε επίπεδο εντυπώσεων, να αποβούν επιζήμιες. «Ούτως ή άλλως δεν βγαίνει τίποτα, η Τουρκία δεν μεταβάλλει τη στάση της, δεν καταγράφεται καμιά πρόοδος», υποστηρίζουν οι οπαδοί αυτής της άποψης. Αντίθετα, θεωρούν ότι η προθυμία της Ελλάδας για διάλογο εκλαμβάνεται ως ένδειξη αδυναμίας και υποχωρητικότητας από την άλλη πλευρά.
Βεβαίως, πλέον, η απόφαση για πραγματοποίηση της επίσημης επίσκεψης του πρωθυπουργού είναι ειλημμένη. Η αντιπαράθεση για το αν θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί ή όχι μετατίθεται για το διάστημα μετά την ολοκλήρωσή της, όταν θα γίνει απολογισμός.
Η ατζέντα
Τι αναμένουν στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών από αυτήν την επίσκεψη; Οπως αναφέρει διπλωματική πηγή, «ο πρωθυπουργός πηγαίνει στην Τουρκία κρατώντας μικρό καλάθι». Μια σημαντική παράμετρος είναι να μην υπάρξει από τουρκικής πλευράς κάποια ενέργεια, η οποία θα επισκιάσει την επίσκεψη, να μη σημειωθεί περιστατικό ανάλογο με εκείνο που σημειώθηκε κατά την επίσκεψη Μολυβιάτη στην Τουρκία, όταν είχε προκληθεί κρίση και τότε με επίκεντρο τα Ιμια. Φαίνεται ότι υπάρχουν σχετικές διαβεβαιώσεις, αν και η πολυπλοκότητα δομών στο σύστημα εξουσίας της Τουρκίας οδηγεί στο να υπάρχουν επιφυλάξεις.
Η ίδια πηγή επισημαίνει ότι ο πρωθυπουργός πηγαίνει στην Αγκυρα με διάθεση για ειλικρινή διάλογο για όλα τα θέματα που ενδιαφέρουν την ελληνική πλευρά. Το casus belli και η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι δύο ζητήματα για τα οποία η Αθήνα θα ήθελε να ακούσει καλά νέα, οι προσδοκίες όμως δεν είναι τόσο υψηλές. Ο πρωθυπουργός έχει διαμηνύσει στον Τούρκο ομόλογό του κ. Ερντογάν ότι θα επιθυμούσε πρόοδο στις διερευνητικές επαφές για το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Για τα θέματα ανεμπόδιστης λειτουργίας του Πατριαρχείου, η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι είναι προτιμότερο να τίθενται στο πλαίσιο της Ε.Ε. και ότι υποβαθμίζονται εάν συζητηθούν σε διμερές επίπεδο. Ο πρωθυπουργός θα συναντηθεί βεβαίως με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο για να επισημάνει τη σημασία που έχει για την ελληνική πλευρά το Πατριαρχείο.
Το ότι ο πρωθυπουργός μεταβαίνει στην Αγκυρα με διάθεση για διάλογο για όλα τα θέματα, σημαίνει ότι και από τουρκικής πλευράς θα τεθούν όλα τα θέματα που η Τουρκία θεωρεί ότι αφορούν τις διμερείς σχέσεις. Ετσι, στο πλαίσιο της προετοιμασίας εξετάζονται όλα τα πιθανά σενάρια για το τι θα μπορούσε να μπει στην ατζέντα, από θέμα μειονότητας, μέχρι θέμα γκρίζων ζωνών και παραβιάσεων στο Αιγαίο, προκειμένου η ελληνική αντιπροσωπεία να μην αιφνιδιαστεί.
Το επιχειρηματικό φόρουμ
Το μόνο που θεωρούν βέβαιο πάντως οι διπλωματικοί παράγοντες είναι ότι σίγουρα κάτι θετικό θα προκύψει από την τελευταία ημέρα της επίσημης επίσκεψης, οπότε οι κ. Καραμανλής και Ερντογάν θα συμμετέχουν σε επιχειρηματικό φόρουμ στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, πέραν της επιβεβαίωσης τής όλο και στενότερης και ωφέλιμης και για τις δύο πλευρές οικονομικής συνεργασίας, δεν αποκλείεται να ανακοινωθεί και κάποια νέα, σημαντική συμφωνία στον οικονομικό τομέα.
Επικρίσεις και αντίλογος
Ενώ η προετοιμασία της επίσημης επίσκεψης του πρωθυπουργού βρίσκεται στο τελικό στάδιο, σε δύο σημεία εστιάζονται οι επικρίσεις για τον τρόπο που αυτή έγινε:
– Στο ότι ανακοινώθηκε πολύ νωρίς η πρόθεση του κ. Καραμανλή να πραγματοποιήσει την επίσκεψη. Οπως αναφέρει διπλωματική πηγή, ουσιαστικά αμέσως μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου έγινε γνωστό ότι ο πρωθυπουργός είχε αποφασίσει στις αρχές του χρόνου να επισκεφθεί την Τουρκία. Αυτό, επισημαίνει η ίδια πηγή, έδωσε στην άλλη πλευρά τη δυνατότητα να προετοιμασθεί και να γεμίσει την ατζέντα με πολλά θέματα. Παράλληλα, ο βαθμός έντασης που καλλιεργήθηκε εφέτος με αφορμή το ψάρεμα τσιπούρας στην περιοχή των Ιμίων, εκτιμάται ότι συνδέεται με τη γνωστοποίηση της πρόθεσης για πραγματοποίηση της επίσκεψης.
– Στο ότι επελέγησαν οι συγκεκριμένες ημερομηνίες, που δίνουν τη δυνατότητα στην Τουρκία και πάλι με αφορμή την αυξημένη αλιευτική δραστηριότητα στα Ιμια, να προκαλεί εντάσεις. Σε σχέση με τις ημερομηνίες, οι ασκούντες κριτική επισημαίνουν ότι είναι γνωστό πως κάθε χρόνο τέτοια εποχή ανακύπτει ζήτημα εξαιτίας των ψαράδων. Αυτός ο παράγοντας θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη και να ορισθεί η επίσκεψη λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν θα έχει παρέλθει η περίοδος αλιείας στη συγκεκριμένη περιοχή. Ως απάντηση στις επικρίσεις αυτές επισημαίνεται ότι τα θέματα εξωτερικής πολιτικής που βάζει η Τουρκία στην ατζέντα είναι πάγια, ενώ, σε σχέση με τις ημερομηνίες, εάν η τουρκική πλευρά επιθυμούσε να καλλιεργηθεί ένταση πριν από την επίσκεψη του πρωθυπουργού, θα έβρισκε κάποια αφορμή, όποτε κι αν γινόταν αυτή.